SÔ LÖÔÏC TIEÅU SÖÛ TAÙC GIAÛ.- Ngaøy nay tieán boä cuûa ngaønh y khoa ñaõ cho pheùp nhöõng caëp vôï choàng, khoâng keå giaø hay treû, khoâng muoán sanh ñeû maø laò muoán coù con ñöôïc maõn nguyeän, baèng caùch thueâ ngöôøi mang thai vaø ñeû duøm. Phöông phaùp caáy tinh truøng baây giôø khoâng coøn laø vaán ñeà xa laï ñoái vôùi loaøi ngöôøi. Nhöng tröôùc ñaây 100 naêm, vaán ñeà naøy ñaõ ñöôïc daân Taøu vaø daân Vieät Nam giaûi quyeát hoaøn toaøn khaùc haún. Caùch giaûi quyeát nhö theá naøo? Giaûi quyeát treân söï ñoùi ngheøo cuaû ngöôøi ñoàng chuûng!

Choàng cuûa chò ta laø moät noâng daân ngheøo, nhöng coøn laøm theâm ngheà mua baùn da boø vaø caùc loaïi da thuù khaùc. Anh ta mua laïi da cuaû nhöõng tay thôï saên trong vuøng roài ñem ra tænh baùn kieám lôøi. Trong nhöõng muøa gaët haùi baän roän, anh khoâng laøm coâng vieäc mua baùn da nöõa, maø chaêm lo coâng vieäc caøy thueâ cuoác möôùn cuøng vôùi vieäc caáy maï gaët luùa. Tuy anh laø ngöôøi sieâng naêng, nhöng soá phaän cuûa anh thöïc laø cay nghieät. Nôï naàn moãi naêm cöù theo nhau maø choàng chaát. Anh coá gaéng laém, nhöng vaãn khoâng sao trang traûi noãi. Thaát voïng, anh sanh ra chaùn naûn, ñaâm ñaàu vaøo nhöõng troø teä haïi " töù ñoå töôøng ", röôïu cheø, huùt xaùch, vaø côø baïc. Laâu daàn anh trôû thaønh moät con ngöôøi cau coù, gaét goûng, vaø nhaát laø ñaõ ngheøo laïi caøng ngheøo theâm. Daân chuùng trong vuøng ñaõ baét ñaàu deø daët ñoái vôùi anh vaø khoâng coøn ai daùm cho anh vay tieàn nöõa.

Con ma ngheøo ñoùi thöôøng daét theo con ma bònh. Thaân theå anh gaày nhom, nöôùc da trôû thaønh vaøng eäch, ñoâi maét cuõng lôø ñôø bieán saéc. Daân chuùng trong vuøng cho raèng anh ñaõ bò beänh vaøng da. Coøn boïn treû con thì chaúng bieát aát giaùp gì, laïi goïi anh laø" thaèng cha buïng oûng ñít teo".

Moät hoâm anh ta noùi vôùi vôï:

_ " Toâi baây giôø heát kham noåi roài. Neáu caûnh naøy tieáp tuïc, tuïi mình ñeán phaûi chia liaø thoâi. Toâi nghó , caùch hay hôn heát, meï maøy neân cho thueâ caùi thaân xaùc aáy ñi. Neáu meï maøy ôû ñaây vaø chòu ñoùi khoå cuøng vôùi toâi, thì tuïi mình cheát ñoùi caû nuùt."

_ " Baùn caùi thaân xaùc cuûa toâi ñi aø ?!" - Ngöôøi vôï ñang ngoài beân caùi beáp baèng ñaát seùt naën vaø ñang cho ñöùa con trai môùi leân ba tuoåi ngaäm vuù. Chò noùi ngaäp ngöøng töøng tieáng vôùi gioïng run raåy ñau ñôùn.

_ " ÖØ, öø, meï maøy !". Ngöôøi choàng ñaùp vôùi gioïng yeáu ñuoái bònh hoaïn roõ raøng." Toâi ñaõ cho thueâ meï maøy roài..."

- " Ba maøy noùi gì ?" Chò vôï hoûi laïi vôùi veû ñaày kinh hoaøng nhö saép bò ngaát ñi.

Caên choøi tranh im laëng hoaøn toaøn trong giaây laùt. Sau khi ñaõ thôû ra moät hôi daøi thaät naëng neà, ngöôøi ñaøn oâng noùi tieáp:

- " Caùch ñaây 3 ngaøy laõo Vöông ñeán ñaây nhieàu laàn ñeå ñoøi nôï. Khi laõo ra veà thì toâi cuõng ñi theo. Ñeán beân hoà, toâi caûm thaáy khoâng coøn muoán soáng nöõa. Toâi ngoài döôùi goác caây vaø chæ caàn treøo leân caây roài nhaåy uøm xuoáng moät caùi. Theá laø xong!

Toâi chæ môùi nghó thoâi, chöù toâi khoâng ñuû gan ñeå laøm nhö vaäy. Toâi nghe hình nhö coù moät con cuù ñang keâu trong tai . Noù laøm cho toâi tænh laïi vaø rôøi khoûi choã ngoài. Treân ñöôøng ñi toâi gaëp baø laõo Suùn. Laõo baø hoûi toâi ñi ñaâu, maø veà treã theá naøy. Toâi ñaõ keå laïi ñaàu ñuoâi goác ngoïn cho baø ta nghe. Toâi cuõng khaån khoaûn xin baø cho vay möôïn chuù ñænh, hoaëc cho möôïn taïm caùi aùo hay laø moùn nöõ trang gì ñoù ñeå toâi ñem ñi caàm coá , laáy tieàn traû nôï cho thaèng cha Vöông, vì toâi khoâng coøn chòu noåi caùi boä maët ñaùng gheùt cuûa thaèng cha naøy moãi ngaøy noù vaùc ñeán nhaø mình. Nhöng baø laõo naøy ñaõ cöôøi nhaïo toâi vaø baûo:

- "Nhö theá, taïi sao chuù coøn coá giöõ con vôï chuù ôû nhaø laøm gì ?"

Toâi guïc ñaàu khoâng bieát noùi gì hôn. Baø ta laïi tieáp tuïc:

- "Dó nhieân chuù khoâng theå boû thaèng con trai cuûa chuù ñöôïc. Vì chuù chæ coù moät ñöùa ñoäc nhaát. Nhöng coøn vôï chuù... ÔØ vôï chuù thaät ñaáy, nhöng maø chuù ngheøo quaù. Chuù khoâng theå naøo laøm khaùc ñöôïc. Vaäy chuù coá giöõ vôï ôû trong nhaø ñeå laøm gì ?"

Roài thì baø ta noùi toaïc ngay ra:

- "Coù oâng Xaõ ñaõ ngoaøi 50 tuoåi roài maø chöa coù con. OÂng aáy ñaõ nghó ñeán chuyeän mua theâm moät ngöôøi haàu thieáp, nhöng baø vôï caû khoâng chòu. Baø ta chæ baèng loøng cho oâng aáy thueâ moät naøng haàu trong voøng naêm, ba naêm thoâi. OÂng Xaõ ñaõ nhôø toâi tìm cho moät ngöôøi ñaøn baø khoûang chöøng 30 tuoåi, ñaõ sanh nôû ñoâi ba laàn. Nhöng ñieàu caàn laø phaûi thaønh thöïc vaø sieâng naêng laøm vieäc, nhaát laø phaûi bieát phuïc tuøng vaø leã pheùp vôùi baø vôï caû. Baø vôï caû coøn noùi cho toâi bieát, neáu coù ngöôøi naøo vöøa yù, thì baø saün loøng traû gía ñeán khoaûng töø 80 ñeán moät traêm quan. Toâi ñaõ coá coâng tìm kieám maáy ngaøy nay, nhöng chaúng gaëp ai vöøa yù heát thaûy."

