Đại Chúng số 113 - ngày 1 tháng 1 năm 2003

Thư tòa soạn

Thế giới & bình luận

Tâm Thư của Tuần Báo Đại Chúng

1001 chuyện nhớ quên

Đọc báo dùm các bạn

Bác sĩ Alexandre YERSIN

Câu chuyện tại Việt Nam

Khuôn mặt thời đại

Điều cần biết hiện nay.

Lịch Sử Diễn Hành Hoa Hồng

Nhu Anh May Troi

Tin nhõ cần biết

Tim Trong Ky Niem

Khoa học & Y khoa

Chuyện huyền bí

Vinh Danh Người Nằm Xuống

Vũ trụ & Con người

Giấc Mơ Gợi Nhớ

Mưa bên này, nắng bên kia

Nấu ăn ngon cho chàng

Trang thơ

Nguoi va ngom & Thu Khong Niem Goi Tran Nghi Hoang

QUa Khu Mot Doi Nguoi

Truyện Ngắn

KHUÔN MẶT THỜI ĐẠI

Vân Hải

(Tiếp Theo Số Phát Hành DC 111)

Bác Thông , Huệ và nàng đi theo thủ trưởng sang phòng kế toán bên cạnh, không nghe tiếp được chuyện bầu cử. Ở đây có ba bàn làm việc, có điện thoại và một tủ sắt lớn mà bác Thông giữ chìa khoá. Chỉ khi nào bác vắng mặt mới giao cho Huệ hay nàng. Thủ trưởng bảo bác Thông mở tủ. Bác lúi húi, run run, mở mãi mấy lần khoá. Khoá số mật chỉ ba người kế toán biết mà thôi, ngoài ban giám đốc. Cửa tủ được mở toang ra. Cả bốn người cùng sững sờ. Ngạc nhiên mỗi người một cách. Tủ còn đầy tiền. Đủ loại tiền giấy to nhỏ. Có lẽ bác Thông là người xúc động nhất vì thấy tay bác run bần bật, ai cũng nhìn thấy. Có thể bác tiếc cho chủ nhân là cháu bác đã quá vội vã bỏ chạy không kịp lấy tiền đổi đôla hay vàng để đem theo. Có lẽ bác cũng tiếc cho chính bác là người giữ chìa khoá mà hai ngày nay chẳng biết đến lấy về. Dù được một ít cũng đỡ khổ. Nhất là trong lúc hỗn quân hỗn quan, ai mà biết bác lấy. Bác run rẩy không những vì tiếc mà còn vì giận cả ban giám đốc lẫn cháu bác. Giá mà nó cho bác chút ít trước khi nó dọt thì đỡ khổ cho bác biết mấy. Nay nó ra đi rồi mà bác thì lâm cảnh khổ như thế này. Nhìn thấy tiền hồi nào tới giờ chính mình vẫn đếm lên đếm xuống, mòn cả tay, khô cả nước miếng, mà bây giờ trơ mắt ếch ra nhìn tiền rơi vào tay kẻ khác. Rơi vào tay lũ mọi rợ này mới đau đớn hơn. Huệ và nàng cũng giật mình vì thấy số tiền không nhỏ còn đầy két. Chẳng lẽ ban giám đốc không tính chuyện ra đi hay sao? Hay họ quá tin tưởng ở chính quyền cũ và nghĩ rằng miền Nam không thể tan rã mau như thế? Họ đã vội vã lắm nên bỏ lại số tiền không nhỏ như thế này. Quả thật là tiếc. Nếu tiền này được phát cho nhân viên, dám được gần một tháng lương mỗi người. Ngần ấy tiền lọt vào tay tụi này thì phải nói rằng cả mấy đời chúng nó cũng không thể có nổi. Đang khố rách áo ôm thế kia. Đến cái thảm lót nhà mà còn không dám giẫm lên. Thủ trưởng cũng ngớ ra. Nhìn đống bạc được buộc từng xấp, xếp ngăn nắp trong tủ. Bất giác hắn giơ tay lên gãi đầu, bối rối rõ rệt. Hắn không ngờ hắn đang là con chuột sa chĩnh gạo tám thơm. Chiến công này thế nào cũng đưa hắn lên thành công mỹ mãn. Cấp trên sẽ hài lòng về thành quả hắn sẽ báo cáo. Sau phút bàng hoàng, hắn tằng hắng ra lệnh cho ba người đếm lại số bạc và báo cáo kết quả cho hắn khi nào xong. Trước sự ngạc nhiên của ba người, hắn bỏ đi ra ngoài và đóng cửa lại sau khi dặn Huệ khóa cửa sau lưng hắn.

Vì phòng được xây từ 1m20 trở xuống là gỗ đánh bóng loáng, trên phần gỗ trở đi cho tới trần nhà là kính trong suốt, nên người phiá ngoài vẫn nhìn thấy từ ngực trở lên của người phiá trong. Tuy thế bác Thông và Huệ cùng nàng nhân lúc không có mặt cán bộ cũng bàn tán xôn xao về chuyện chủ hãng bỏ chạy không kịp mang tiền, để bây giờ phải tiếc là rơi vào tay lũ này.

- Chỗ tiền này đủ trả thêm cho toàn thể nhân viên một tháng lương chớ không chơi. Bác Thông cáu kỉnh gắt lên.

