29 thaùng 3, 1975: Ñaø Naüng thaát thuû, toâi thoaùt cheát ra ñi khoâng moät tuùi haønh trang, ñöôïc moät phi coâng xa laï laø ñaïi uùy Ñaøo Vinh Quang cöùu töû treân moät chieác tröïc thaêng ñònh meänh ñöa veà Saøi Goøn vaøo giôø thöù 25.

29 thaùng 4, 1975: Saøi Goøn thaát thuû. Toâi vaø gia ñình bò keït laïi, bô vô khoâng ai nöông töïa trong nhöõng ngaøy ñaàu kinh hoaøng khi mieàn Nam hoát hoaûng kinh khieáp vaø hoang mang run sôï toät ñoä khi nhìn thaáy nhöõng teân boä ñoäi noùn coáideùp raâu ñoäi loát ñoaøn quaân ma. Toâi ñaõ thaám thía vaø cachua chaùt tröôùc nhöõng boùng ñen ruøng rôïn cuûa cuoäc ñôøi trô troïi, ñôn ñoäc. Toâi ñaõ hieåu töôøng taän theá naøo laø tình baïn cuûa moät kieáp ngöôøi tuïc luïy. Caên nhaø cuûa ngöôøi anh vôï ôû Baïch Ñaèng, gia ñình maø chuùng toâi taù tuùc moät thaùng tröôùc ñaây giôø ñaõ thaønh voâ nghóa vì gia ñình ñaõ di taûn hoâm qua, chuùng toâi boãng nhieân trôû thaønh nhöõng phaàn töû cö nguï baát hôïp phaùp, xa laï. Vaø moät laàn nöõa phaûi doïn ñi töùc khaéc. Nhöng ñi ñaâu? Tuaàn tröôùc, khi leân toøa Ñaïi Söù Myõ ñeå tìm ñuôøng di taûn, moät teân trôû côø ñaõ noùi vôùi toâi moät caâu raát ngu ngoác:

_ Ñi laøm gì. Ñaâu cuõng laø ñaát nöôùc non nhaø. Ai cuõng laø baø con ruoät thòt.

Khoâng bieát baây giôø haén ôû ñaâu. toâi muoán tìm gaëp noù ñeå taëng moät cuù ñaám vôõ maët.

Nhö ngöôøi ta ñang cheát ñoùi giöõa sa maïc tìm ñöôïc moät khuùc xöông khoâ, tình côø toâi gaëp laïi LS Phan Taán Chöùc (ñaõ coù thôøi laø Toång tröôûng Giaùo Duïc), vò aân nhaân cuõ vaø khoâng ngaàn ngaïi baûo chuùng toâi veà ôû taïm taïi caên nhaø soá I ñöôøng Töï Ñöùc maø Myõ kieàu thueâ vöøa boû troáng.

Theá laø kieáp ngheøo, kieáp maït cuûa mình ñaõ ñöôïc quyù nhaân phoø trôï ñuùng luùc neân chuùng toâi ñaõ coù choã nuùp möa che naéng.

Thaät laø huù vía vì neáu khoâng thì sau nhöõng côn dao ñoäng vaø baán loaïn tinh thaàn toät ñoä, Haïnh vaø toâi cuøng maáy ñöùa nhoû seõ "khoâng bieát veà ñaâu, ôû ñaâu?"

Taïi ñaây, Haïnh ñaõ laøm quen ñöôïc baùc Theâm, ngöôøi toå tröôûng daân phoá phöôøng Töï Ñöùc, nguyeân laø moät coâng chöùc Boä Noäi Vuï cuõ vaø coù hai ngöôøi con ñang du hoïc taïi Ñöùc. Nhöõng ngaøy keá tieáp, toâi phaûi lo "ñaêng kyù" vaø "chuaån bò moät thaùng tieàn aên" ñeå ñi tuø caûi taïo neân chaúng coù thì giôø ñeå tieáp xuùc vôùi baùc Theâm nhieàu. Tuy nhieân, con ngöôøi ñaïo ñöùc cuûa baùc, vôùi khuoân maët hieàn töø bao dung, côõ tuoåi 50, ñaùng baäc cha chuù trong gia ñình ñaõ laøm cho toâi vöõng taâm khoûi lo cho Haïnh ôû nhaø moät mình vôùi con daïi.