Theá roài baø Suùn noùi raèng ngay töø luùc vöøa môùi gaëp toâi, baø ñaõ nghó ngay ñeán meï maøy. Baø ta cho raèng meï maøy laø ngöôøi raát thích hôïp vôùi moùn naøy. Baø lieàn hoûi toâi, nghó gì veà chuyeän aáy. Toâi ñaõ gaït nöôùc maét moät chuùt, roài traû lôøi ngay laø toâi baèng loøng."

Ngöôøi ñaøn baø nghe choàng keå nín thinh chaúng noùi lôøi naøo. Döôøng nhö taâm trí cuûa chò ñaõ bò teâ lieät hoaøn toaøn. Ngöng noùi moät laùt, ngöôøi choàng laïi tieáp tuïc:

_ "Hoâm qua baø Suùn ñaõ ñeán nhaø oâng Xaõ, keå chuyeän. OÂng ta hoaøn toaøn ñoàng yù vaø saün loøng traû giaù 100 quan ñeå thueâ meï maøy trong voøng 3 naêm, neáu trong thôøi gian ñoù meï maøy ñeû ñöôïc moät ñöùa con trai. Neáu khoâng, thì hôïp ñoàng phaûi keùo daøi ñeán 5 naêm. Ngaøy heïn öôùc ñaõ ñöôïc aán ñònh roài. Coøn 5 ngaøy nöõa thì oâng ta cho ngöôøi ñeán ñoùn meï maøy veà. Hoâm nay baø Suùn seõ ñem hôïp ñoàng ñeán kyù."

Toaøn thaân ngöôøi vôï run leân baàn baät. Chò run raåy hoûi choàng :

- "Taïi sao cha maøy khoâng noùi tröôùc cho toâi bieát tí gì caû ?"

- "Hoâm qua ñaõ 3 laàn toâi ñònh môû mieäng noùi vôùi meï maøy. Ñoù laø söï thöïc. Neáu khoâng cho thueâ meï maøy ñi, caùi nhaø naøy chaúng coøn bieát phaûi laøm gì khaùc nöõa."

- "Cha maøy ñaõ quyeát ñònh xong roài haû ?" Chò vôï theàu thaøo hoûi choàng nhö theå ngöôøi saép ñöùt hôi.

- "Toâi chæ coøn chôø kyù teân vaøo hôïp ñoàng thoâi !"

- "OÁi trôøi ñaát ôi, sao maø ñau khoå cho toâi theá naøy. Cha thaèng Choù Con khoâng coøn tìm ñöïoïc caùch naøo khaùc sao? ". Choù Con laø teân thaèng beù trai maø chò ñang aüm trong loøng.

- "Ñau khoå, ñuùng roài. Toâi cuõng ñaõ nghó nhö theá. Nhöng mình ngheøo quaù, maø laïi khoâng daùm cheát. Vaäy chaúng coøn caùch naøo khaùc hôn caû. Toâi sôï naêm nay ñau yeáu quùa seõ chaúng coøn laøm thueâ cho ai ñöôïc nöõa."

- "Cha maøy coù nghó gì ñeán thaèng Choù Con naøy khoâng? Noù môùi leân 3 tuoåi. Khoâng coù meï laøm sao noù soáng ñöôïc ?"

- "Toâi seõ troâng nom noù. Noù ñaõ lôùn khoân roài."

Gioïng cuûa ngöôøi choàng coù veû moãi luùc caøng theâm giaän döõ. Haén ñöùng leân ñi ra cöûa. Luùc aáy ngöôøi vôï môùi baét ñaàu khoùc thuùt thít.

Taát caû nhöõng tai bieán trong gia ñình chò töø moät naêm tröôùc ñaây baét ñaàu soáng laïi trong kyù öùc cuûa chò. Khi aáy chò vöøa sanh moät ñöùa con gaùi. Chò töï sanh ôû nhaø, naèm lieät treân giöôøng nhö ngöôøi cheát dôû. Trong khi ñoù ñöùa beù vöøa loït loøng meï ñang naèm treân ñoáng raï. Noù yø khoùc oe oe.Chò coá göôïng daäy ñeå caét cuoáng roán vaø taém röûa cho noù, nhöng ñaàu chò naëng chóu, chaân tay chò buûn ruûn. Chò khoâng coøn ñuû söùc ñeå nhuùc nhích nöõa. Ngay khi ñoù, chò coøn nhôù maõi, vaø khoâng bao giôø coù theå queân ñöôïc haønh ñoäng daõ man thoâ baïo cuûa ngöôøi choàng. Anh ta böng moät chaäu nöôùc soâi vaøo ñaët beân ñöùa beù. Chò coá thu heát taøn löïc gaøo to leân ñeå caûn ngaên haønh ñoäng cuûa ngöôøi choàng. Nhöng gaõ ñaøn oâng vaãn laøm nhö ñieác, nhö caâm, laïnh luøng caàm hai chaân ñöùa beù gaùi môùi sanh, coøn ñang khoùc oe oe, quaúng moät caùi phaïch vaøo trong chaäu nöôùc soâi. Tieáng nöôùc soâi reùo leân seøo seøo vaø vaêng tung toeù ra ñaày maët ñaát. Thaân theå ñöùa beù sô sinh ñaõ bò luoäc chín ngay trong chôùp maét. Tröôùc caûnh töôïng haõi huøng aáy chò vôï ñaõ cheát ngaát ñi ngay, khoâng coøn bieát theâm ñieàu gì nöõa. Baây giôø moãi laàn nhôù laò caûnh thöông taâm aáy, chò khoâng coøn gioït nöôùc maét naøo ñeå maø khoùc nöõa.

- "Trôøi ôi, soá phaän toâi sao maø cay ñaéng theá naøy?!"

Chò khoùc raám röùt khieán thaèng Choù Con ngaïc nhieân nhaû vuù ra vaø keâu: "Meï aø ! Meï aø !"

###

Ñeâm tröôùc ngaøy phaûi rôøi choàng con, chò ngoài im moät mình trong moät goùc nhaø toái om. Chieác ñeøn daàu leo leùt treo treân beáp, toûa moät ñoám aùnh saùng yeáu ôùt nhö con ñom ñoùm. Chò aüm thaèng Choù Con trong loøng vaø cuùi guïc ñaàu treân toùc cuûa noù. Trong luùc aáy ñaàu oùc cuûa chi phieâu dieâu taän ñaâu ñaâu. Nhöng hôi thôû cuûa ñöùa beù ñaõ keùo chò veà vôùi thöïc taïi. Chò kheõ goïi teân con caùch trìu meán:

- "Choù Con cuûa meï ôi !"

- "Meï !" Thaèng beù goïi meï vu vô, roài laïi ruùc ñaàu vaøo ngöïc chò.

- "Mai meï phaûi ñi xa roài con aï !"