- Ai đời bây giờ phải đem cúng cô hồn, cho yêu quái hưởng. Thiệt tức muốn nổ ruột. Ai tin là chúng nó đem nộp tất cả cho nhà nước? Chúng nó bỏ túi một nửa cũng chẳng ai biết. Chẳng lẽ bác hay tụi cháu đi tố cáo. Tố với ai? Với ai cũng cá mè một lứa. Đưá nào ăn số tiền này mình cũng tức. Bác coi, nó biết bác cháu mình không thể lấy bớt, cũng không thể tố giác với ai, nó bảo cháu khoá cửa lại không cho ai vào trừ nó. Sau khi kiểm kê, chỉ cho nó biết mà thôi. Hỏi bác có phải nó có gian ý gì chứ không phải tử tế tin tưởng mình đâu, giao tiền cho ba người cũ đâu. Mình có khi là cái bình phong cho nó nữa. Nếu thất thoát hay bị phát giác ra thất thoát, nó dám vu oan cho ba người mình lắm.

Nàng thêm vào ý của Huệ:

- Chỉ có ba người mình và nó biết số tiền là bao nhiêu thôi. Mình về nhà rồi, mấy đứa nó chia chác làm sao mình biết được? Tôi nghĩ thằng thủ trưởng không dám ăn một mình đâu. Thế nào nó cũng ma lanh chia cho mấy thằng kia. Cùng ăn thì cùng câm mồm hết. Không ai biết cả.

Đèn điện thoại bỗng dưng nhấp nháy. Có ai đang dùng điện thoại. Té ra có đưá biết dùng điện thoại. Nàng giơ tay để lên miệng bảo mọi ngưới im lặng. Ngoắc Huệ bảo đứng che cái bàn chỗ để điện thoại. Nhè nhẹ nhắc ống nghe lên nhưng không đưa lên tai sợ người bên ngoài nhìn thấy, mà để ngửa ra bàn rồi cúi sát mặt áp tai vào nghe lén. Cả ba người cùng nín thở. Cố không gây tiếng động. Nàng giật thót mình khi nghe rõ ràng giọng thằng Tiến.

- Báo cáo anh, mới phát hiện một kho thuóc có rất nhiều thuốc đã bao bì đóng gói toàn thể cả. Đủ loại thuốc, cả cho người lớn, cả cho nhi đồng. Anh cho chỉ thị ta phải làm sao? Em thấy có nhiều loại lắm anh ạ. Anh có…cần giữ…cho…gia đình, cho cháu bé…

- Nhất định là phải giữ ...kha khá phần cho mình chứ. Nhưng cậu cẩn thận đấy nhá. Kheo khéo nhá. Xong rồi thì cứ cho mấy tay em kiểm tra đi. Tôi sẽ đến xem sau. Thôi nhá.

Nàng hoảng hồn thật sự khi nghe giọng thằng thủ trưởng dặn dò thằng Tiến lấy bớt thuốc. Cùng lúc đèn đỏ tắt, nàng gác nhanh điện thoại.

- Sao, đưá nào nói với đứa nào đấy? Huệ hỏi ngay.

- Không sai, mình đoán không sai tí nào. Vừa rồi thằng Tiến tìm ra kho thuốc đã đóng hộp sẵn sàng để giao cho các tiệm thuốc tây. Nó hỏi thằng kia, thằng thủ trưởng ấy, là phải làm sao? Nó tâng công nên gợi ý với thằng kia lấy bớt thuốc cho vợ con dùng, như vậy mình biết thủ trưởng có vợ có con, ít ra một đưá còn nhỏ. Thằng nọ OK ngay còn dặn thằng Tiến phải cẩn thận, không thì sẽ lộ. Bác và Huệ thấy không? Thuốc nó còn lấy bớt, mà nó dặn nhau lấy kha khá nữa, huống hồ tiền ngập ra như thế này. Mà chắc chắn nó chẳng lấy cho nhà dùng đâu, nó sẽ lấy nhiều, tẩu tán bán dần bỏ tiền vào túi bọn nó với nhau. Tất nhiên nó sẽ để lại một số để trình báo lấy điểm với cấp trên. Đêm nay thế nào cũng có màn chia chác và tẩu tán tài sản. Cả số tiền này nữa. Chúng phải làm nhanh vì còn khai báo với cấp trên chứ?

- Thôi lo đếm nhanh đi. Nó trở lại mà chưa xong là thấy mồ. Bác Thông tự nhiên giục giã.

Bác có vẻ hoảng sợ nhiều hơn lúc nãy. Có lẽ sau cú điện thoại, bác nhìn ra phần nào con người thật của các cán bộ, nên bác lo sợ thêm và tức tối nhiều hơn. Hai tay bác run run đếm tiền lia liạ. Những tờ giấy bạc mới cũ sột soạt trong tay bác. Huệ và nàng cũng vội cắm đầu đếm không dám bàn cãi sôi nổi nữa. Lòng nàng chợt lo sợ. Trông cái thằng thủ trưởng như vậy mà gian hùng khủng khiếp. Có thế mới biết chúng nó đóng kịch khéo đến đâu. Cứ ngọt như miá lùi mà tầm ngẩm tầm ngầm giảo hoạt. Đưá nào cũng như nó thì mình sẽ phải sống chung với ai đây? Còn cái con Tím nữa. Không biết nó chui từ đâu ra. Rồi cái con béo ụt nữa. Nó làm chức gì không biết, nhưng nghe nói nó là y tá. Eo ơi, nó mà chích thì có mà chết. Phải là đâm chứ không thể là chích được. Bàn tay của nó…cứ ninh ních. Lại vụ ăn căng tin. Trời đất ạ, nó dám bảo là ăn như thế để có bữa cơm đầy đủ. Thế hoá ra ở nhà mình ăn thiếu? Phải cần chúng nó lo tới, nhân viên mới có bữa cơm cho ra bữa cơm? Rồi lại bảo sẽ không còn bận bịu riêng tư vì bữa ăn. Thế là thế nào? Tiền ăn chúng trừ nghiến vào lương tháng. Thế là mất đứt khoản tiền đó. Chúng ăn bớt tiền chợ là cái chắc. Thế là chúng ăn trên đầu trên cổ mình rồi còn gì? Rồi lại cái gì mà anh nuôi với lại chị nuôi. Chữ với nghĩa. Không hiểu chúng nó học trường nào mà ăn nói khủng khiếp như thế? Cuối cùng là nhân vật anh Ba. Xích lô miền Nam còn sáng giá hơn gấp bội. Ôâi cái mồm nó cứ như cái ống nhổ.