Theá roài ñeán kyø haïn choùt, toâi laïi leân leân ñöôøng vaøo loø luoäc ngöôøi ôû laøng coâ nhi Long Thaønh.

Ngaøy toâi ñi Haïnh quaù yeáu ñuoái vaø buoàn naûn toät ñoä neân khoâng noùi gì, khoâng daùm ñöa tieãn toâi ñeán tröôøng Tröng Vöông nhö nhöõng baø vôï caùc só quan khaùc maø chæ ñöùng töïa cöûa nhìn toâi roài thoån thöùc ngheïn ngaøo trong tieáng naác ñöùt quaõng. Oâi caùi caûnh bieät ly, nöôùc maát nhaø tan sao maø buoàn vaäy? Maù toâi luùc ñoù coøn ôû khu nhaø Kieán Thieát taïi Thuû Ñöùc ñeå lo quaûn trò caên nhaø môùi taäu cuûa anh toâi ñaõ di taûn neân leân chia tay toâi laàn cuoái. Nhöng roài cuõng khoâng ñi ñeán ñaâu, vì nhaø cuõng cöù bò tòch thu (hay quaûn lyù thì cuõng theá) nhö thöôøng vì "chuû nhaø nguïy ñaõ boû troán ra nöôùc ngoaøi". Sau ñoù maù toâi phaûi doïn leân ôû taïm taïi nhaø em ruoät laø Bs Nguyeãn Ñình Caùt, giaùo sö tröôøng Y Khoa Ñaïi Hoïc Saøi Goøn.

Ñuùng 6 thaùng sau khi toâi vaøo Long Thaønh ôû tuø thì trong ñôït nhaän thö nhaø ñaàu tieân, toâi ñöôïc tin Haïnh vaø gia ñình qua laù thö daøi vôùi nhöõng tin buoàn doàn daäp cuûa naøng ñaõ laøm cho toâi choaùng vaùng ñaàu oùc vôùi nhöõng ñeâm maát nguû ñaày aùc moäng kinh dò. Toâi khoâng nghó ñaây laø moùn quaø hi höõu maø soá phaän ñaõ daønh cho toâi nhöng chính nhôø nhöõng doøng chöõ chaân thaät thieát tha cuûa Haïnh, maø toâi hieåu roõ theá naøo laø "taám loøng vaøng" cuûa nhöõng ngöôøi xa laï, chöa bao giôø quen bieát trong böôùc ñöôøng cuøng, nhöõng "gioït nöôùc laõ", nhöng ñaõ maën noàng, aám aùp hôn "gioït maùu ñaøo" nhieàu. Baïn beø ngoaûnh maët, baø con laïnh luøng trong nhöõng giôø phuùt khoán ñoán, nguy nan, toâi ñaõ ñöôïc nhöõng ngöôøi xa laï che chôû giuùp ñôõ taän tình. Nhöõng taám loøng vaøng treân ñôøi chæ coù moät nhö Ls Chöùc vôùi ngöôøi baïn ñöôøng laø baùc Möôøi Hai Leâ Vaên Töôi (chaéc ñaõ töø traàn laâu roài vì ñaõ hôn ¼ theá kyû khoâng coù tin gì), baùc Theâm vaø gia ñình moät thöông gia ngöôøi Vieät goác Hoa ñaõ laøm cho toâi moãi laàn ñoïc laïi thö Haïnh laø moãi laàn khoùc söôùt möôùt ñeå daèn côn ñoùi ñang caøo ruoät. Haïnh vieát raát thaúng thöøng, khoâng chuùt ngaïi nguøng:

"Em thaêm anh vaø thöông nhôù anh nhieàu, nhieàu laém. Em baùo anh moät tin buoàn. Ñaùng leõ ra em khoâng noùi vôùi anh laøm gì vì nghó raèng khoâng ích lôïi gì, chæ laøm cho anh theâm baän taâm maø saàu khoå thoâi roài ñau yeáu thì laøm sao maø coù ngaøy veà ñeå gaëp laïi nhau. Nhöng hoâm qua oâng Chöùc vaø baùc Theâm gheù nhaø chôi vaø baûo caàn phaûi baùo tin anh hay ñeå "chuaån bò tö töôûng" sau naøy khoûi ñoät ngoät bò kích suùc. Baùc Theâm vaø oâng baø Chöùc raát toát buïng cöù ñeán thaêm hoûi gia ñình mình hoaøi vaø ñoøi giuùp ñôõ, nhöng vì khoâng coù anh vaø voán bieát tính anh neân em ñaõ moät möïc töø choái vì haøng ngaøy em ra chôï trôøi "mua ñi baùn laïi" cuõng kieám ñöôïc chuùt ñænh tieàn lôøi cho maáy ñöùa aên quaø taåm boå qua ngaøy.

"Anh ôi, caùch ñaây 5 ngaøy, meï bò tieâu chaûy baát thöôøng neân em ñaõ nhôø caäu ñoác Caùt ñöa meï vaøo beänh vieän Bình Daân nhôø thaày Phaïm Bieåu Taâm khaùm nghieäm. Thaày baûo meï bò moät böôùu ôû tröïc traøng (tumeur du rectum) ñang taêng tröôûng nghi laø ung thö ruoät giaø e khoù soáng. Em coù ñeà nghò vôùi thaày moå giuøm vaø coù nhôø caäu Caùt gôûi gaám. Nhöng thaày noùi vôùi phöông tieän thieáu thoán hieän höõu vaø khoâng coù anh neân thaày khoâng daùm moå sôï nguy haïi cho meï. Thaø cöù ñeå vaäy coøn hôn. Thaày cöù noùi phaûi chi anh coù veà ñeå thaày baøn laïi vôùi anh vaø coù anh beân caïnh, thaày môùi moå. Em nghe vaäy maø cöù baên khoaên maõi, khoâng bieát tính sao caû. Baùc Theâm vaø oâng Chöùc bieát ñöôïc neân ñaõ ñeán khuyeân giaûi vaø baûo neân tin cho anh bieát ñeå sau naøy khoûi ngaïc nhieân vaø hoái tieác. Caäu Caùt ñaõ cho 30 ngaøn (tieàn cuõ) ñeû lo cho meï. Baùc Theâm höùa seõ lo giuùp giaáy tôø vaø vaät lieäu. Vì mình laø goác Hueá neân meï ñaõ coù moä phaàn ôû nghóa ñòa cuûa Hoäi AÙi Höõu Trung Vieät ôû Goø döa, gaàn xa loä Ñaïi Haøn neân cuõng ñôõ lo.

"Anh haõy bình tónh vaø cöù lo "hoïc taäp toát, lao ñoäng toát", ôû nhaø thì ñaõ coù nhöõng taám loøng vaøng cuûa haøng xoùm lo cho heát roài. Ñeán ñaâu hay ñeán ñoù. Mình coù lo nhieàu cuõng khoâng ñöôïc.

"Em nhaéc laïi, leõ ra em khoâng muoán tin cho anh hay; nhöng vì baùc Theâm cöù nhaéc ñi nhaéc laïi hoaøi neân em phaûi vieát. Vieát ra maø ñeå anh lo laéng trieàn mieân laø ñieàu em khoå taâm laém. Nhöng bieát laøm sao baây giôø? ÔÛ nhaø tuy boái roái nhö theá maø em vaãn khoâng lo gì, cöù lo cho anh thoâi. Vaäy ñoïc thö xong, anh phaûi höùa vôùi em laø khoâng ñöôïc buoàn phieàn nheù vaø haõy lo giuõ gìn söùc khoûe.

"Hoâm qua, chò vôï cuûa Trung taù Leâ Ñình Voïng coù gaëp em ôû chôï trôøi Nguyeãn Hueä vaø baûo neáu nay mai ñöôïc gôûi quaø thaêm nuoâi thì chò qua nhaø gôûi anh moät goùi. Chò coøn noùi hình nhö anh Voïng ôû cuøng moät toå vôùi anh.