Thaèng nhoû aàm öø khoâng traû lôøi, maø laïi coá ruùc ñaàu vaøo saâu trong ngöïc meï. Döôøng nhö noù chaúng hieåu gì lôøi meï noù vöøa than thôû.

- "Meï ñi laâu laém. Meï ñi maõi 3 naêm sau meï môùi trôû veà con aï !" Chò vöøa noùi vôùi con vöøa gaït nöôùc maét.

- "Meï ñi ñaâu ?" Thaèng beù hoûi, roài buoät mieäng noùi theâm theo thoùi quen: " Meï ñi chuøa haû?"

- "Khoâng, laàn naøy meï ñi khoûi nhaø xa laém con aï. Meï phaûi ñeán nhaø gia ñình hoï Lyù."

- "Con cuõng ñi nöõa ."

- "Choù Con khoâng ñi vôùi meï ñöôïc."

Thaèng beù aàm öø coù veû khoâng baèng loøng, roài laïi guïc ñaàu vaøo ngaäm vuù meï.

- "Choù Con phaûi ôû nhaø vôùi cha. Cha seõ lo cho con. Cha seõ nguû vôùi con vaø ñöa con ñi chôi. Con phaûi ngoan ngoaõn nghe lôøi cha...Vaø sau 3 naêm ..."

- "Cha ñaùnh con!" Thaèng beù cöï nöï.

- "Cha seõ khoâng ñaùnh con nöõa ñaâu." Chò noùi doã daønh con. Nhöng maét chò khoâng rôøi caùi seïo nhoû coøn in roõ neùt treân maù beân phaûi cuûa ñöùa beù. Ñoù laø daáu veát cuûa traän ñoøn maø choàng chò ñaõ ñaùnh con, sau khi ñaõ nhaãn taâm luoäc cheát ñöùa con gaùi 3 ngaøy .

Chò coøn muoán noùi vôùi con nhieàu hôn nöõa, nhöng choàng chò ñaõ ñaåy cöûa böôùc vaøo. Haén ta ñi thaúng ñeán choã chò ngoài, voã tay leân mieäng tuùi vaø noùi :

_ "Toâi ñaõ nhaän ñöôïc 70 quan roài. Ba chuïc quan coøn laïi , ngöôøi ta seõ traû cho noát khi meï maøy ñeán nôi "

Khoâng khí im laëng hoaøn toaøn.

- "Ngöôøi ta seõ thueâ phu khieâng caùng ñeán ñoùn meï maøy."

Vaãn chaúng coù tieáng ñoäng gì.

- "Phu khieâng caùng seõ ñeán sau khi ñaõ aên saùng."

Sau ñoù haén laïi trôû ra ngoaøi.

Ñeâm hoâm aáy caû hai vôï choàng noâng daân ngheøo khoå ñoù chaúng ai buoàn aên uoáng gì.

###

Hoâm sau, möa xuaân rôi laùc ñaùc. Boïn phu khieâng caùng ñeán thaät sôùm. Caû ñeâm ngöôøi ñaøn baø ñaùng thöông khoâng chôïp maét ñöôïc chuùt naøo. Tröôùc heát, chò ñem nhöõng manh quaàn aùo raùch cuûa con ra vaù, maïng laïi. Baây giôø xuaân ñaõ saép taøn, muøa heø saép ñeán, nhöng chò vaãn ñem taám aùo boâng cuõ raùch cuûa con ra vaù víu laïi cho töôm taát, ñeå daønh cho con seõ maëc trong muøa ñoâng tôùi. Chò xeáp taát caû quaàn aùo cuûa con goïn gaøng thaønh moät ñoáng, ñaët beân ñaàu giöôøng choã ngöôøi choàng ñang naèm nguû. Xong chò ngoài xuoáng beân caïnh choàng vaø ñònh noùi ñoâi lôøi vôùi haén. Nhöng trong suoát ñeâm daøi naëng neà aáy chò khoâng sao môû ñöôïc mieäng ñeå thoát neân lôøi. Ñaõ ñoâi ba laàn chò coá thu heát nghò löïc, nhöng lôøi chò noùi chæ theàu thaøo trong coå hoïng, choàng chò chaúng nghe thaáy gì. Cuoái cuøng chò ñaønh thaát voïng, ngaû löng naèm gheù xuoáng beân choàng.

Khi chò vöøa thiu thiu, thaèng Choù Con laïi thöùc giaác. Noù keùo meï daäy. Trong khi maëc quaàn aùo cho con, chò noùi vôùi noù:

- "Töø nay choù con ôû nhaø phaûi ngoan ngoaõn, khoâng ñöôïc khoùc nheø maø phaûi ñoøn. Meï seõ mua cho con caû ñoáng ñoà chôi ñeïp. Con khoâng ñöôïc khoùc, nghe khoâng."

Nhöng thaèng beù coøn quaù beù boûng ñeå hieåu giaây phuùt phaân ly ñau ñôùn naøy, neân noù lí nhí haùt ngheâu ngao trong coå hoïng.

- "Con khoâng ñöôïc haùt, laøm cha maát giaác nguû ." Ngöôøi meï noùi vôùi con vaø hoân leân moâi ñöùa beù.

Trong khi aáy, maáy ngöôøi phu khieâng caùng ngoài tuùm tuïm treân moät caùi baêng goã moäc beân cöûa, ñeå huùt ñieáu caøy vaø keå chuyeän huyeân thieân. Laùt sau baø laõo Suùn ôû laøng beân cuõng ñaõ tôùi. Baø Suùn laø moät baø giaø chuyeân ngheà mai dong, raát khoân ngoan kheùo leùo, khaép trong vuøng ai cuõng bieát tieáng. Vöøa böôùc chaân vaøo nhaø , baø ñaõ lo phuûi nhöõng haït möa xuaân coøn ñoïng treân vai aùo vaø noùi vôùi moïi ngöôøi:

- "Trôøi möa ! Trôøi möa ! Ñoù laø ñieàm lôïi loäc cho gia ñình nhaø naøy ñaáy nheù !"

Baø laõo ñi quanh trong nhaø maáy löôït vaø noùi ñoâi lôøi nhaén nhuû vôùi ngöôøi choàng. Nhöng baø vaãn khoâng queân ñeà cao coâng lao coá gaéng cuûa baø, nhôø ñoù maø coâng cuoäc thueâ möôùn naøy ñaõ dieãn ra xuoâi cheøo maùt maùi vaø keát thuùc nhanh choùng.

- "Naøy cha thaèng choù con aø. Noùi thaúng ra, ñaùng leõ vieäc thueâ vôï leõ naøy chæ ñaùng giaù coù 50 quan maø thoâi, ñaáy nheù !"

Baø laõo Suùn noùi vôùi goïng keå coâng, roài quay sang thuùc duïc ngöôøi ñaøn baø ngheøo khoå ñang ngoài oâm con trong loøng. Gioïng chuoâng ñoàng cuûa baø laõo Suùn caát leân the theù :

- "Phu caùng caàn phaûi veà ñeán nôi tröôùc ngoï. Chò phaûi nhanh tay nhanh chaân leân, ñi cho roài."

Ngöôøi ñaøn baø ngheøo khoå nhìn baø laõo mai dong nhö theå muoán noùi:

- "Toâi khoâng ñi ñaâu heát. Haõy ñeå toâi ôû laïi ñaây cheát ñoùi coøn hôn. "

Baø laõo hieåu nhöõng lôøi gì ñang naèm saün treân moâi cuûa ngöôøi ñaøn baø ngheøo khoå ñaùng thöông kia. Baø ta böôùc ñeán beân chò vaø mæm moät nuï cöôøi ñaày veû thuyeát phuïc.

