Đại Chúng số 107 - ngày 1 tháng 10 năm 2002

Y KHOA VÀ KHOA HỌC

Hữu học sinh họ Vuơng ghi lại

1.-Chocolat, trà, cà phê giúp chống ung thư?

Các nhà khoa học tin rằng sô-cô-la, cola và cà phê có thể tạo thành một loại thuốc chống ung thư mới.

Những nhà nghiên cứu ở Anh đã phát hiện ra chất caffeine và theophylline có thể mang lại hiệu quả trong việc chữa trị các khối u ung thư. Cả hai chất tổng hợp này đều được tìm thấy trong nhiều loại thực phẩm và thức uống, trong đó có sô-cô-la, cola, trà và cà phê.

Theo các nhà khoa học tại ĐH London, hợp chất này nhắm vào một enzyme có vai trò trong sự sống còn và di chuyển của các tế bào. Trong các thí nghiệm, họ nhận thấy cả caffeine và theophylline đều có tác dụng ngăn chặn một quá trình sinh hóa quan trọng có ảnh hưởng lớn đến hoạt động của enzyme.

Giáo sư Peter Shepherd nói khám phá này có thể mở đường cho những phương pháp điều trị ung thư mới. Tuy nhiên ông cảnh báo nghiên cứu mới chỉ ở giai đoạn đầu và nó không có nghĩa là việc dùng nhiều caffeine sẽ bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc bệnh ung thư. Giáo sư hy vọng trong vòng 5 - 7 năm nữa sẽ có một loại thuốc mới chống ung thư điều chế từ caffeine và theophylline.

3.- Mỗi đêm cần ngủ bao nhiêu giờ?

Theo giáo sư Calvin Fones, Đại học Quốc gia Singapore, số giờ ngủ cụ thể tùy thuộc tuổi đời và lối sống mỗi cá nhân. Trung bình số giờ ngủ mỗi đêm từ 7 đến 7 tiếng rưỡi là thích hợp nhất. Ngủ dưới 4 giờ có thể đưa tới suy yếu hệ miễn nhiễm, khó điều khiển khi lái xe.

Kết quả mới nhất về chủ đề trên đăng trên tờ Archives of General Psychiatry cho thấy rằng, 12% người ngủ đủ 8 giờ mỗi đêm sẽ giảm thọ 6 năm so với người ngủ 6 tiếng rưỡi – 7 tiếng rưỡi mỗi đêm. Tỷ lệ giảm thọ này tăng 15% ở người ngủ hơn 8 tiếng rưỡi hoặc ít hơn 4 tiếng/đêm. Khi thức dậy buổi sáng cảm thấy khỏe và hưng phấn là ta đã ngủ đủ giấc.

4.-Trà xanh giúp giảm nguy cơ bị ung thư buồng trứng.

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí American Association for Cancer Research số ra ngày 20-8, phụ nữ uống trà xanh mỗi ngày có thể giảm gần 60% nguy cơ mắc bệnh ung thư buồng trứng so với những người không tiêu thụ.

Trường đại học Curtin tại Perth, Australia, xác định rằng các nhà nghiên cứu đã theo dõi hơn 900 phụ nữ ở Trung Quốc với sự hợp tác của các nhà khoa học thuộc bệnh viện Zhejiang ở thành phố Hangzhu, miền trung Trung Quốc.

Giáo sư Colin Binns, một chuyên gia về dinh dưỡng thuộc Trường đại học Australia cho biết các loại trà khác cũng có hiệu quả nhưng trà xanh có tác dụng tốt hơn đối với việc giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư buồng trứng.

6.- Trẻ sơ sinh nặng cân sẽ thông minh hơn lúc trưởng thành.

Nhóm nghiên cứu Viện Sức khỏe trẻ em Anh thực hiện một cuộc điều tra trên 10.845 người đàn ông và phụ nữ sinh vào đầu tháng 3-1958 tại Anh, Scotland và xứ Wales. Những người này được đánh giá trên hai yếu tố tổng hợp: cân nặng khi sinh và địa vị xã hội.

Kết quả nghiên cứu của họ đưa ra như sau: Cân nặng lúc chào đời chắc chắn có ảnh hưởng đến trí tuệ của bạn sau này. Theo đó, những người khi sinh ra đã to con hơn thì thường làm các bài thi ở trường tốt hơn, và lúc trưởng thành cũng có bằng cấp cao hơn.

7.- Từ nay đến năm 2020: 76 triệu người sẽ chết do thiếu nước sạch.