Maáy con vaãn thöôøng. Em ñaõ xin cho Thu Nhi vaø Hoaøng Mai vaøo tröôøng Tieåu hoïc Töï Ñöùc. Caùc coâ giaùo ñeàu laø ngöôøi cuõ vaø cuõng coù choàng nguyeân laø só quan neân cuõng deã chòu.

"Hieän me naèm ôû laàu khu Ung Thö. Anh Nguyeãn Chaán Huøng, tröôûng khu vaø caùc noäi truù cuõ nhö Loäc, Thaûo Cöôøng…, baø y taù tröôûng vaø maáy baø xô saên soùc me coù hoûi thaêm anh luoân.

"Em vaãn bôùi côm vaø quaø theâm cho me ñeàu ñeàu haøng ngaøy. Em ñi baèng xe ñaïp. Khi naøo ñi treân ñöôøng Phan Ñình Phuøng, ngang qua nhaø anh chò Tham Caêng, thì Dì Em vaø chò Caêng cöù keâu vaøo vaø luïc soaùt trong bò ñöïng ñoà aên thöû em bôùi cho me nhöõng gì. Maáy ngöôøi ñoù cöù baûo em laø coâ daâu thaûo vì ñaõ lo chu toaøn cho meï choàng, khi beân gia ñình choàng ñôn chieác. Dì Tuaàn Chi vaãn ôû vôùi chò Caêng, aên chay tröôøng neân hay leân chuøa Giaø lam cuùng Phaät hoaøi. Dì Tuaàn Chi nay ñaõ ngoaøi 70 maø vaãn maïnh khoûe nhö thöôøng, ñi boä raát vöõng vaøng. Coøn anh Caêng thì laân la ôû nhaø ngöôøi em taäp keát môùi ôû Baéc vaøo ñeå ngoài noùi chuyeän ñôøi. Oâng naøy tuy ñi "khaùng chieán" nhöng coi boä "phaûn ñoäng" laémvì cöù chöûi vung vít, lung tung…Noùi ít anh hieåu nhieàu, theá laø ñuû…"

Thö Haïnh coøn vieát daøi nöõa, nhöng toâi ñaõ khoâng ñuû can ñaûm ñoïc heát moät laàn maø cöù caát ñeå daønh nhöõng luùc buoàn sau khi hoïp toå buoåi toái thì ñem ra ñoïc laïi roài keå cho Voïng nghe ñeå cuøng nhau chaûy nöôùc maét ngheïn ngaøo, Voïng laø ngöôøi baïn tuø taâm söï ñoäc nhaát cuûa toâi taïi Long Thaønh. Voïng laø baïn thaân cuøng hoïc vôùi toâi töø hoài lôùp nhaát tieåu hoïc Taây Loäc roài Thöôïng Töù.

Keå töø khi Haïnh baùo hung tin veà maù toâi, toâi ñaõ coù linh tính chaéc laø khoâng hy voïng gì mong ngaøy veà nhìn laïi maø toâi laàn choùt tröôùc khi baø ñi vaøo mieàn vónh cöõu, hay ít ra cuõng ñöôïc chöùng kieán giôø thaàn phuïc ñeå kòp vuoát maét Ngöôøi.

Quaû toâi ñoaùn khoâng sai. Nhöõng ngaøy keá tieáp, ñeâm naøo naèm nguû toâi cuõng bò giaät mình luùc nöûa khuya, vôùi nhöõng côn aùc moäng kinh dò nhö nhöõng truyeän ma quaùi ñöôøng röøng thöôïng du Vieät Baéc cuûa Theá Löõ hoaëc Ñinh Huøng. Nhieàu ñeâm ñang nguû toâi naèm mô thaáy maù toâi hieän veà ñaàu toùc roái bôøi naèm moät mình trong nhaø xaùc quaïnh queõ cuûa beänh vieän Bình Daân, oâm toâi maø khoùc, beân caïnh coù Haïnh ñang quyø goái caàm ngoïn neán hoàng leo leùt, boùng in ñaäm treân töôøng xaùm loang loã. Roài maù toâi bieán ñi; hình aûnh Haïnh hieän ra chaäp chôøn, môø aûo caàm, dao nhoïn ñònh ñöa leân roài giaùng xuoáng ñaâm vaøo ngöïc toâi ... Toâi boãng ruù leân moät traøng gheâ rôïn roài heùt leân: "Trôøi ôi! Em gieát anh chaêng???", laøm chaán ñoäng caû caên phoøng taäp theå, moïi ngöôøi thöùc giaác, nhoán nhaùo khoâng hieåu chuyeän gì. Voïng naèm beân caïnh toâi phaûi oâm ghì thaät chaët toâi laïi roài naèm leân treân ñeø khoâng cho vuøng vaãy, cöïa quaäy. Roài toâi laïi thieáp ñi. Roài toâi laïi moäng du. Roài toâi laïi heùt leân nhöõng tieáng ruù gheâ rôïn, döïng toùc gaùy.