Thằng thủ trưởng không biết đến từ lúc nào. Nó đứng ngoài khung kính gõ gõ. Rất may cả ba người đang mải mê đếm tiền, không có ai nói chuyện. Giả tỉ đang nói chuyện, tất nhiên chuyện không ưa chúng nó. Nó mà hỏi thì không biết nói sao cho ổn, nhất là cho thống nhất cả ba người. Huệ lại chạy ra mở cửa. Hắn nhìn đống bạc kếch xù nằm trên bàn, sung sướng ra mặt. Hắn gật gù, hai tay không ngớt xoa vào nhau. Hắn lại gãi đầu. Sau khi nghe lén điện tho?i, cả ba người cùng thấy sợ thằng này. Nó dám thông đồng với đàn em qua mặt cấp trên của nó như thế thì cũng sẽ làm bất kể cái gì. Ý nghĩ này khiến nàng rợn cả người.

- Xong xuôi cả rồi chứ? Hắn tươi cười đon đả. Vậy bác Thông và hai chị viết ra một tờ giấy đầy đủ số tiền rồi ký tên vào phiá dưới. Chúng tôi ban quản trị mới sẽ tiếp thu số tiền này rồi đưa lên trên ngay. À, còn chìa khoá tủ thì bác Thông giao lại…cho tôi. Bác chỉ cho tôi cách mở và khoá. Sau này có dịp thì dùng đến. Loại khoá này tốt đấy nhỉ?

Hắn cười hề hề vuốt đuôi câu nói đòi lại chìa khoá. Bác Thông loay hoay chỉ vẽ cho hắn cách mở, cách khoá, cách thay số mật khác. Mặt hắn nghiêm trọng theo dõi những dặn dò của bác. Sau đó hắn bảo:

- Thôi như vậy là bác và hai chị đã hoàn thành tốt công tác kế toán rồi. Bác và hai chị về nhà được rồi. Bà con về cả rồi, không ngờ công việc kéo dài quá. Chắc bác và hai chị cũng mệt cả. Về nhà là vừa thôi. Mai chúng ta lại gặp nhau nhé.

Hắn cứ ngọt ngào, ra vẻ lưu tâm đến giờ giấc làm việïc và sức khoẻ của ba người. Khi tiễn ba người ra cửa phòng kế toán, hắn lại tiếp trong tiếng cười giã lả, rất lưu manh:

- Ngày mai sẽ có công tác khác. Khỏi nhức đầu vì tiền với bạc nữa.

Hắn cười cố làm ra vẻ như chỉ là câu nói đùa. Ba người hơi nhếch mép cười hùa với hắn, trong lòng tự hiểu cuộc đổi đời thật sự bắt đầu từ đây. Thằng này thật đểu cáng. Nàng nghĩ thầm.

Sáng hôm sau, mọi người lại vẫn tề tựu ở ngoài sân như hôm qua. Lại thằng Tiùến ra kêu lên phòng họp. Không ai hỏi tại sao không vặn máy lạnh nữa. Người cẩn thận đã mang theo cái quạt giấy xếp lại được. Lũ cán bộ vẫn tụt dép râu ở cửa phòng họp. Duy chỉ có thủ trưởng là đi dép lên thảm như nhân viên. Ba người cán bộ lại ngồi như hôm qua. Xấp giấy khai lý lịch được để trên bàn giữa thủ trưởng và anh Ba. Không khí coi bộ không còn vẻ vô tư như sáng hôm qua nữa. Trên nhiều khuôn mặt có những nét ưu tư. Thủ trưởng bao giờ cũng tằng hắng trước khi nói:

- Chúng tôi khẩn trương làm việc suốt đêm hôm qua, tranh thủ thời gian tìm hiểu các anh các chị. Để giải quyết vài lấn cấn, chúng ta cần thành khẩn tuyệt đối, càng sớm càng tốt chủ yếu tiến nhanh tiến mạnh, tiến vững chắc đến xây dựng xã hội Xã hội chủ nghĩa mà cũng chỉ là bước đầu trước khi tiến đến đại đồng thế giới. Sau đây tôi, anh Ba và anh Tiến sẽ làm việc với từng cá nhân. Yêu cầu các anh các chị thành thật thêm nữa trong tất cả mọi liên hệ, vì sau khi đọc các tờ khai này, chúng tôi thấy vẫn còn nhiều chỗ chưa được thông, hãy còn lợn cợn, vướng mắc, cần phải cho sáng tỏ hơn.

