Bài nầy của Bác sỉ Đào xuân Dũng ghi trong "note cahier Y Lý".

Ra khí hư, ngứa, đau khi quan hệ tình dục là những phàn nàn thường gặp ở nhiều phụ nữ. Chỉ có sự hiểu biết là cách tốt nhất để tự bảo vệ hay phòng bệnh. Có 6 thể viêm âm đạo thường gặp nhất, đó là: viêm âm đạo do nấm" Candida " ; do loạn khuẩn; do ký sinh trùng " doi " ; do vi khuẩn " Chlamydia " ; do virus và không do nhiễm khuẩn. Mặc dù mỗi nguyên nhân gây viêm âm đạo có thể có những triệu chứng khác nhau nhưng không phải ai cũng dễ dàng nhận biết mình mắc thể bệnh nào. Trên thực tế, ngay cả những thầy thuốc kinh nghiệm đôi khi cũng gặp khó khăn trong việc chẩn đoán do có hơn một thể bệnh cùng kết hợp. Hơn nữa nhiều khi viêm âm đạo lại không thể hiện triệu chứng gì.

Viêm âm đạo do nấm: Ðây là thể thường gặp, do một trong số nhiều chủng nấm có tên là " Candida " gây ra. Nấm Candida là loại nấm vốn có với số lượng ít trong âm đạo cũng như trong miệng và ống tiêu hóa của cả nam và nữ. Nhiễm nấm làm cho dịch âm đạo đặc lại, có màu trắng, dai dính, cũng có thể hơi lỏng nhưng không có mùi, âm hộ và niêm mạc âm đạo thường đỏ và rất ngứa. Nhưng tại sao nấm vốn có trong âm đạo, nay lại phát triển nhiều để gây ra viêm âm đạo?

Ðó là do có sự mất cân bằng trong cơ thể người phụ nữ, ví dụ phải dùng kháng sinh để chữa trị viêm nhiễm đường tiết niệu, và kháng sinh đã diệt luôn cả những vi khuẩn "bạn" trước nay vẫn chung sống "hòa bình" với nấm ở âm đạo. Do những vi khuẩn này bị tiêu diệt nên nấm có điều kiện phát triển và gây viêm. Những yếu tố khác cũng có thể gây ra sự mất cân bằng là tình trạng thai nghén (do thay đổi về nồng độ hormone)-bệnh tiểu đường (gây có đường trong nước tiểu và âm đạo); dùng thuốc tránh thai có hàm lượng cao estrogene; dùng thuốc ức chế miễn dịch; rối loạn nội tiết hay bệnh của tuyến giáp; điều trị bằng corticoid.

Viêm âm đạo do loạn khuẩn: Do sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn chứ không phải là nấm khi môi trường âm đạo bị mất cân bằng, nhưng nguyên nhân đích thực của sự phát triển quá mức các loại vi khuẩn vẫn chưa rõ. Có lẽ đây là thể viêm âm đạo hay gặp nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Thường ra khí hư có màu trắng như sữa và mỏng, có mùi hôi như mùi cá ươn, càng rõ hơn sau quan hệ tình dục. Tuy nhiên cần nhấn mạnh là nhiều phụ nữ bị bệnh nhưng lại không thể hiện triệu chứng gì, chỉ được chẩn đoán khi đi khám phụ khoa theo định kỳ. Ðiều trị phức tạp hơn vì có nhiều loại vi khuẩn phối hợp.

Viêm âm đạo do ký sinh trùng roi, do Chlamydia và do virus: Nếu do ký sinh trùng " roi " thì khí hư màu vàng xanh, thường có mùi hôi, ngứa và đau ở âm đạo, âm hộ, tiểu buốt. Có thể có cảm giác khó chịu ở bụng dưới và đau ở âm đạo khi giao hợp, những triệu chứng này có thể tăng lên sau giai đoạn hành kinh. Tuy nhiên cũng có nhiều phụ nữ không thấy có triệu chứng gì. Những thể viêm âm đạo này có thể lây nhiễm qua quan hệ tình dục. Ðể điều trị có hiệu quả, cần đồng thời chữa cho cả bạn tình.

Nhiều phụ nữ bị viêm âm đạo do " Chlamydia " nhưng hầu hết không thể hiện triệu chứng gì, vì thế việc chẩn đoán rất khó khăn. Thể viêm âm đạo này đôi khi không gây ra khí hư, chỉ thấy ra máu chút ít nhất là sau quan hệ tình dục, đau bụng dưới và vùng tiểu khung. Hay gặp ở phụ nữ trẻ 18-35 tuổi có nhiều bạn tình, những người thuộc diện này cần được xét nghiệm tìm Chlamydia khi được khám phụ khoa. Dùng bao cao su là cách tốt nhất để giảm nguy cơ không chỉ với Chlamydia mà cả những bệnh lây truyền theo đường tình dục khác, nhất là HIV (gây ra hội chứng suy giảm miễn dịch).

Có nhiều virus gây viêm âm đạo: Virus herpes I và II gây mụn rộp sinh dục với những tổn thương nhìn thấy ở âm hộ, âm đạo. Khi nhiễm loại virus này thường kèm theo stress hoặc những biến động về xúc cảm. Một loại virus khác là HPV-virus gây u nhú ở người, cũng lây truyền do quan hệ tình dục, làm mọc ở âm hộ, âm đạo, vùng cổ tử cung (có khi cả trực tràng và bẹn) một hoặc nhiều u nhú không cuống, không đau. Tuy nhiên có khi không có u nhú và chỉ phát hiện ra khi thấy phiến đồ tế bào âm đạo (Pap smear) bất thường.

Viêm âm đạo không do nhiễm khuẩn: Nguyên nhân thường gặp là do dị ứng với thuốc xịt âm đạo; do bơm rửa hoặc do thuốc diệt tinh trùng; vùng da quanh âm đạo nhạy cảm với xà bông, chất tẩy trắng và chất làm mềm vải. Phụ nữ tuổi mãn kinh hoặc bị cắt 2 buồng trứng có sự suy giảm hormone bị khô hoặc "teo" âm đạo cũng có những triệu chứng của thể viêm âm đạo không do nhiễm khuẩn như: đau (nhất là khi quan hệ tình dục), ngứa và nóng rát.

Chủ yếu là xác định đúng căn nguyên (đôi khi không dễ dàng vì cùng một triệu chứng lại có ở nhiều thể viêm âm đạo).
- Hợp tác với người bệnh để đánh giá đúng tính chất của khí hư (màu sắc, độ dính, mùi, lượng).Với người bệnh- Không bơm rửa âm đạo trước khi đi khám phụ khoa (để không ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm).- Cần khám lại khi mọi triệu chứng không hết hoàn toàn, tái phát sớm hoặc có bệnh tiểu đường, có thai.- Không ngừng thuốc khi thấy đỡ mà cần theo hết đợt điều trị đúng như chỉ dẫn của thầy thuốc.
- Ngừng sử dụng loại xà bông, thuốc xịt, băng vệ sinh gây ngứa dị ứng ở vùng âm hộ, âm đạo. Nếu do thay đổi về hormone, dùng thêm estrogene có thể có tác dụng tốt.