Roài ngaøy thaùng qua ñi. Khi boïn caùn boä quaûn giaùo baét ñaàu ly caùch chuùng toâi ñeå ñöa moät soá nhö Ls Traàn Vaên Tuyeân, caùc DB Leâ Ñình Duyeân, cöïu Ñaïi taù Tænh Tröôûng Toân Thaát Khieân cuøng toå leân Thuû Ñöùc hoaëc ñaøy ra Baéc thì toâi ñöôïc veà sum hoïp vôùi gia ñình. Haïnh ñaõ hoaøn taát vieäc mai taùng maù toâi vôùi söï giuùp ñôõ heát mình cuûa baùc Theâm vaø Ls Chöùc. Baø con noäi ngoaïi xa gaàn coøn soùt laïi ñaõ teà töïu ñoâng ñuû ñeå ñöa tieãn maù toâi ñeán nôi an nghæ cuoái cuøng. Theo lôøi Haïnh keå laïi trôøi luùc ñoù hiu haét buoàn vôùi maøu tang aûm ñaïm nhö ngaøy Döông Vaên Minh ñaàu haøng. Theá laø maù toâi ñaõ vónh vieãn ra ñi maø khoâng ñöôïc gaëp maët toâi laàn choùt. Nhöng cng chöa heát. Ñuùng moät thaùng röôõi sau ñoù – theo lôøi Haïnh keå laïi – ngöôøi anh caû cuûa toâi cuõng maát taïi Döôõng Trí Vieän Bieân Hoøa. Haïnh noùi:

_ Khoâng coù anh. Moät mình em maø phaûi lo lieân tieáp hai caùi ñaïi tang chæ trong voøng chöa ñaày hai thaùng, anh nghó coù maït kieáp khoâng? Cuõng may maø nhôø coù caäu Caùt cho tieàn roài cuõng laïi baùc Theâm lo lieäu coá vaán moïi chuyeän neân roài cuõng ñaâu vaøo ñaáy.

Toâi khoâng noùi ñöôïc theâm gì caû maø chæ nhìn Haïnh vôùi ñoâi maét buoàn, buoàn xa xoâi, buoàn da dieát!

Tai bieán, tang toùc doàn daäp ñaõ laøm cho chuùng toâi coù moät quyeát ñònh döùt khoaùt laø boû nöôùc maø troán ñi. Theá thoâi.

Theá laø toâi ñaõ laáy laïi ñöôïc bình tónh ñeå baøn keá hoaïch vôùi Haïnh. Ngaøy cuoái cuøng tröôùc khi vónh bieät Saøi Goøn, toâi ñaõ ñeán vieáng moä maù toâi vaø anh toâi moät laàn choùt vôùi nhöõng lôøi caàu nguyeän tha thieát. Trong ngaøy gioã maù toâi vaø anh toâi tröôùc ñoù, toâi ñaõ laøm maáy vaàn thô vaø ñoïc cho Haïnh nghe:

Vaø:

Theo keá hoaïch, Haïnh ñöa caùc con toâi veà Nha Trang tröôùc ñeå doø ñöôøng. Toâi ôû laïi ñeå ñaùnh laïc höôùng tuïi coâng an khu vöïc roài seõ laùnh maët troán ñi sau.