Nàng thấy như có cái gì vừa mắc nghẹn ở cổ, đồng thời cũng như có trái núi ngàn cân vừa đè lên ngực. Nỗi hận mình chạy hụt khỏi nơi này, hụt tìm đến một chân trời, một nơi chốn dễ thở hơn, không có ai tra khảo gia đình, lý lịch mình nếu mình không vi phạm tộâi lỗi nào. Chúng nó còn giở trò gì đây? Viết sạch gia phả đến thế mà còn bảo chưa…thành khẩn. Hơn nữa chúng là cái gì? Chẳng qua chỉ là một lũ cướp ngày, cướp đêm, cướp cạn, như hôm qua chúng bảo ba người ban kếâ toán ký tên trên một tờ giấy lộn, chẳng có nhân chứng, chẳng có luật pháp nào cho phép, che chở. Nó bảo sẽ giao tiền lại cấp trên? Có trời biết. Cái thằng mật ngọt chết ruồi này nguy hiểm ghê gớm lắm.

Lần lượt từng người được gọi tên, đứng bên cạnh bàn ba đứa cán bộ đang ngồi. Y như thí sinh đợi thi vấn đáp. Mặt người nào người nấy chảy dài ra. Mỗi khi có gì…lấn cấn, cả ba đưá thay nhau hỏi người đối diện. Mọi người bồn chồn chờ đợi phiên mình. Khá lâu sau thì nàng bị gọi lên. Cả ba đứa châu đầu vào đọc tờ khai của nàng. Có lẽ lý lịch…quá trong sạch khiến chúng nó nghi ngờ có sự dối trá. Chúng nó thi nhau hỏi. Chúng nó ngạc nhiên khi thấy cả gia đình bên nội như bên ngoại, cả người sống lẫn người chết, chỉ là nhà giáo. Riêng nàng làm kế toán. Hỏi đi hỏi lại vẫn không có gì phải thêm vào hay chữa lại. Cuối cùng cả ba đưá cùng đồng ý một điều mà vì điều đó, tờ giấy của nàng với lý lịch…trong sạch là thế bỗng trở thành tờ lý lịch…nguy hiểm, đáng ngại. Theo lý luận của chúng, nhà giáo bị liệt vào thành phần đại nguy hiểm cho xã hội Xã hội chủ nghĩa. Bởi vì cũng như nhà văn, nhà báo, những người này là tim là óc của nhân loại. Hơn nữa, nhà giáo còn đào tạo ra tương lai mà « đảng và bác » vẫn cốù tình tranh giành cái chức năng thiêng liêng đó để đẻ ra những « cháu ngoan bác hồ ». Ngoài cái tội có chồng và anh chị em là nhà giáo, lại thêm cái tội tầy trời thứ hai nữa, tội…di cư năm 1954 khi 10 tuổi. Thực ra thì không phải chúng công khai ngang nhiên buộc tội như trong phiên tòa. Chúng chỉ bàn thảo, diễn nghĩa những điểm chúng gọi là lấn cấn mà thôi. Nhưng sau khi hỏi han hơi lỹ và sau khi nghe chúng nhấn mạnh ở điểm giáo chức là phần tử rất nguy hiểm cho xã hội thì nàng chắc chắn rằng lý lịch của mình…không thể nhẹ ký được. Cũng như anh Ba hỏi nàng những câu vô duyên và rất ngây ngô..chết người rằng:

- Chị sinh ở Hải Phòng à?

- Vâng.

- Thế năm 1954 chị ở đâu?

- Tôi ở Hà Nội.

- Còn năm 55?

- Tôi ở Saigon.

- Năm 55, chị ở thành phố Hồ Chí Minh chứ?

- …...

Nàng ậm ừ. Lòng thầm rủa. Năm 55 thì là Saigon, chứ đã là thành phố của chúng bay đâu.

- Như vậy là chị di cư?

- Vâng, tôi di cư lúc tôi 10 tuổi.

Nàng thêm chi tiết đó vì cho rằng khi đó mình còn bé, cha mẹ di cư, thì mình đi theo, chứ làm sao khác được. Không lẽ một con bé 10 tuổi ở lại Hà Nội để lấy lòng …"bác và đảng"? Nàng thấy mình hèn hẳn đi khi nêu chi tiết trên.

- Ờ, ờ…phải rồi. Hắn tính nhẩm.

Bàn tay anh Ba mân mê tờ giấy như mân mê sự vui thích hiện hình. Mắt long lanh ánh sáng hiểm ác vì vừa bắt thêm được con mồi. Thằng thủ trưởng cũng lộ vẻ vui mừng về lý luận chắc nịch của hắn về vụ nhà giáo là phần tử tối nguy hiểm. Nếu không cảnh giác thì sẽ có một đứa vuột khỏi sự thanh lọc này rồi. Gớm may chửa ! Lũ "ngụy" nguy hiểm thếâ đấy. Chỉ có thằng Tiến, mặc dù có góp ý kiến trong vụ nhận xét tờ khai của nàng, nhưng rõ ràng nàng vẫn thấy nó không có ác ý. Nó chỉ đồng ý vì ai cũng đồng ý mà thôi. Nó đóng vai nghị gật. Nhưng có lẽ vì nó là chuyên viên tâng công, hay tìm ra những manh mối có…ăn, nên thủ trưởng lẫn anh Ba phe lờ thái độ vuốt đuôi, không sốt sắng trong tố khổ của hắn.