- "Duø sao thím cuõng chæ laø moät ngöôøi ñaøn baø ôû nhaø nuoâi con. Nhöng laøm sao chuù buïng oûng coù theå nuoâi noåi vôï con ? Nhaø ñaèng kia giaøu coù, aên uoáng thöøa thaõi, coù gia nhaân, coù traâu boø gia suùc, dinh cô ñoà soä, laïi coøn coù haøng traêm maãu ruoäng. Phu nhaân coøn laø ngöôøi nhaân töø phuùc haäu vaø nhaõ nhaën vôùi moïi ngöôøi. Khi gaëp ngöôøi ngheøo khoù baø thöôøng cho hoï côm, gaïo hoaëc thöùc aên mieáng uoáng... Veà phaàn chuû nhaân oâng cuõng chöa giaø gì maáy. Ngaøi coù göông maët thanh tao, nhaün nhuïi, khoâng coù raâu ria bôøm xôøm nhö boïn ngöôøi thoâ loã thaát hoïc. Löng ngaøi hôi guø moät tí vì ngaøi maûi lo coâng vieäc quaù söùc. Ngaøi luoân luoân maëc quaàn chuøng aùo daøi, troâng raát möïc phong löu coâng töû... Nhöng thoâi , toâi cuõng chaúng caàn phaûi moâ taû ñaày ñuû laøm gì baây giôø. Laùt sau, khi thím vöøa böôùc xuoáng caùng laø thím ñaõ thaáy ngay taän maét vaø nhaän thaáy raèng toâi khoâng heà noùi ñieâu trong ngheà mai moái cuûa toâi bao giôø caû."

Ngöôøi ñaøn baø ñau khoå gaït nöôùc maét.

- "Choù Con ôi !" Chò reân ræ: "Trôøi ôi, laøm sao maø toâi coù theå ñaønh loøng boû con toâi laïi nhö theá naøy cho ñöôïc ?!"

- "Thím khoâng caàn phaûi nghó ñeán noù laøm gì." Baø laõo Suùn ñaët baøn tay aâu yeám leân vai ngöoøi ñaøn baø ñau khoå , vaø gheù mieäng saùt maët chò maø noùi ñuû cho hai ngöôøi nghe: "Noù ñaõ leân ba, leân boán roài coøn gì. Xa meï cuõng ñöôïc roài. Ñeán nhaø ngöôøi ta, neáu thím chòu khoù sieâng naêng thì chaúng maáy choác thím laïi sanh moät vaøi ñöùa nöõa nhö khoâng. Tha hoà maø nuoâi nheù !"

Boïn phu khieâng caùng ñaåy chò ra cöûa vaø hoái thuùc chò mau choùng leân ñöôøng laàn nöõa vaø laøu nhaøu: "Ñaâu phaûi laø coâ daâu môùi veà nhaø choàng ñaâu maø khoùc laém theá !"

Baø laõo Suùn loâi ñöùa beù ra khoûi voøng tay cuûa ngöôøi meï.

- "Khoâng, toâi ñem noù theo !" Ngöôøi ñaøn baø ñau khoå noùi.

Trong khi ñoù, ñöùa treû gaøo khoùc, vuøng vaãy choáng laïi, khoâng chòu rôøi meï. Nhöng cuoái cuøng, caû hai meï con yeáu ñuoái ñeàu khoâng cöôõng laïi ñöôïc vôùi cöôøng löïc cuûa boïn phu caùng. Ngoài leân caùng roài maø ngöôøi ñaøn baø coøn coá gaøo to, keâu choàng daën voùi:

- "Ñem con vaøo trong nhaø. Trôøi möa ñoù !"

Luùc baáy giôø ngöôøi choàng ñang ngoài guïc ñaàu treân caùnh tay, beân cöûa, baát ñoäng vaø im lìm nhö moät cuïc ñaát seùt.

###

Töø laøng naøy tôùi laøng kia caùch nhau khoaûng möôøi daëm ñöôøng. Khi vöøa ñeán nôi, chieác caùng haï xuoáng. Maøn möa xuaân gioù thoåi luøa vaøo taám maøn phuû chieác caùng ñaõ laøm thaám öôùt chieác aùo maëc ngoaøi cuûa ngöôøi ñaøn baø ñau khoå. Khi chò vöøa böôùc ra khoûi caùng, moät ngöôøi ñaøn baø traïc trung nieân, khoaûng chöøng 50 tuoåi, göông maët naëng chòch vôùi ñoâi maét quyû quyeät, ñaõ böôùc ñeán ñoùn chò.

- Ñaây chaéc laø phu nhaân, laø baø vôï caû ñaây !" Chò thaàm nhuû nhö theá vôùi mình vaø laøm thinh, ruït reø, lo laéng.Trong khi moät ngöôøi ñaøn baø khaùc ñang daãn chò leân theàm nhaø thì oâng chuû nhaø töø trong cuõng vöøa böôùc ra. Daùng ngöôøi oâng cao raùo, da maët saùt taän xöông. OÂng ta ngaém ngöôøi ñaøn baø môùi tôùi vôùi veû doø daãm tìm hieåu, roài mæm nuï cöôøi vaø noùi:

- "Dì ñaõ ñeán raát sôùm. Quaàn aùo öôùt heát caû roài !"

Trong khi ñoù ngöôøi vôï caû laøm ra veû lôø ñi, coi nhö ngöôøi choàng khoâng coù ñoù, vaø hoûi:

- "Dì coù ñem theo quaàn aùo , coøn ñeå trong caùng khoâng ?"

- "Khoâng, chaúng coù gì caû !"

Maáy ngöôøi ñaøn baø haøng xoùm cuõng xuùm nhau ñeán doøm ngoù toø moø , vaø thì thaàm baøn taùn nhoû to.

