LỄ MA QUỈ

Trần Liêm Khảo Phụ Trách

LTS. Kỳ báo này, TB Đại Chúng tạm gác lại "Những chuyện bí mật trong Kim Tự Tháp" thay vì bằng bài biên khảo của Nguyên Châu về ngày HALLOWEEN thường xuyên diễn ra hàng năm tại đất nước Hoa Kỳ mà trong ngót gần ba thập kỷ nay hàng triệu người tị nạn chúng ta từng biết và cũng đã từng tham gia một cách nồng nhiệt... Nhưng HALLOWEEN là gì trong chúng ta ít người biết đến...

HÀNG NĂM NHIỀU QUỐC GIA TRÊN THẾ GIỚI ĐỀU CÓ LỄ HỘI CÚNG KIẾN MA QUỈ. Nói là cúng kiến nhưng thật ra coi như một ngày mà... các em bé thích thú nhất... Vậy Hallaween là gì ? Dưới đây là bài tham khảo khá đầy đủ của Nguyên Châu nói về ý nghĩa của ngày hội này!

HALLOWEEN : NGÀY ÂM DƯƠNG GIAO NGỘ

Hầu như hầu hết các quốc gia trên thế giới đều có những chuyện liên quan đến quỷ ma và một số hiện tương siêu nhiên khác. Về chuyện ma thì Aâu Mỹ nổi tiếng nhất là truyện Dracula và Frankenstein, Tàu thì có "Con Ma Nhà Họ Hứa", Việt Nam thì có ma Hời, Ma Chơi Ma Rà, Ma Xó... v.v...

Hoa Kỳ là một trong những nước trên thế giới tốn hao tiền của nhất cho ngày lễ hội này. Lễ hội ma quỷ này được đặt tên là "LỄ HỘI HALLOWEEN được bắt đầu vào buổi chiều tối ngày 31 tháng 10 cho tới 12 giờ đêm. Trong dịp này trẻ em và thiếu niên được mặc y phục Halloween để đi đến từng nhà, gỏ cửa nhận kẹo và chúc tụng...

Theo tục lệ các em thường cầm theo lồng dèn làm bằng vỏ quả bí ngô có đục lộng hình mặt người để ánh sáng của đèn thắp bên trong xuyên ra ngoài... Những cuộc hội hè vui chơi trong đêm Halloween thường xoay quanh các đề tài như chuyện may rủi trên đời, các chuyện kể về ma quỷ và phù thủy... Lễ Halloween đã bắt nguồn và phát triển từ những lễ Hội Tân Niên và các lễ hội dành cho những người đã chết. Vào thế kỷ thứ tám (năm 800 sau Tây lịch, các giáo hội Thiên Chúa Giáo đã thiết lập "Ngày Các Thánh" (All Saints Day" vào ngày mồng 1 tháng 11 để mọi người chờ đón Giáng Sinh luôn thể.

NGUỒN GỐC CHỮ HALLOWEEN

Thánh lễ được truyền giảng vào ngày này gọi là ALLHALLOWMAS. Thời gian đêm trước ngày "Các Thánh" hay Chư Thánh đã được xem như là All Hallow even hay Halloween. Nguyên nghĩa chữ "Hallow" là Thánh. Halloween là lối viết tắt của "Allhalows’Evening."

CÁC TẬP TỤC TRONG NGÀY HALLOWEEN "TRICK OR TREAT"

Đây là sinh hoạt chính của hầu hết trẻ em và thiếu niên tại Hoa Kỳ trong đêm Halloween. "Trick" nguyên nghĩa là đánh lừa, rèo chơi tinh ma nghịch ngợm. "Treat" là tiếp đó, đối xử tử tế, tiếp đãi. Các em nhỏ và thiếu niên, thanh niên hóa trang với áo quần và mặt nạ hình ma quỷ rồi cầm lồng đèn đi từ nhà này sang nhà khác trong xóm, gỏ cửa và nói: "trick or treat".

Thông thường những người láng giềng luôn luôn muốn tránh việc "trick" nghĩa là chơi đòn đánh lừa với lủ ma nên thường tiếp đó (treat)chúng bằng kẹo và trái cây (theo tục lệ có nhét đồng tiền ở bên trong). Biểu tượng chính của đêm "Halloween" là cái đèn lồng của chàng Jack – Jack –o-lanterns." Các biểu tượng phụ là phù thủy, ma quỷ và mèo đen.