Thế rồi tờ khai lý lịch của nàng được anh Ba để qua một bên. Cùng vài tờ giấy đã thông qua từ trước. Nhưng không phải trong xấp giấy của đa số. Nàng trở về chỗ ngồi mà run thầm. Không ngờ đầu óc chúng ngoắt ngoéo đến thế. Đi dậy học mà chúng bắt bẻ ra thành người nguy hiểm thì còn loại người nào không nguy hiểm cho chúng? Chắc chắn chỉ lũ ngu dốt, cam tâm làm tay sai cho chúng mới không làm chúng e ngại mà thôi. Sau đó đến lượt Huệ. Nàng thấy Huệ hay lắc đầu. Có lẽ đang trả lời không biết về những chi tiết liên quan đến những người thân có tên trong tờ khai. Một mối lo ập đến. Nàng cứ ước rằng có phép lạ nào xẩy đến, cứu nguy tình trạng sợ hãi này thì mừng biết bao. Nàng thương thân mình và thương thân bạn. Rồi điều gì sẽ đến với mình, với bạn, với những người trong xấp giấy để riêng ra kia? Căn phòng họp vẫn nóng hầm. Mồ hôi nàng toát ra. Vì nóng và một phần vì lo sợ. Mặt mọi người buồn xo, lo lắng. Không ai nói chuyện với ai nữa. Cứ ngồi cú rũ đợi lượt mình. Nhưng có những bản mặt câng câng, hãnh diện một cách lộ liễu. Chúng nhìn cái đám chết dở với con mắt hàm nhiều ý nghĩa. Người bị nhìn hiểu rằng mình hết thời, nên liệu hồn.

Suốt buổi sáng dành cho việc…thi vấn đáp. Những câu hỏi hóc búa và vô lý một các không tưởng được chúng khai thác triệt để. Người cuối cùng được cứu xét xong xuôi thì đã 1 giờ trưa. Ba cán bộ đứng lên. Mệt mỏi nhưng hớn hở. Thằng Tiến lên tiếng kêu mọi người đi ăn căng tin. Bữa ăn đầu tiên. Những người trong tổ anh chị nuôi đã được thẩm vấn qua loa chiếu lệ, trước mọi người. Ai cũng nhìn ra một lũ nằm vùng, ăn cơm quốc gia thờ ma cộng sản. Trước đây chẳng ai hay biết.

Hai dẫy bàn dài. Bát đũa vất lỏng chỏng trên bàn. Cứ sáu người thành 1 « bàn », dù không chia ranh giới, có một tô canh bí đao với tôm khô, lõng bõng nước nhiều hơn cái. Một đĩa lớn rau muống luộc và một bátù to thịt heo kho rim, có nhiều nước. Miếng thịt heo được thái nhỏ, gần như băm. Bác Thông ngồi trước mặt Huệ và nàng, bên cạnh bà dược sĩ và 1 bà trình dược viên. Kể từ giờ phút đầu, từ hôm qua, bà dược sĩ đơn độc còn lại một mình trong số 4 người dược sĩ của hãng, hai bà trình dược viên và 2 cô thư ký, ráp vào ban kế toán của nàng, thành một nhóm có chữ nghĩa. Nhân viên còn lại đa số là thợ giây chuyền trong các khâu bào chếâ thuốc, như thuốc viên, thuốc bột, thuốc nước, khâu bỏ hộp, vào chai, ép vỉ, đóng thùng v.v… Những người này quen biết nhau vì suốt 7,8 giờ làm việc chung, nên họ tíu tít với nhau cũng còn tạm vui. Bà dược sĩ và 2 cô thư ký cũng quen biết những nhân viên bào chế. Riêng 2 bà trình dược viên thì chỉ biết mấy cô thư ký ở phòng phát thuốc mẫu là nhiều vì công việc của các bà là ở các phòng mạch và bệnh viện. Sáng thứ bẩy mỗi tuần các bà ghé lấy thuốc mẫu và họp với ban giám đốc mà thôi. Vì thế nên 2 bà trình dược viên như 2 kẻ lạ trong hãng. Bơ vơ, buồn bã. Chẳng dám nói chuyện với ai vì bây giờ càng ít nói càng đỡ lo. Hai bà cảm thấy phần nào yên tâm khi xáp vào nhóm kế toán. Nàng chọn ngồi ngay đầu bàn để khỏi phải ngồi cạnh người khác, nhất là xa đám cán bộ. Kế nàng là Huệ, sau đó là 1 bà trình dược viên, ngồi đối diện bà trình dược viên thứ hai. Thành một nhóm 6 ngưới, cho « bàn » ăn. Hai cô thư ký tuy ngồi sát bên cạnh lại phải thuộïc « bàn » 4 người nhân viên trong tổ thuốc nước. Rất may, bọn cán bộ được bọn anh chị nuôi bợ đỡ ưu ái mời ngồi vào khoảng giữa bàn. Chung quanh có một đám quần thần 30 tháng 4, chuyên viên nịnh hót. Họ ngồi ở dẫy bàn thứ nhất. Trước khi ăn, thủ trưởng lại tằng hắng rồi đứng lên tươi cười, xoa hai tay vào nhau:

- Hôm nay là bữa ăn căng tin đầu tiên. Đặc biệt các anh chị nuôi đã hạ quyết tâm cho chúng ta một bữa ăn thật bổ dưỡng. Các anh các chị nên nhất trí khích lệ tổ anh chị nuôi thật lớn xem nào!