Theo một báo cáo của Viện Pacific nghiên cứu về phát triển, môi trường và an ninh tại California, Mỹ, từ nay đến năm 2002, gần 76 triệu người, đa số là trẻ em có thể bị tử vong vì bệnh do thiếu nước sạch, mặc dù LHQ đã ra chỉ tiêu là từ nay đến năm 2015 sẽ giảm số người không được dùng nước sạch xuống còn phần nửa.

Giám đốc viện Pacific, tiến sĩ Peter Gleick cho rằng vấn đề là do nhiều người, đặc biệt là tại các nước đang phát triển như khu vực á hoang mạc châu phi hay Nam Á, không được tiếp cận với nước sạch và vệ sinh phòng bệnh cơ bản. Báo cáo trên ghi nhận rằng đa số những người này có nhiều nguy cơ bị bệnh tiêu chảy, kiết lỵ hơn so với những căn bệnh khác, nhất là trẻ em. Viện Pacific nhấn mạnh rằng bất cứ nước nào - dù phát triển hay không - cũng có thể bị dịch bệnh, như trường hợp Canada đã từng bị dịch bệnh do nước giếng bị nhiễm vi khuẩn E.coli.

Theo LHQ, 1,1 tỉ người trên thế giới không được tiêu thụ nước sạch và 2,5 tỉ người không được tiếp cận với vệ sinh phòng bệnh cơ bản. Báo cáo này sẽ được trình lên Hội nghị cấp cao về phát triển lâu dài tại Johannesburg (Nam Phi) từ ngày 26-8 đến ngày 4-9.

8.- Thịt đông lạnh làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Thịt đông lạnh sau khi được xả đá rất dễ bị vi trùng tấn công, gây ngộ độc thực phẩm. Nguyên nhân là do quá trình đông lạnh làm xuất hiện các tinh thể đá, tạo thành hệ thống liên kết của các lỗ hổng trong tảng thịt. Khi xả đá, các lỗ hổng trở thành những ống nhỏ xíu, qua đó vi khuẩn có thể thâm nhập sâu vào bên trong thịt.

Kết luận này được Ashley Wilson, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tế bào và mô thuộc Đại học York (Anh) đưa ra sau khi tiến hành so sánh thịt tươi và thịt đông lạnh đã xả đá. Ông giải thích rằng, ở thịt tươi, phần lớn vi khuẩn nằm lại trên bề mặt và nhiễm trùng sẽ nằm trong không gian hai chiều. Còn với thịt đông lạnh được xả đá, nhiễm trùng trở thành "ba chiều".

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng, các loại thịt (kể cả thịt tươi và thịt đông lạnh) đều cần được nấu thật chín để đề phòng ngộ độc thực phẩm

9.- Thuốc giải độc tố Clostridium botulinim từ thiên nhiên.

Có lẽ các bạn chưa biết chất độc “Clostridium Botulinium” rất độc không thể nói đuợc. Nó từ trong lon hộp để ngoài nắng lâu ngày nó phình to ra. Và người ta lấy ra ăn ngon lành, họ tưởng là khi nấu chín thịt trong lon hộp đó thì những vi trùng trong lon hộp đó sẽ chết hết. Họ lầm, trung độc loại này thì vô phuơng cứu chữa. Đây là loại vi trùng thuộc nhóm kỵ khí, nghĩa là không cần không khí nó vẫn sinh sôi nẩy nở được, và nó tiết ra một độc tố vô cùng chết người. Nhiều nhà khoa học và Ytế phòng ngừa đang ngày đêm tìm thuốc trị độc tố này nhưng chưa thành công. Nay người ta vừa buớc vào một con đường hy vọng cho nhân loại. Các nhà khoa học Mỹ thuộc Trường ĐH California vừa tìm ra 3 phân tử hữu cơ từ các hợp chất sinh học tự nhiên trong một loại bọ và biến chúng thành hợp chất có khả năng tuyệt đối trong việc vô hiệu hoá chất độc do vi trùng Clostridium botulinim (CB) gây ra.

CB tiết ra các độc tố gây ngộ độc cho nhiều dạng thực phẩm khác nhau. Theo thống kê 10% số người ăn phải thực phẩm bị ngộ độc bởi CB sẽ bị thiệt mạng. Bởi độc tố của nó có tác động chọn lọc tới hệ thần kinh trung ương. Trong các trường hợp tử vong, độc tố này khiến cho các cơ hô hấp và tuần hoàn bị tê liệt do thiếu oxygen khiến người bị độc nằm trong trạng thái hôn mê sâu.

Ba phân tử vừa tìm thấy nếu kết hợp với nhau chúng sẽ có công năng như chất trung hoà độc tố do khuẩn CB tiết ra và ngăn độc tố này vào màng tế bào thần kinh.