Vöøa böôùc vaøo nhaø chò vöøa thaàm nhôù ñeán maùi nhaø xöa ngheøo khoå vaø nhôù ñeán thaèng Choù Con. Chò khoâng hieåu taïi sao chò khoâng theå naøo queân ñöôïc caùi maùi aám ngheøo khoå maø chò ñaõ chui ra ruùc vaøo moãi ngaøy xöa kia cuøng vôùi ñöùa con môùi leân ba tuoåi cuûa chò. Nôi ñaây hieån nhieân laø nhaø cao cöûa roäng. Cuoäc ñôøi cuûa chò keå töø nay seõ aám no, ñaày ñuû, khoâng phaûi lo ñoùi reùt nöõa ít nhaát cuõng ñöôïc ba naêm. Nhaø cöûa vaø ngay caû ngöôøi ñaøn oâng ñaõ thueâ chò veà laøm tì thieáp cuõng ñeàu hôn haún nhöõng gì chò vöøa boû ñi. OÂng Xaõ roõ ra laø moät ngöôøi ñaøn oâng ñaøng hoaøng, noùi naêng töø toán, khoan thai. Coøn baø vôï caû thì cuõng toû ra laø moät ngöôøi ñaøn baø khoâng ñeán noãi nham hieåm , ñoäc aùc laém. Ngay buoåi ñaàu tieân baø ta ñaõ ñem keå heát chuyeän gia ñình cuûa baø cho chò nghe. Baø keå chuyeän töø ngaøy hai vôï choàng môùi laáy nhau ,töø caùi ñaùm cöôùi linh ñình, troïng theå cho ñeán nay ñaõ ba möôi naêm qua cho chò nghe. Khoaûng möôøi laêm, hay möôøi saùu naêm veà tröôùc, baø ta ñaõ haï sanh cho oâng moät ñöùa con trai raát khaùu khænh deã thöông, nhöng chaúng may khi ñöùa treû môùi ñöôïc möôøi thaùng thì noù bò bònh ñaäu muøa maø qua ñôøi, ñeå laïi cho hai vôï choàng oâng baø bao noãi tieác thöông. Keå töø ngaøy ñoù baø khoâng coøn sinh nôû gì nöõa. Baø sinh ra lo ngaïi. Baø sôï oâng seõ cöôùi vôï khaùc ñeå coù con noái doõi toâng ñöôøng. Maõi ñeán thôøi gian gaàn ñaây oâng vaãn khoâng toû yù muoán laáy vôï khaùc. Coù theå oâng coøn yeâu baø hay laø theá naøo thì baø cuõng khoâng bieát roõ. Nhöng coù ñieàu chaéc chaén laø oâng raát noùng loøng sôùm ñöôïc coù con. Bôûi theá baø phaûi lo tìm ngöôøi sanh con ñeû caùi, noái doõi toâng ñöôøng cho oâng vaø laøm cho oâng vui loøng khoâng nghó ñeán chuyeän laáy vôï khaùc. Chò nghe baø vôï caû keå chuyeän thì cuõng caûm thaáy vui vui trong loøng, vì duø sao mình cuõng ñang ñoùng moät vai troø caàn thieát trong moät giai ñoaïn ngaén nguûi, coù giôùi haïn cuûa caùi gia ñình naøy. Cuoái cuøng baø vôï caû noùi toaïc ngay uôùc voïng cuûa baø vôùi chò, khieán chò khoâng khoûi ñoû maët ngöôïng nguøng:

- "Duø sao dì cuõng ñaõ sanh nôû vaøi laàn roài, chaéc chaén laø dì kinh nghieäm veà ñöôøng sinh nôû hôn toâi."Noùi xong caâu aáy baø ta boû ñi choã khaùc.

Ñeâm hoâm ñoù oâng chuû nhaø cuõng keå nhieàu chuyeän veà gia ñình cho chò nghe, moät phaàn coù tính caùch phoâ tröông, moät phaàn gaây tin töôûng cho chò. Chò ngoài beân caùi röông goã sôn ñoû daønh cho chò ñöïng rieâng ñoà ñaïc, moät vaät maø trong ñôøi chò töø nhoû ñeán lôùn chöa töøng daùm moät laàn mô öôùc ñeán. Chò ñaõ môû to ñoâi maét ñeå nhìn cho roõ, ñeå ngaém nghía cho thoûa loøng öa thích caùi vaät quùi baùu aáy. OÂng chuû nhaø ñeán ngoài beân chò vaø hoûi:

- "Dì teân gì ? "

Chò beõn leõn ngöôïng nguøng, laép baép traû lôøi khoâng roõ raøng, vaø ñöùng leân ñi veà phía chieác giöôøng . OÂng ta cuõng böôùc theo vaø vöøa cöôøi vöøa hoûi:

- "Dì xaáu hoå aø ? Hay laø dì nghó ñeán choàng?" Gioïng noùi cuûa oâng dòu daøng, vaø oâng ta keùo chò vaøo loøng:" Dì cuõng ñöøng buoàn. Coù theå dì nghó ñeán con ôû nhaø khoâng chöøng. Nhöng..."

OÂng ta ñaõ khoâng noùi theâm, boû löûng caâu noùi, tuûm tæm cöôøi vaø baét ñaàu côûi quaàn aùo.

Ngay luùc aáy chò nghe beân ngoaøi coù tieáng baø chuû nhaø ñang lôùn tieáng chöûi maéng moät ngöôøi naøo ñoù. Coù theå baø ñang böïc boäi chöûi ruaû baâng quô khoâng chöøng. Nhöng chò coù linh tính döôøng nhö chính chò ñaõ laø nguyeân nhaân cuûa nhöõng lôøi chöûi ruûa haèn hoïc ñoù.

- "Laïi ñaây dì , mình ñi nguû!" Naèm saün treân giöôøng oâng chuû goïi chò ñeán.

###

Thôøi gian troâi ñi. Ngaøy qua ngaøy, hình aûnh maùi aám gia ñình ngaøy xöa phai nhoaø daàn trong taâm trí cuûa chò, vaø ngöôïc laïi chò caøng caûm thaáy gaàn guõi quyeán luyeán theâm hôn nôi chò ñang cö nguï. Chò cuõng khoâng coøn nhôù thaèng Choù Con ñeán ñau quaën töøng khuùc ruoät nhö ngay môùi ra ñi. Nay thænh thoaûng chò chæ coøn naèm mô thaáy noù vaø ñoâi khi nghe thoang thoaûng beân tai tieáng khoùc tieáng cöôøi cuûa noù maø thoâi. Nhöng roài hình aûnh trong mô cuûa ñöùa con yeâu daáu aáy cuõng theo thôøi gian maø phai môø daàn. Trong khi ñoù chò cuõng khaùm phaù ra raèng baø vôï caû beân ngoaøi thôn thôùt noùi cöôøi, laøm ra veû khoâng quan taâm gì ñeán chò, nhöng thöïc ra baø ta luoân luoân nghi ngôø , theo doõi, doø la, töøng cöû chæ vaø töøng haønh ñoäng cuûa chò vaø choàng baø. Baø ta ñaõ ghen ngaám ghen ngaàm chuyeän aên naèm aùi aân giöõa choàng baø vaø chò. Baø ta doøm ngoù, toø moø vaø nghe ngoùng töøng lôøi noùi trao ñoåi giöõa chò vaø oâng chuû. Khi naøo maø oâng ta nguû vôùi chò hai ñeâm lieàn laäp töùc baø aáy keâu oâng vaøo phoøng rieâng cuûa baø maø ñay nghieán, tra gaïn baèng nhöõng lôøi ñoäc ñòa:

- "Boä oâng ñaõ bò con choàn tinh quæ quaùi aáy hôùp maát hoàn roài haû ? OÂng coù bieát raèng baây giôø boä xöông cuûa oâng caân coøn ñöôïc maáy kí loâ khoâng?"

Nhöõng caâu boùng gioù xa xoâi nhö theá chò nghe thöôøng laém. Nhöng chò bieát thaân phaän toâi ñoøi cuûa mình, neân khoâng laáy laøm buoàn loøng, maø chæ lo giöõ yù giöõ töù theâm hôn. Khoâng bao giôø chò daùm daøn maët oâng trong luùc ban ngaøy, nhaát laø nhöõng luùc coù maët baø ôû ñoù. Suoát ngaøy chò lo caém cuùi laøm vieäc khoâng hôû tay, giöõ ñuùng boån phaän cuûa moät ngöôøi ñaøy tôù. Ngoaøi ra, chò coøn lo chaêm soùc chu ñaùo mieáng aên, thöùc uoáng vaø giaët giuõ quaàn aùo thöôøng xuyeân cho baø, coát yù ñeå cho baø bôùt hôøn ghen ñoái vôùi chò, maëc duø baø vaãn thôn thôùt noùi vôùi chò moät caâu raát saùo:

_ "Dì khoâng vieäc gì phaûi giaët quaàn aùo cuûa toâi . Quaàn aùo cuûa toâi ñaõ coù baø laõo Vöông phaûi lo."