Nói rồi hắn vỗ tay đôm đốp. Cả hai dẫy bàn cùng vỗ tay ầm ầm. Nhóm anh chị nuôi mặt cứ tở mở, cười toe cười toét và cũng vỗ tay đôm đốp. Vừa xong, mọi người vục mặt vào bữa ăn. Bác Thông cúi gằm mặt xuống bát cơm gạo xấu. Nàng uể oải lùa cơm vào miệng, nhai như con bò lười biếng nhai cỏ. Không phải nàng chê món ăn hay không muốn chung đụng mà sinh ra chán nản. Mà vì thấy không thể hội nhập cách sống này. Nó có cái gì ghê rợn mà nàng chỉ đang cảm thấy. Sự ghê rợn đó bàng bạc ở những lời lẽ ngọt ngào nhưng đầy đe dọa của thằng thủ trưởng. Sự tham ác đã được nàng chứng kiến và nghe lén hôm qua đủ để nàng sợ hãi. Lầu đầu tiên trong đời nàng nghe lén như thế. Không hiểu động lực nào khiến nàng xử sự như thế. Nhờ chuyện này nàng biết rõ hơn về bọn cán bộ này và phần nào về cái xã hội nàng sẽ phải chịu đựng. Cho đến bao giờ?

Bữa cơm chỉ rào rào một thoáng đã xong. Tiếng xô bàn ghế, tiếng đũa bát chạm nhau, cũng như tiếng người ồn ào làm nàng muốn chóng mặt. Vì ăn trễ, nên ăn xong lại trở lên lầu ngay để nghe giao phó công tác cho từng người đúng với tinh thần lô gích móc xích xã hội chủ nghĩa, tức là làm theo năng lực hưởng theo nhu cầu. Nàng bủn rủn chân tay khi nghe thủ trưởng ngọt ngào tuyên bố nàng sẽ nhập vào tổ rửa chai lọ. Huệ nhập vào tổ thu nhận tất cả hàng hoá mua vào dùng cho việc bao bì đóng gói, có nghĩa là các tông, nắp nút, chai lọ rỗng. Thu nhận và khuân vác vào kho. Bác Thông được ráp vào tổ vệ sinh căng tin và toàn diện hãng, có nghĩa là chùi rửa cầu tiêu, lau chùi nhà cửa, rửa bát đũa…

Cách vài ngày lại có xe hàng lớn giao chai. Huệ có nhiệm vụ ký nhận rồi cùng 2 người khác khiêng vào kho, chất cao. Các tông và nắp nút cũng thế. Liên miên hết hàng này lại có hàng khác nên Huệ túi bụi rang nắng đua với nàng. Sáng từ 7 giờ đến 12 giờ. Chiều từ 1 giờ đến 4 giờ. Ngày mưa cũng như ngày nắng, ngay ngoài sân lộ thiên, nàng cùng 2 người đàn bà trước kia làm lao công ngồi trên cái đòn thấp, rửa những chai lọ đựng trong những càn xế to bằng hai người ôm, nặng trĩu chai lọ bụi bậm, lôi từ trong kho ra. Trước đây tất cả đều làm bằng máy và cả hãng có máy lạnh. Bây giờ theo lời giảng của thủ trưởng ta phải tiết kiệm, vì vậy không có máy lạnh nữa và mọi thứ đều làm bằng tay, kể cả rửa chai. Những máy lạnh được gỡ ra đem đi đâu mất. Lỗ trống được che lấp một cách cẩu thả bằng miếng các tông thùng thuốc cũ. Càn xế chai lọ la liệt ngoài sân. Cái chưa rửa xếùp cạnh cái rửa rồi, còn cần phơi nắng cho khô trước khi đem vào kho. Ba người đàn bà trong đó có nàng ngồi trên cái đòn thấp đủ kê mông, tay cầm cái cọ đút vào trong chai rồi vục vào một thau lớn có vòi nước chảy liên miên, để xúc sạch chai. Vòi bắt từø trong nhà ra. Xúc sạch rồi thì úp cổ chai chúc xuống trong một càn xế khác. Cứ để ngoài sân cho nắng hong khô chai. Khô rồi khuân vào phòng thuốc hay vào kho. Càn xế chai phơi khô chất bên cạnh đống củi mà tổ anh chị nuôi chia người chẻ củi, bì bụp ngay bên cạnh. Bụi củi, dầm củi vung vãi, có khi bắn cả lên chai đang phơi. Thành thử sinh hoạt ngoài sân vui đáo để. Chai lọ cũng được nắng…tẩy trùng, thật là đỡ tốn kém biết chừng nào…Những ngày mưa rào, không kịp choàng áo mưa, ướt lướt thướt, loi nhoi như một lũ chuột. Trông sân hãng thật thê thảm. Những ngày nắng cháy da thì ngoài sân lung linh ánh sáng trên đống chai lọ. Không hiểu người nhạc sĩ phản chiến có bao giờ thấy nắng thủy tinh lung linh ra sao hay chưa mà tả cảnh nắng nhẩy muá thật là thơ mộng, khác hẳn thực tế ghê rợn hôm nay. Mặc dù đội nón, nhưng nắng và hơi nóng sân xi măng vẫn hắt lên khiến nàng như say say. Những đầu ngón tay trái lại nhợt nhạt, nhăn nhúm vì ngâm nước suốt ngày. Trong khi tay Huệ chai xạm và cứng ngắc vì khiêng nặng và có khi bị các tông cứa đứt buốùt nhức. Rất nhiều lần hai đứa nhìn nhau không nói. Những lời lẽ không đủ sức mạnh để nói lên nỗi phẫn uất ngấm ngầm chất chưá trong tim óc.