Được đánh giá là loại thuốc hoá giải độc tố CB tốt nhất của thế giới hiện nay, sắp tới cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ sẽ nhanh chóng cho phép đưa tân dược tự nhiên vừa nghiên cứu thành công trong phòng thí nghiệm ra thị trường để bảo vệ sức khoẻ cho cộng đồng và là vũ khí hữu hiệu nếu bọn khủng bố dùng CB như phương tiện gây "bệnh dịch" cho loài người.

10.- Nhiều khu rừng mưa nhiệt đới lớn có thể bị xóa sổ trong 20 năm tới.

Theo nhận xét của chuyên gia Marco Tacconi thuộc Trung tâm Nghiên cứu rừng quốc tế (CIFR), nạn khai thác gỗ tràn lan vô tổ chức trên thế giới hiện nay chắc chắn sẽ khiến cho nhiều khu bảo tồn rừng mưa nhiệt đới sớm bị tận diệt, thậm chí bị xóa sổ hoàn toàn trong 20 năm tới. Điển hình là các khu rừng mưa nhiệt đới thuộc loại lớn nhất hành tinh hiện tại như ở Brazil và Indonesia.

Thống kê do CIFR nêu lên cho biết: Indonesia hiện có khoảng 10% diện tích rừng mưa nhiệt đới còn lại của trái đất, đứng thứ nhì sau Brazil nhưng diện tích rừng ở đây ngày một thu hẹp dần với tốc độ cao và chưa có biện pháp thích hợp nào ngăn chặn được. Chẳng hạn, năm 1950 tại đây có khoảng 162 triệu ha rừng mưa nhiệt đới thì đến năm 2000 chỉ còn 98 triệu ha. Tình hình ở các nơi khác cũng tương tự.

11.- Nhật Bản chuẩn bị nghiên cứu thâm sâu về địa chấn học.

rong tháng này, một nhóm các nhà khoa học Nhật Bản đang chuẩn bị một nghiên cứu diện rộng về địa chấn học chưa từng được thực hiện tại Nhật Bản bằng cách sử dụng chất nổ để phân tích vỏ trái đất, nơi các mảng kiến tạo Âu Á và của Philippines gặp nhau.

Ngày 29 và 30-8 tới, các chuyên gia thuộc Trường đại học Tokyo và Trung tâm khoa học và kỹ thuật biển sẽ đặt những chất nổ có trọng lượng từ 50 đến 500 kg tại 10 địa điểm nằm trên một đường dài khoảng 500km xuyên qua vùng tây nam Nhật Bản. Họ sẽ sử dụng khoảng 1.200 địa chấn ký để đo đạc các chấn động do chất nổ gây ra.

Giáo sư Takaya Iwasaki thuộc Viện Nghiên cứu động đất Tokyo cho biết đây sẽ là một nghiên cứu về địa chấn học quan trọng nhất thế giới.

Nghiên cứu này sẽ được thực hiện ở cách tây nam Tokyo 550km từ bờ biển thuộc tỉnh Tottori đến bờ biển tỉnh Kochi tại Thái Bình Dương. Vỏ trái đất ở cách khu vực này từ 50 đến 60km dưới đất có thể là nguyên nhân những trận động đất lớn.

Đây có thể sẽ là một bước tiến mới đối với việc dự đoán các trận động đất tại Nhất Bản. Các nhà nghiên cứu hy vọng sẽ công bố các kết quả sơ bộ vào đầu năm tới.

12.- Đấu tranh quyền lực trong vương quốc của loài kiến :

Khi có nội loạn, nữ chúa của loài kiến lửa dinoponera không bao giờ phải trực tiếp ra tay triệt hạ các đối thủ dám mon men đến ngai vàng. Nó chỉ cần phun nhẹ vào kẻ thù một chất dịch hóa học, để cảnh báo rằng: Hãy thần phục, nếu ngươi không muốn bị chết!

Trong trường hợp đối thủ còn “cố đấm ăn xôi”, kiến chúa sẽ huy động những con kiến khác vây quanh kẻ nổi loạn. Nếu con kiến bị vây vẫn không chịu quy phục, nó có thể bị bỏ đói cho đến chết.

Trong một nghiên cứu, tiến sĩ Thibaud Monnin, Đại học Shffield (Anh), thấy rằng, ở cộng đồng loài kiến lửa dinoponera, kiến chúa không được chăm sóc đặc biệt từ bé như ở những loài kiến khác. Nó cũng được sinh ra và nuôi lớn bình thường như những con kiến khác trong giới "bình dân", và nó luôn phải phấn đấu để leo lên các thứ hạng cao trong cộng đồng. Kiến chúa là con có thứ hạng cao nhất.