Nhöng ngay sau ñoù baø laïi sai kheùo chò theâm vieäc khaùc:

_ "Ñaâu dì xuoáng chuoàng heo coi thöû maáy con heo laøm gì maø noù caén nhau ñuøng ñuøng duôùi ñoù. Chaéc chöa ai cho chuùng aên chöù gì. Baø laõo Vöông luoân luoân beâ treã vieäc cho heo aên theá ñaáy !"

Taùm thaùng sau, vaøo giöõa muøa ñoâng, chò caûm thaáy coù nhieàu thay ñoåi khaùc thöôøng trong ngöôøi. Chò caûm thaáy sôï côm, maø chæ aên khoai hay aên mì. Roài chò cuõng cheâ luoân caû khoai vaø mì , moãi laàn nuoát vaøi laïi oùi ra. Nhöng chò khoâng theå thieáu dinh döôõng ñöôïc, chò caàn phaûi aên uoáng nhöng aên toaøn rau traùi. Thaáy theá oâng Xaõ loä veû vui möøng ra maët. OÂng thöøa bieát ñoù laø daáu hieäu gì roài. OÂng ñích thaân ra chôï mua cam veà cho chò aên. OÂng cuõng sai ngöôøi ôû ñi mua rau traùi veà cho chò aên. Haèng ngaøy oâng ñi tôùi ñi lui tröôùc haøng ba, mieäng mæm cöôøi khoaùi traù. Thænh thoaûng ngöôøi ta thaáy moâi oâng maáp maùy, nhöng chaúng ai nghe oâng noùi ñieàu gì. Coù theå oâng chæ coát noùi cho moät mình oâng nghe. Coù laàn oâng thaáy chò ñang phuï vôùi baø laõo Vöông xay boät ñeå laøm baùnh aên Teát, oâng lieàn la chò: "Dì haõy nghæ tay, khoâng ñöôïc laøm naëng nhoïc nhö theá. Ngöôøi ôû phaûi lo xay boät. Khoâng phaûi vieäc cuûa dì."

Nhöõng chuyeän töông tôï nhö theá ñaõ khieán cho baø vôï caû böïc mình voâ cuøng. Baø haäm höïc thuø gheùt ra maët ngöôøi ñaøn baø treû ñaõ ñeán giuùp vieäc cho gia ñình baø vaø giuùp baø ñeû con cho choàng baø.

Coù laàn chò ñaõ laâm bònh, nhöùc ñaàu vaø daõ döôïi, phaûi naèm döôõng söùc suoát ba ngaøy, khieán oâng chuû nhaø lo laéng cuoáng cuoàng. OÂng thöôøng ñeán beân giöôøng hoûi han chò vaø coøn hoûi xem chò coù caàn duøng gì hay khoâng. Thaáy theá baø chuû nhaø ghen gheùt laém. Baø ta noùi chò laø phaän toâi ñoøi maø coøn laøm boä laøm tòch, uoán eùo vôùi choàng baø. Ngoaøi ra baø coøn noùi nhieàu ñieàu ñoäc ñòa khaùc vôùi boïn gia nhaân trong nhaø. Naèm trong phoøng, chò nghe roõ heát thaûy nhöõng lôøi cay ñaéng, ñoäc ñòa, nhuïc nhaõ baø noùi veà chò, khieán chò caûm thaáy tuûi thaân vaø ñau loøng voâ cuøng, khoâng sao ngaên ñöôïc hai doøng nöôùc maét tuoân traøn. Trong khi ñoù oâng Xaõ cuõng ñang ngoài beân caïnh giöôøng cuûa chò, cuõng nghe roõ caû nhöõng lôøi cuûa baø vôï ñaõ noùi. OÂng giaän run vaø moà hoâi traùn nheåu gioït. OÂng muoán ñöùng leân, maëc quaàn aùo vaøo vaø xoâng ra giaùng cho con vôï khoán naïn moät traän ñoøn neân thaân. OÂng muoán xoaén toùc muï, naém tay ñaám vaøo maët muï nhöõng quaû ñaám thoâi sôn cho haû côn töùc giaän, nhöng oâng sôï nhöõng moùng tay daøi cuûa oâng ñaõ daøy coâng nuoâi döôõng bò gaãy maát thì uoång phí voâ cuøng. Nghó theá , töï nhieân ñoâi caùnh tay cuûa oâng trôû neân xuïi lô , chaúng coøn chuùt sinh löïc gì. OÂng thôû daøi naõo nuoät vaø nghó laïi: "OÀ, khoâng ñöôïc. Ta ñaõ laáy muï töø ba möôi naêm nay roài. Trong suoát quaõng thôøi gian daøi aáy, ta ñaõ luoân luoân ñoái xöû hoaø nhaõ vôùi muï.Ta chöa bao giôø ñaùnh muï , duø chæ laø moät caùi baït tai. Nay boãng nhieân muï trôû chöùng, sanh ra khoù chòu baát ngôø..."

OÂng lieàn xích laïi gaàn beân ngöôøi tì thieáp, cuùi xuoáng thì thaøo vaøo tai naøng :

- "Thoâi ñuøng coù khoùc laøm gì ! Ñeå keä cho con muï khuøng ñoù noù chöûi baäy chöûi baï. Maëc xaùc noù. Baây giôø muï chaúng khaùc naøo con gaø maùi daàu khoâng coøn ñeû tröùng ñöôïc nöõa, sanh ra ghen tò vôùi nhöõng con gaø khaùc ñeû tröùng. Neáu laàn naøy, dì sanh cho toâi ñöôïc moät ñöùa con trai, toâi seõ taëng cho dì hai moùn nöõ trang. Toâi coù moät mieáng caåm thaïch maøu xanh vaø moät mieáng caåm thaïch maøu traéng. Toâi seõ taëng cho dì."

Giöõa luùc ñoù baø vôï cuûa oâng thình lình xuaát hieän, veû maët ñaèng ñaèng saùt khí, ngaét ngang lôøi noùi cuûa oâng. OÂng hoaûng vía keùo chaên leân phuû kín thaân theå loõa loà vaø truøm kín mít caû leân ñaàu. OÂng ruùc ñaàu vaøo ngöïc cuûa ngöôøi tì thieáp treû vaø tieáp tuïc thì thaøo: "Toâi coù moät mieáng baïch ngoïc..."

Caøng ngaøy caùi buïng cuûa chò caøng lôùn theâm. Cuoái cuøng baø vôï caû ñaõ baét ñaàu nghó ñeán chuyeän tìm baø muï ñeå ñôõ ñeû cho chò. Baø ta cuõng laáy vaûi voùc ra may saün quaàn aùo taõ loùt cho ñöùa con saép ra ñôøi.