Có ai bị cảm cúm hay sốt nóng, trúng gió, nhiễm mưa, đến phòng y tế gặp chị Gái, sẽû được chị lạnh lùng bảo ngửa mặt lên, chị nhểu cho 2 giọt nước tỏi tươi vào hai lỗ mũi, sờ vào trán một cái, quá lắm cho nằm vài phút trên giường trong phòng y tế. Mặc dù phòng không có điện thoại, nên không thể đổ cho chị Gái cái tội thèo lẻo, tâu rỗi. Vì vừa đặt lưng nằm xuống đã thấy lù lù thủ trưởng ngay đầu giường. Ưu ái thế ! Thủ trưởng nói vài câu thăm hỏi và sau câu nói người bịnh sẽ tự động lồm cồm bò dậy rồi sau khi thủ trưởng ra khỏi phòng, thì người bịnh cũng giã từ chị Gái, trở về chỗ làm việc, nếu không thì sẽ có mặc cảm vì mình mà cơ quan không được xếp hạng tiên tiến.

Nàng biết chắc chắn hắn đang nhìn xuống sân từ sau khung cửa kính của phòng giám đốc phiá trên lầu. Đã nhiều lần nàng bắt gặp hắn lấp ló sau khung cửa kính đó. Mới đầu không để ý vì mải làm việc. Nhưng có một lần làm như có linh tính bị rình rập, nàng phát giác ra. Hắn quay ngoắt vào trong, không đứng nhìn xuống sân nữa. Ngay khi đó nàng thấy hơi kỳ cục. Là thủ trưởng, kiểm soát nhân viên là thường. Nhưng mắc gì mà thụt ngay vào khi bị bắt gặp. Làm như nó có tật nên giật mình. Sau đó nàng phát giác ra nó cốt ý rình rập đám người làm việc dưới sân này. Hắn rình ai? Đám ngoài sân, trừ vài bà trước kia là lao công thì toàn đám « đầu gấu », Huệ, 2 bà trình dược viên có chồng là sĩ quan cao cấp chính quyền cũ và nàng. Bà dược sĩ may mắn được lưu dụng, lại làm việc như xưa. Hai bà trình dược viên cũng te tua vì vụ phân bổ công việc. Hai bà, người thì ở tổ chẻ củi, suốt ngày bì bộp với cái rìu, người trong tổ dọn dẹp phụ bác già Thông. Những khi có chia thịt hay đầu tôm tươi, đã ươn, lên mầu đỏ lòm, được đổ ra vun cao đầy một góc sân. Tổ trưởng các tổ đã chia phần bán cho tổ viên xong rồi thì bà ta và bác Thông phải dọn dẹp, quét sân, tưới nước, cọ sàn cho hết mùi tanh tưởi. Mấy bà lao công thì có gì mà rình? Họ củ mỉ cù mì, bảo sao làm vậy. Đúng là hắn rình đám « ngụy dân », bọn nàng mà thôi. Có phải những công việc này là một hình phạt? Tất cả lại nói lên tâm địa nham hiểm của hắn. Hắn nấp dưới chiêu bài « làm theo năng lực, hưởng … » để hành hạ, bỉ nhục bọn đàn bà sa cơ này. Hừ, mày cứ việc rình bọn tao. Công việc nặng nhọc chúng tao không sợ. Đừng nghĩ rằng đây là công việc hạ tiện và đó là một sự xỉ nhục. Chúng tao chỉ sợ mất linh hồn như lũ bay thôi. Nhưng yên chí, sẽ chẳng bao giờ có chuyện đó. Chúng mày tha hồ đầy đọa, tim óc này, linh hồn này, chúng mày không bao giờ có thể làm chủ được. Nàng âm thầm dấy loạn trong đầu khi biết đang bị hắn theo dõi. Thế mà mỗi lần gặp hắn, lúc nào hắn cũng tươi cười hỏi thăm. Quân này đúng là thứ đại ma đầu, đại gian xảo.

Cả bọn cán bộ thoải mái, vì sau 6 tháng quản lý, chẳng thấy có một đối kháng nào. Mọi người như đàn cừu ngoan ngoãn cốâ uốn mình theo mọi đường lối chúng đưa ra. Có mấy cô thợ trẻ lại còn tình nguyện lập tổ văn nghệ khi vừa nghe thủ trưởng mở mồm gợi ý. Sau 8 giơ vàng ngọc làm việc. Ai ai cũng phải vui vẻ tình nguyện ở lại để dự lớp chính trị, sau đó ai lo văn nghệ, ở lại nữa để tập dợt. Lại còn lập đoàn nữa. Cũng mấy cô thợ trẻ được khuyến khích. Dần dần, chẳng ai có thể ra về sau 8 giờ làm việc. Lúc nào cũng phải thi đua. Nàng âm thầm nghĩ "thi đua với tử thần". Tử thần có hai khuôn mặt, thứ nhất là sự lo sợ cho tương lai mình và gia đình mình cộng thêm sự thiếu thốn vật chất và sự lao động quá sức, thứ nhì chính là cái đảng man rợ với những luật lệ rừng rú ấy.ï