TRUYỀN THUYẾT VỀ HALLOWEEN

Theo truyền thuyết của nước Aùi Nhĩ Lan (Ireland) thì từ ngữ Jack –o-lanterns đến từ một người có tên là Jack. Jack là một thiếu niên đã chết nhưng linh hồn không được phép vào Thiên Đàng vì lý do: lúc sống anh ta vốn là một người tham lam, bủn xỉn, thường cất giấu tiền bạc , keo kiệt không hề bố thí cho ai một chút gì. Thế nhưng anh lại cũng không thể vào Địa Ngục vì lúc còn sống anh ta đã từng chơi đùa với ma quỷ , nên quỷ không bắt anh. Chuyện kể rằng: một hôm có con quỷ đến quấy phá một vùng dân cư, chẳng may bị báo động, người ta đến cầu cứu các vị tu sĩ đem các vất “thánh” đến yểm và "khóa các cửa" ra vào. Thế là con quỷ bị bắt... Jack đã nhận ra đó là con quỷ thường vui đùa với mình và Jack đã tìm cách gỡ vật "yểm ma quỷ” mở đường cho quỷ chạy thoát. Để đền ơn cứu mạng, quỷ hứa với Jack là sẽ không bắt hồn Jack về Địa Ngục. Do đó, khi Jack chết vì một tai nạn, hồn Jack bị Thiên Đường từ chối. Jack liền tìm đến địa ngục nhưng quỷ không cho vào ... vì lời hứa trước. Thấy Jack lanh lùng khổ sở, quỷ bèn lấy một ít than hồng ở Địa Ngục bỏ vào trong ruột quả bí ngô... và ánh lứa từ trong đã chiếu ra soi sáng nẻo đường lang thang của Jack. Có lẽ Jack phải cầm đèn đi lang thang trên mặt đất cho đến ngày phán xét cuối cùng của nhân loại.

LAI LỊCH

Lễ hội Halloween ngày nay bắt nguồn từ dân tộc Celt , ls một dn tộc sống cách đây hơn 2.000 năm trên các vùng đất bây giờ là Anh Quốc, Aùi Nhĩ Lan và Bắc nước Pháp. Dân tộc Celt bắt đầu năm năm mới vào ngày 1 tháng 11 . Một lẽ hội được cử hành vào đêm trước năm mới để vinh danh vị thủ lãnh đã quá cố là Samhain. Ngày lễ hội này báo hiệu sự bắt đầu của mùa lạnh, của những ngày tối tăm thường được liên kết với sự tàn tạ và sự chết của loài người. Dân tộc Celt tin rằng Samhain cho phép những linh hồn người chết được trở về trần gian vào đêm hôm đó. Vào năm 43 kỷ nguyên, người La Mã chinh phục vùng đất của dân tộc Celt cai trị khoảng 400 năm (vùng này bây giờ là Anh Quốc). Trong giai đoạn này có hai lễ hội Samhain của dân tộc Celt. Một trong hai lễ đó là FERALIA được cử hành vào cuối tháng 10 để vinh danh những người đã chết , lễ thứ hai dành cho Pomona, nữ thần La Mã về cây và quả. Có lẽ vì nữ thần Pomona mà quả táo đã được kết hợp vào lễ hội Halloween. Sau ngày lễ Chư Thánh, tại Anh Quốc còn có ngày "Lễ Vong Hồn" vào Mồng 2 tháng 11, Tại Anh Quốc, Halloween đôi khi còn được gọi là Nutcrack Night hay Snap Apple Night vì mọi người trong gia đình ngồi quanh lò sưởi kể chuyện và ăn đậu phụng rang hoặc nhai táo. Vào ngày Các Vong Hồn, những người nghèo đi khất thực cô hồn (Went-a-souling) và họ sẽ được bố thí bánh trái gọi là "soul cakes" (bánh vong hồn) để họ hứa là sẽ cầu nguyện cho "các vong hồn". Halloween đến Hoa Kỳ do những di dân đầu tiên, đa số đến từ Anh Quốc và một số đến từ dân tộc Celt , họ đã đem qua Mỹ khá nhiều phong tục khác nhau.

Nhưng vì lý do tín ngưỡng bị giới hạn, nghĩa là lúc đầu các tôn giáo lớn đưa ra giới luật tương đối chặt chẽ, nên việc cử hành lễ Halloween chưa được phổ cập trong dân chúng. Mãi đến thập niên 1800 mới trở nên một tục lệ được nhiều người hưởng ứng. Vào giữa thế kỷ 19, tục lệ Trick or Treat chưa được phổ biến ở các thành phố lớn vì ở các nơi này hàng xóm láng giềng hầu như không có;nhiều người ở cạnh nhau mà không biết nhau, cho nên Halloween đôi khi gây ra những sự việc tai hại. Ngày nay, nhiều cộng đồng, nhiều tổ chức đã đứng ra bảo trợ các tục lệ vui chơi của ngày Halloween gây ra những tai hại . Ngày nay, nhiều cộng đồng, nhiều tổ chức đã đứng ra bảo trợ các tục tục lệ vui chơi của ngày Halloween, nên nó đã trở thành một ngày lễ hội rất vui thú của thiếu niên và một số thanh niên.

(Ghi theo tham khảo của Nguyên Châu)