Chính vì tổ chức bầy đàn theo kiểu "dân chủ" như vậy, nên luôn có cuộc đấu tranh giữa các ứng cử viên vào ngôi kiến chúa. Bình thường, nữ chúa được bảo vệ bởi những con kiến cái có thứ hạng cao. Nếu nữ chúa già và chết, thì con kiến cái được nữ chúa lựa chọn sẽ được kế vị. Nhưng đôi khi, một trong những con cái trong đội bảo vệ của nữ chúa nổi loạn, lôi kéo được các con khác theo mình, thế là nữ chúa bị lật đổ. Trong trường hợp này, nữ chúa bị chính đội bảo vệ của mình bao vây cho đến khi chết.

Tuy nhiên khi ở trong vòng vây, kiến chúa có thể kêu gọi "dân chúng" ủng hộ. Nhiều trường hợp, cả đàn kiến xông vào đánh đuổi những con kiến nổi loạn, khiến chúng phải đầu hàng. Song cũng có trường hợp, “dân chúng” bỏ mặc cho nữ chúa chết. Đó là những trường hợp mà kiến chúa hoặc là đã quá già, hoặc không còn đủ minh mẫn để thực hiện chức lãnh đạo của con đầu đàn nữa.

13.- Phát hiện một trường hợp ty thể được thừa hưởng từ cha

Tất cả các nhà sinh học từ lâu đều quan niệm rằng, con người chỉ được thừa hưởng ty thể (cơ quan chuyển hóa năng lượng trong tế bào) từ mẹ. Nhưng mới đây, các nhà khoa học Đan Mạch đã tìm thấy một trường hợp đi ngược lại quy luật đó: một thanh niên có các mô cơ chứa phần lớn ty thể của cha.

Vị trí của ty thể ở trong tế bào.

Ty thể là một cấu trúc của tế bào, nằm ngoài nhân, với chức năng chuyển hóa thức ăn thành năng lượng sinh học có ích. Điều đặc biệt là ty thể cũng có các gene riêng, độc lập với vật chất di truyền ở trong nhân. Từ trước đến nay, người ta vẫn cho rằng chỉ có trứng chứa ty thể, còn tinh trùng thì không. Vì vậy, phôi hình thành từ trứng và tinh trùng chỉ mang ty thể của mẹ.

Nhưng Marianne Schwartz, một nhà gene học tại Bệnh viện Đại học Copenhagen, đã tìm ra một thanh niên 28 tuổi, có mang ty thể của người cha trong tế bào cơ. Người đàn ông này không có khả năng tập thể dục hoặc chạy quá vài bước chân. Các bác sĩ cho biết căn nguyên của chứng bệnh là do sự thiếu hụt một gene trong ty thể của anh ta.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu của Schwartz đã phát hiện thấy chỉ những mô cơ là chứa các ty thể bị sai sót về gene này. Còn các tế bào máu, da, tóc và ở tất cả các bộ phận khác đều chứa ty thể có kiểu gene khác. Những xét nghiệm tiếp theo cho thấy, ty thể trong mô cơ của người thanh niên giống hệt như của người cha, còn ty thể ở các bộ phận khác đều là di truyền từ mẹ.

Phát hiện gây sửng sốt đến nỗi, các nhà khoa học phải lặp lại thí nghiệm nhiều lần, để chắc chắn rằng họ đã không trộn lẫn các mẫu hoặc đã có sai sót ở khâu nào đó. "Lời giải thích duy nhất cho kết quả này, rằng đây là trường hợp thừa hưởng ty thể từ cha", Schwartz nói. Tuy đến nay, chưa ai biết đến những trường hợp tương tự trong lịch sử, nhưng Schwartz và cộng sự tin rằng "tần suất lặp lại tình huống này có thể lớn hơn so với chúng ta tưởng".

Nếu phát hiện này là đúng, thì giới khoa học sẽ phải hủy bỏ toàn bộ các nghiên cứu về sự tiến hóa của loài người từ trước tới nay.

Vì theo quan điểm cũ, các nhà khoa học cho rằng ADN ty thể của mỗi người là kế thừa của mẹ, của bà và lên cao hơn nữa là của tổ tiên họ. Đột biến trong các gene đó diễn ra nhanh hơn so với đột biến gene trong nhân, vì thế, về nguyên tắc, người ta có thể tính ra thời điểm hai nhóm người tách khỏi nhau, bằng việc đếm sự khác biệt trong ADN ty thể của họ. Suy luận này đã dẫn đến một giả thuyết cho rằng, tất cả loài người hiện nay đều bắt nguồn từ một Eva hay từ Lucy ở châu Phi, khoảng 100.000 năm trước đây. Nhưng với việc tìm thấy ADN ty thể của người cha, các nhà khoa học có thể sẽ phải xem xét lại toàn bộ những tính toán của mình.

 

Copyright (c) DaiChung News Media 2002