Phan Bội Châu Thi Tuyển của Huyền Thanh Lữ

Vĩnh Liêm

Hôm nay, tôi rất lấy làm ngạc nhiên và thích thú khi nhận được món quà từ Tự Lực Bookstore gửi tặng. Ngạc nhiên vì Tự Lực Bookstore biết được địa chỉ của tôi; còn thích thú vì món quà ấy là cuốn "Phan Bội Châu Thi Tuyển" do nhà thơ Huyền Thanh Lữ dịch và chú thích. Thì ra cuốn thi tuyển nầy do nhà thơ Huyền Thanh Lữ yêu cầu Tự Lực Bookstore gửi giùm.

Trong giới Nho học và dịch thơ chữ Hán ra tiếng Việt ở hải ngoại hiện nay, ngoài Cụ Đào Hữu Dương ra, có thể nói chỉ có hai dịch giả thông thạo chữ Hán mà thôi, đó là Giáo sư Đào Mộng Nam và nhà thơ Huyền Thanh Lữ. Giáo sư Đào Mộng Nam đã có công dịch hàng trăm bài thơ Đường ra Việt ngữ. Còn nhà thơ Huyền Thanh Lữ, song song với việc dịch thơ Đường, ông còn đặc biệt chú dịch các tác phẩm Hán văn của các tác giả Việt Nam, như: Phan Bội Châu, Cao Bá Quát, Nguyễn Du, v.v…

Tác phẩm “Phan Bội Châu Thi Tuyển” in đẹp, gồm 48 bài thơ, dày trên 220 trang, kể cả 8 trang hình ảnh và bia mộ của Cụ Phan, do Thư Xã Nhượng Tống (Đức) xuất bản và kính tặng thân hữu. Cuốn thi tuyển này là tác phẩm đầu tay của nhà thơ Huyền Thanh Lữ, in lần thứ nhất tại Hoa Kỳ, năm 2002. Các bản văn chữ Hán do chính tay nhà thơ Huyền Thanh Lữ viết, nét bút thật là sắc sảo. Ngoài tài dịch xuôi rất sát nghĩa và dịch thơ thật bóng bẩy, tác giả còn dầy công chú thích các điển tích và nghĩa của các chữ Hán để cho độc giả dễ dàng tra cứu. Đây là một việc làm rất công phu mà chỉ có nhà Nho học Huyền Thanh Lữ mới chịu khó làm và không cầu lợi (chỉ để tặng thân hữu và đồng chí mà thôi). Tôi nghĩ tác phẩm qúi báu này nên được phát hành rộng rãi trong quần chúng (có đề giá bán) để góp phần vào kho tàng văn học Việt Nam tại hải ngoại.

Vốn liếng chữ Hán của tôi theo thời gian mà biến mất, nay nhờ cuốn Thi Tuyển này giúp tôi nhớ lại được đôi chút Hán tự. Càng đọc tôi càng say mê và thích thú. Xin liệt kê một vài ví du cụ thểï:

Bài 4: Thân Bao Tư Tiên Sinh

Tần đình chi khốc

Thanh động thiên địa

Vạn cổ hào kiệt

Nhất tâm trung nghĩa

Phan Bội Châu

Huyền Thanh Lữ dịch xuôi:

Ông Thân Bao Tư

- Tiếng khóc ở triều đình nước Tần.

- Âm thanh động đến đất trời.

- Muôn thủa vẫn xứng danh hào kiệt.

- Vì có một tấm lòng trung nghĩa.

Rồi Huyền Thanh Lữ dịch thơ:

Đình Tần kêu khóc thảm thương,

Âm thanh vang dội bốn phương đất trời.

Lừng danh hào kiệt muôn đời,

Tấm lòng trung nghĩa sáng ngời như gương.

Bài 11: Tại Tuyết Thượng Thụy Trước

Nhất dạ sơn trung tuyết trảo thân,

Thạch vi trường chẩm thảo vi nhân.

Minh thiên tàn nguyệt phi chiên tẩu,

Tứ cố thương mang ngã nhất nhân.

Phan Bội Châu

Huyền Thanh Lữ dịch xuôi:

Ngủ Trên Tuyết

- Một đêm trong núi, tuyết bao phủ khắp thân mình,

- Lấy đá làm gối dài, lấy cỏ làm đệm.

- Sáng mai thức dậy, trăng đã tàn, khoác chăn đi,

- Bốn bề mênh mông, chỉ có một mình ta.

Huyền Thanh Lữ dịch thơ:

Núi đêm tuyết phủ thân đầy,

Gối dài bằng đá, đệm dầy cỏ hoang.

Khoác chăn dậy sớm trăng tàn,

Bốn bề bát ngát lang thang một mình.

Bài 21: Tại Chu Bá Linh Gia Cảm Tác

Ỷ lâu nam vọng nhật bồi hồi,

Tâm tự như vân uất bất khai.

Sậu vũ thâm canh nhân ám khấp,

Tà dương sơ nguyệt nhạn cô hồi.

Khả vô đại hỏa thiêu sầu khứ,

Thiên hữu cuồng phong tống hận lai.

Cố ảnh tự liên hoàn tự tiếu,

Đồng bào như thử ngã hà ai!

Phan Bội Châu

Huyền Thanh Lữ dịch xuôi:

Cảm Tác Ở Nhà Bà Chu Bá Linh

- Hàng ngày dựa lầu ngóng về phương nam mà ngậm ngùi,

- Lòng như mây rối không gỡ ra được.

- Cơn mưa rào đêm khuya, người khóc thầm,

- Chiều tà, trăng mới ló, nhạn lẻ loi bay về.

- Không có ngọn lửa lớn để đốt hết nỗi sầu,

- Lại thêm cơn gió cuồng mang mối hận tới.

- Ngắm bóng mình, tự thương rồi tự cười,

- Đồng bào còn như thế, ta xót biết bao nhiêu!

Huyền Thanh Lữ dịch thơ:

Tựa ngóng về nam những ngậm ngùi,

Tấm lòng mây quấn rối đầu đuôi.

Mưa rào đêm vắng rơi dòng lệ,

Bóng xế trăng non cánh nhạn côi.

Đâu lửa đốt tan sầu vạn thủa,

Gió gieo bao hận mãi không thôi.

Soi mình ngắm bóng thương hòa tủi,

Dân nước như vầy dạ chẳng nguôi.