Suoát muøa heø noùng böùc, oi aû , caû gia ñình nhaø oâng Xaõ soáng trong khoâng khí noân nao chôø ñôïi vaø lo laéng. Roài muøa thu ñeán, ñem theo chuùt khoâng khí maùt meû, eâm dòu. Nhöng khoâng khí trong gia ñình oâng Xaõ ngaøy caøng caêng thaúng hôn. Ngöôøi ta thaáy suoát ngaøy oâng cöù ñi tôùi ñi lui ngoaøi saân, treân tay luoân luoân caàm moät quyeån lòch saùch töû vi, döôøng nhö oâng ñang lo ñoïc thuoäc loøng nhöõng ñieàu gì maø khoâng ai bieát. OÂng laåm baåm: "Naêm nay laø naêm con coïp, naêm daàn. Hoå meänh chuû trì..." Thænh thoaûng oâng laïi ñöa maét veà phía cöûa soå cuûa caên phoøng nôi thöôøng coù tieáng noùi cuûa baø muï voïng ra. Chaùn roài oâng laò ngöôùc maét nhìn trôøi cao xanh thaãm, vôùi nhöõng taûng maây traéng ñang löûng lôø troâi.

OÂng ñang soát ruoät, boãng thaáy baø laõo Vöông ñi qua, oâng goïi giaät laïi hoûi:

_ "Sao, baây giôø ra sao roài ?"

Baø Vöông laéc lö caùi ñaàu nhö theå traû lôøi, sau cuøng baø ta môùi noùi goïn loû:

- "Saép roài. Cuõng saép roài..."

Roài oâng ta laïi caàm quyeån lòch saùch töû vi leân xem vaø laïi tieáp tuïc ñi tôùi ñi lui trong saân nhö cuõ.

Toái hoâm aáy caû nhaø khoâng ai buoàn aên uoáng gì caû. Tuy nhieân hoï vaãn tuùm tuïm nhau ngoài beân baøn aên, ñeå ñôïi chôø.

Theá roài boãng coù tieáng cuûa baø vôï caû daën ñaùm gia nhaân:

_ "Haõy che giaáu caùi boä phaän cuûa ñöùa beù ñi moät luùc ñaõ, ñeå cho noù khoûi bò taø ma quôû quang, aùm aûnh. Neáu coù ai toø moø hoûi trai hay gaùi thì cöù noùi laø sanh gaùi. Nghe khoâng ?"

Moïi ngöôøi ñeàu gaät ñaàu vaø mæm cöôøi ra ñieàu thoâng caûm.

Moät thaùng sau ñöùa beù sô sanh môùi ñöôïc heù ra tröôùc aùnh saùng maët trôøi eâm dòu cuûa muøa thu. Noù ñöôïc ngöôøi meï ñeû saên soùc, thay taõ loùt vaø cho buù môùm. Boïn ñaøn baø con gaùi trong nhaø vaø haøng xoùm luùc naøo cuõng quaây quaàn ñoâng ñaûo chung quanh. Ngöôøi thì khen caùi muõi doïc döøa xinh xaén. Ngöôøi thì nöùc nôû ca ngôïi caùi mieäng cuûa ñöùa beù roäng vaø töôi ñeïp, mai sau theá naøo cuõng trôû neân sang quyù. Coù ngöôøi laïi khen caû caùi tai, cho raèng ñoâi tai to nhö theá laø tröoøng thoï... Ngöôøi ta cuõng khen chò vôï cuûa anh Buïng oûng, maù thaèng Choù Con ngaøy xöa, giôø ñaây ñaõ ñoû da thaém thòt, thaân theå beùo troøn, vaø treû ñeïp hôn xöa. Coøn baø vôï cuûa oâng Xaõ thì caøng toû ra nghieâm khaéc hôn, chaúng khaùc naøo baø meï choàng ñoái vôùi naøng daâu. Baø thöôøng la raày chò khoâng ñöôïc ñeå cho ñöùa beù khoùc, maát söùc khoeû.

Baây giôø vôï choàng chuû nhaø baét ñaàu nghó ñeán vieäc ñaët teân cho ñöùa beù. Hai vôï choàng caân nhaéc vieäc ñaët teân cho ñöùa beù raát kyõ löôõng. Baø chuû thì thích choïn nhöõng caùi teân coù chieàu höôùng nhö : tröôøng thoï, giaøu sang, phuù quí, danh giaù, haïnh phuùc, may maén v.v... Baø ta nghó raèng toát hôn heát neân ñaët teân cho ñöùa beù theo chieàu höôùng "soáng laâu, tröôøng thoï" laø hay nhaát, laø tuyeät vôøi. Nhöng, ngöôïc laïi, oâng choàng cuûa baø khoâng ñoàng yù. OÂng cho raèng nhöõng caùi teân nhö theá nghe taàm thöôøng vaø nhaøm tai laém roài. Ñeå tìm moät caùi teân hay ho cho ñöùa beù oâng ta ñaõ phaûi tra cöùu raát nhieàu saùch vaên hoïc vaø lòch söû coå kim vaø ñaõ toán coâng haøng thaùng trôøi vaãn chöa xong. OÂng ta muoán cho ñöùa con trai cöng quùi cuûa oâng coù moät caùi teân mang yù nghóa " ban boá phöôùc loäc trong luùc tuoåi oâng ñaõ gìa roài" . Moät caùi teân goùi troïn nhöõng yù nghóa oâm ñoàm nhö theá thaät voâ cuøng khoù choïn löïa vaø khoù nghó ra ñöôïc. Moät hoâm, oâng ñang ngoài aüm con trong loøng vöøa laät saùch ñeå tra cöùu tìm chöõ ñaët teân cho con, trong khi ñoù meï cuûa ñöùa beù cuõng ngoài gaàn ñoù, ñaàu oùc ñang thaû loûng taän ñaâu ñaâu, boãng chò ta noùi to leân:

_ " Theo toâi nghó neân ñaët cho noù caùi teân laø "Thu Maõn" cho roài ! Caùi teân aáy cuõng hay laém chöù !"

Moïi ngöôøi trong nhaø , luùc aáy ñang quaây quaàn chung quanh ñoù, ñeàu doàn taàm maét veà phía chò.

_ "Naêm nay oâng ñaõ ngoaøi 50 tuoåi, töùc laø caùi tuoåi vaøo thu cuûa cuoäc ñôøi. Thaèng beù ñaõ ra ñôøi vaøo muøa Thu. Vaäy noù chính laø moùn taëng phaåm maø thöôïng ñeá ñaõ ban cho oâng trong muøa thu naêm nay. Huoáng chi muøa thu laïi laø caùi muaø maø thieân nhieân, coû caây, hoa laù, ñeàu ñaõ tröôûng thaønh ñeán möùc chín muøi. Theo saùch vôû thì muøa thu coøn laø muøa gaët haùi nöõa. Vaäy ñaët caùi teân nhö theá laø tuyeät vôøi roài coøn gì ?" OÂng Xaõ nghó vaäy lieàn nöùc nôû khen hay, vaø chaáp nhaän ngay vieäc duøng hai chöõ "Thu Maõn " ñaët teân cho caäu quùi töû.

Beù Thu Maõn caøng ngaøy caøng trôû neân khaùu khænh, deã thöông, vaø suoát ngaøy cöù baùm laáy meï. Thôøi gian cöù theá thaám thoaùt troâi qua, chaúng maáy luùc saép ñeán ngaøy maõn haïn hôïp ñoàng 3 naêm. Vì loøng thöông con, neân oâng Xaõ coù yù nghó ñaët laïi vaán ñeà mua ñöùt chò vôï cuûa anh "buïng oûng" , töùc meï ñeû cuûa thaèng choù con ngaøy xöa. OÂng muoán boû ra moät moùn tieàn khaù lôùn, khoaûng moät traêm quan, ñeå mua chò ta. Nhöng tröôùc heát oâng caàn phaûi thaûo luaän vôùi baø vôï . Khi vöøa nghe oâng noùi, baø ta ñaõ toû yù döùt khoaùt baèng caâu:

_ "Neáu oâng muoán mua ñöùt noù, thì tröôùc heát oâng haõy cho toâi moät vieân thuoác ñoäc ñaõ !"