Sau 6 tháng, dược liệu nhập cảng tồn trữ từ trước đã hết. Nhiều loại thuốc không còn được bào chế nữa. Chúng bắt đầu đổi sang bào chế thuốc dân tộc. Ngoài sân Huệ lại có việc nhận cây thuốc. Bây giờ là những xe chở cây, chở lá, đổ đầy sân hãng, trông như đống rác khổng lồ. Dược liệu chưa có nhiều, chưa cần chai lọ, thế là Huệ và nàng kiêm luôn cả việc chẻ cây thuốc ra, y như chẻ củi. Vui nhất là phải ngăn rõ đâu là củi đun, đâu là củi thuốc. Mấy anh nuôi chị nuôi bạ gì cũng quơ vào chụm bếp. Hôm nào anh nuôi chị nuôi lơ là, không lo che mưa, củi đun bị ướt, họ lén lấy cả củi thuốc. Nhờ thế mà vẫn có cơm ăn trưa ở căng tin. Bọn nàng cũng mặc kệ cho họ lấy. Họ là thứ « cánh tay dài của miền Bắc » mà còn thò ra lấy ẩu, mình là « ngụy » hơi đâu can thiệp vào. Hết chẻ lại đến băm. Như băm bèo ở nhà quê. Ngoài sân thì thụp bóng dáng dao to dao nhỏ, búa, rìu vung lên, chặt xuống. Rồi thớt to thớt nho chí cha chí chát. Mỗi ngày cứ như một ngày giỗ thật xôm tụ. Chỉ còn thiếu tiếng khóc nỉ non. Nhưng ai biết chăng tiếng khóc không vang vang âm thầm trong tim óc những người ở trong sân này? Huệ và nàng có lúc ngồi gần nhau, nhưng vì có mấy bà lao công cũ, nên hai người không dám tâm sự gì.

Hai tin động trời làm rung động cả hãng. Bác Thông tự tử ngay trong nhà bếp sau khi uống nhiều thứ thuốc khác nhau. 7 giờ sáng, có người phát giác ra xác của bác nằm sóng xoài trong bếp. Bác đã chết từ lâu. Có lẽ từ chập tối hôm qua. Mọi người đi về nhưng bác còn lúi húi lau chùi trong bếp, quét dọn ngoài sân. Có lẽ bác cốâ ý chần chờ, đợi mọi người đi hết mới uống thuốc rồi lén ngủ lại đó đợi chết. Nhưng anh Ba cũng ngủû lại trong hãng mà không hay biết gì. Mọi người bàn tán về cái chết thảm não của bác. Hỏi nhau sao bác không chết ở nhà mà lại chết trong hãng. Có người suy đoán rằng các con bị tù cả, con dâu, cháu nội nheo nhóc, thân bác bị trù ếm ê chề, nhục nhã. Dù già cả cũng không thoát trù dập. Cả đời bác làm ở hãng này. Bác coi hãng như cái nhà thứ hai của bác vậy. Có lẽ bác có hậu ý khi tự tử ngay trong hãng. Làm như thế tai tiếng sẽ không tránh khỏi. Tất cả mọi người sẽ biết là bác lấy cái chết để nói lên sự phẫn nộ và chống đối chế độ.

Tin động trời thứ hai là sự vắng mặt của Huệ. Có tin đồn Huệ đã vượt biên cùng các con sau khi biết tin chồng bị đưa ra ở tù ngoài Bắc.

Nàng như bị ốm nặng khi hai tin này nổ tung trong cùng một ngày. Thôi thế là hai người bạn thiết đã vắng bóng. Một người đã thoát kiếp trần ai đau khổ, nhục nhằn. Một có lẽ đang phơi phới thở hít không khí tự do. Nàng muốn khóc mà không dám khóc. Nhìn người ta khiêng xác bác Thông đi mà lòng nàng đau như cắt. Nàng tự hỏi không còn hai người bạn đó, nàng sẽ sống ra sao đây, trong cái hãng này? Nàng rất hiểu, Huệ đã không nói cho nàng biết ý định ra đi chỉ vì không thể nói gì được ở đây, lúc này. Nàng không buồn gì bạn, trái lại chỉ mong cầu bạn thoát nạn. Huệ có thoát chưa hay có thể đang ở trong nhà tù nào? Chẳng lẽ số Huệ hẩm hiu như thế? Nếu thoát rồi, có nhớ đến nàng không? Có cầu xin ơn trên phù hộ nàng không? Bao giờ đến lượt nàng đây?

Hai sự việc động trời xẩy ra cùng một lúc khiến tụi cán bộ hoảng sợ trông thấy. Rõ ràng chúng muốn trì hoãn, không họp nhân viên để giải thích. Chắc chắn chúng nó đang tìm cách chống chế với cấp trên, hoặc đang bị khó khăn với cấp trên rồi, nên việc ăn nói với nhân viên lúc này trở thành điều không mấy quan trọng. Sau khi xác bác Thông được đem trả cho người thân, trong 2 ngày liên tiếp không thấy bóng dáng đứa cán bộ nào. Chúng nó trốn đâu mất. Có thể đang bị cấp trên câu lưu hỏi han.

Cả bọn cán bộ chưa kịp họp mọi người để giải thích cả hãng đã nghe tin chúng bị hoán chuyển. Tất cả mọi người ngạc nhiên khi thấy chúng xuất hiện lần cuối, vì ai cũng nghĩ chúng sẽ bị đưa đi đâu đó một cách lặng lẽ, kín đáo, theo đúng thói quen của ma đảng. Nhưng không ngờ...Ngày 5 đứa chúng nó ra đi, trông thiểu não như những con chó hoang. Mặt đứa nào đứa nấy xanh rờn buồn xo. Thằng Tiến không dám cả đeo kính đen và vác mặt lên trời nữa. Mặc dù đeo kính đen là mốt của tất cả cán bộ vào Nam chiếm Saigon. Trước đây đôi mắt kính không bao giờ rời mặt nó. Mặt đám cán bộ mới đến thay thế trông chẳng khác chi ....hoạn quan. Nham hiểm và hèn hạ.

Sau cái chết của bác Thông và sự ra đi của Huệ, một số nhân viên và nhất là nàng tự nhủ phải sẵn sàng đối phó với đòn thù ghê gớm hơn nữa.

<

 

 

Copyright (c) DaiChung News Media 2002