Keá hoaïch troán ñi ñöôïc hoaøn toaøn giöõ bí maät cho ñeán giôø phuùt choùt. Tröôùc ñeâm toâi ra ga xe löûa Saøi Goøn ñeå ñoùn chuyeán taøu suoát veà "mieàn thuøy döông caùt traéng", theo ngöôøi daãn ñöôøng moùc noái, toâi ñaõ ñoåi phieân tröïc cho BS Phan Vaên Töôøng ôû beänh vieän Bình Daân ñeå coù côù maø khoùa cöûa nhaø laïi trong ba ngaøy maø phöôøng khoùm khoâng nghi ngôø. Chieàu hoâm ñoù, coù hai "bieán coá" thình lình xaûy ra ñaõ laøm toâi leân ruoät, toaùt moà hoâi, töôûng laø ñi tuø laïi muùt muøa roài. Baùc Theâm töï nhieân ñeán nhaø tìm toâi xin moät caùi giaáy chöùng nhaän söùc khoûe ñeå toâi ñoåi baèng laùi xe. Toâi lanh trí ñöa baùc vaøo beänh vieän Bình Daân nhôø Töôøng caáp hoä. Teân coâng an phöôøng tröôûng Töï Ñöùc laø Trònh Ñöùc Truyeän vaøo beänh vieän tìm toâi ñeå göûi gaém chaêm soùc chöõa giuøm cho coâ Hueä laø toå phoù nguyeân laø boà bòch cuûa haén vöøa môùi nhaäp vieän vì xuaát huyeát bao töû. Toâi hoaøn hoàn vaø traán tænh laøm boä soát saéng giuùp ñôõ ngay. Theá laø moïi vieäc coi nhö tai qua naïn khoûi vaø troâi chaûy ñeâm hoâm ñoù...

Hoâm nay, nôi ñaát nöôùc queâ ngöôøi, sau gaàn ¼ theá kyû, ngoài vieát laïi maáy gioøng hoài kyù naøy vôùi taâm hoàn bình tónh, heát giao ñoäng, toâi thaønh taâm ñoát neùn höông loøng daâng lôøi caàu nguyeän tri aân nhöõng taám loøng vaøng maø duø toâi coù moät gia taøi khoång loà cuõng khoâng laøm sao ñoåi laïi ñöôïc. Nhöõng taám loøng vaøng coù moät khoâng hai treân ñôøi, cuûa moät kieáp ngöôøi löu vong. Nhöõng taám loøng vaøng ñaõ vì chuùng toâi maø bò phieàn nhieãu, khoù khaên khi chuùng toâi boû nhaø ra ñi maø khoâng lôøi töø bieät. Töø bieät sao ñöôïc khi ñaïi söï laø moät keá hoaïch "sieâu bí maät" neáu tieát loä thì chaúng khaùc naøo "Laïy oâng toâi ôû buïi naøy" roài coøn gì?

Ls Chöùc ñaõ vì toâi maø bò maát caùi villa ñoù, caùi bieät thöï maø coù ngöôøi ñaõ ñoøi ñoåi hôn traêm caây vaøng maø oâng khoâng chòu. Baùc Theâm thì cöù bò coâng an phöôøng keâu khai baùo hoaøi veà tình nghi laø ñaõ ngaàm che chôû cho gia ñình toâi. Nghó laïi, toâi thaät laø keû voâ ôn vì ñaõ khoâng ñeàn ñaùp tình nghóa cuûa nhöõng taám loøng vaøng ñaõ bieät ñaõi mình trong côn hoaïn naïn moät caùch xöùng ñaùng. Ñaõ gaàn nöûa theá kyû troâi qua, toâi vaãn bieät voâ aâm tín nhöõng vò aân nhaân cuõ. Löông taâm ñaõ bò caén röùt eâ cheà. Nhieàu luùc bình taâm, toâi töï hoûi lieäu roài ñaây vôùi noãi nieàm u uaån caâm nín baáy laâu maø chöa heà ñöôïc giaõi baøy ñeå mong ngöôøi trong cuoäc thoâng caûm ñaïi xaù vaø mong coù dòp ôn ñeàn nghóa traû, noãi daøy doø daèn vaët thöôøng xuyeân vaø trieàn mieân trong loøng toâi seõ ñöa toâi ñeán caûnh ngoä naøo???