OÂng ta loä veû baát bình vaø laøm thinh moät luùc laâu, roâi môùi hoûi vaën laïi:

_ "Baø nghó raèng ñöùa beù khoâng caàn coù meï..."

_ "Boä oâng töôûng toâi khoâng bieát nuoâi con hay sao ?" Baø hoûi laïi oâng vôùi gioïng voâ cuøng cay ñaéng.

Veà phaàn chò vôï anh Buïng oûng, luùc naøy ñaàu oùc cuûa chò ñang hoang mang roái bôøi giöõa hai con ñöôøng ñoái nghòch. Taát caû ñeàu xoay vaàn chung quanh maáy chöõ "ba naêm" . Ngaøy xöa, khi saép rôøi choàng con, ñem thaân ra ñi ñeán nôi xa laï, soáng kieáp toâi ñoøi noâ leä, ñoàng thôøi baùn caû söùc lao ñoäng laãn thaân xaùc, chò thaáy tieáng " ba naêm" sao maø daøi leâ theâ khuûng khieáp. Bieát ñeán bao giôø môùi maõn haïn "ba naêm" ñeå chò ñöôïc trôû veà xum hoïp vôùi choàng vôùi con? Nhöng ñeán baây giôø ,khoâng hieåu taïi sao, chò laïi thaáy thôøi gian döôøng nhö ñaõ moïc theâm caùnh maø bay ñi raát mau. Thôøi gian "ba naêm" troâi qua vuøn vuït, chaúng khaùc naøo boùng caâu qua cöûa soå. Trong taâm hoàn chò, hai ñöùa con: thaèng Choù Con vaø thaèng "Thu Maõn" ñeàu laø con cuûa chò, do chò ñaõ mang naëng ñeû ñau, neân chò ñeàu thöông yeâu chuùng noù nhö nhau. Maëc duø hoaøn caûnh cuûa moãi ñöùa coù phaàn khaùc bieät , nhöng tình thöông cuûa chò ñoái vôùi caû hai ñöùa con ñeàu khoâng cheânh leäch. Veà phaàn caù nhaân cuûa chò , chò ao öôùc mong sao ñöôïc ôû laïi trong maùi nhaø naøy cho ñeán maõn ñôøi. Chò khoâng muoán quay trôû laïi maùi nhaø ngheøo khoå, soáng ñoùi raùch khi xöa. Chò caûm thaáy oâng Xaõ, cha cuûa Thu Maõn, nay ñaõ giaø yeáu, laïi theâm bònh hoaïn chaéc cuõng chaúng soáng ñöôïc bao laâu. Chæ chöøng vaøi ba naêm nöõa laø chaéc oâng seõ qui tieân. Chò nuoâi trong ñaàu moät yù nghó, caàu xin oâng chaáp nhaän cho thaèng Choù Con ñöôïc laøm con nuoâi trong nhaø. Trong khi chò ñang ngoài treân haøng ba cho con buù, chò mô töôûng luùc aáy thaèng Choù Con cuõng ñang ñöùng caïnh ñoù. Chò ñöa tay vaãy noù laïi gaàn vaø noùi chuyeän cuøng moät luùc vôùi caû hai anh em. Nhöng ñoù chæ laø giaác mô giöõa buoåi ban ngaøy cuûa chò maø thoâi.

Ít laâu sau oâng Xaõ naûy ra moät yù nghó khaùc. OÂng cho ngöôøi ñi môøi baø laõo Suùn ñeán. OÂng yeâu caàu baø Suùn haõy ñeán nhaø anh buïng oûng, hoûi xem anh ta coù baèng loøng gia haïn hôïp ñoàng, cho thueâ vôï theâm ba naêm nöõa, vôùi gía laø ba möôi quan hay cao nhaát laø naêm möôi quan tieàn hay khoâng.

OÂng ta ñaõ giaûi thích vôùi baø vôï veà ñeà nghò aáy nhö sau:

_ "Ñeán luùc baáy giôø thì beù Thu Maõn ñaõ leân naêm tuoåi roài. Khi aáy noù coù theå rôøi meï noù ñöôïc. Noù khoâng caàn phaûi coù meï nöõa !"

Luùc baáy giôø baø vôï cuûa oâng Xaõ phuù hoä ñang laàn traøng haït nieäm Phaät, nghe choàng giaûi thích nhö theá, lieàn traû lôøi, tröôùc heát môû ñaàu baèng caâu: "Nam moâ A Di Ñaø Phaät". Sau ñoù baø môùi noùi tieáp:" Neân nhôù noù ñaõ coù moät ñöùa con rieâng vôùi choàng chaùnh thöùc cuûa noù. Haõy sôùm traû noù veà vôùi choàng con cuûa noù."

OÂng choàng laéc lö caùi ñaàu vaø noùi:

_ "Nhöng hayõ nghó ñeán chuyeän beù Thu Maõn phaûi xa meï khi chöa ñaày 2 tuoåi."

_ "Toâi seõ lo nuoâi naáng, daïy doã noù." Vöøa noùi, baø ta vöøa boû chuoãi traøng haït xuoáng moät beân." Toâi seõ chaêm soùc noù chu ñaùo. Boä oâng sôï toâi seõ gieát noù hay sao?"

Nghe vôï noùi caâu ñoù oâng ta ñöùng leân ñi thaúng. Trong khi ñoù baø ta coøn la voùi theo oâng :

- "Tuy ñaây laø nhaø cuûa oâng, gia ñình cuûa oâng, nhöng duø sao thaèng Thu Maõn cuõng laø con cuûa toâi. Caøng ngaøy oâng caøng trôû neân u toái, ngu ñaàn. Keå töø khi oâng thueâ con ñaøn baø khoán khoå aáy veà caùi nhaø naøy, oâng maøi mieät, phung phí bieát bao nhieâu söùc löïc vôùi noù, boä oâng töôûng oâng coøn soáng ñöôïc laâu laém ñaáy hay sao..."

Nhöng oâng ta ñaõ ñi khaù xa, khoâng coøn nghe roõ theâm nhöõng lôøi ñay nghieán ñoäc ñiaï khaùc nöõa cuûa baø.

Ñeán muøa heø noùng nöïc, thaèng beù con moïc moät caùi muït ngay treân ñaàu vaø leân côn noùng soát. Baø vôï caû voäi vaøng ñi chuøa, cuùng baùi, caàu trôøi khaán Phaät, ñoàng thôøi xin giaáu tieàn vaøng baïc veà ñoát laáy tro, saéc ra ñoå cho noù uoáng, vaø ñaép leân treân caùi muïn aáy. Trong khi ñoù ngöôøi meï ñeû cuûa ñöùa beù thöøa bieát raèng caùi muïn aáy chaúng qua do thôøi tieát noùng böùc maø sanh ra, chaúng caàn phaûi cho uoáng thuoác men baäy baï gì cuõng töø töø xeïp xuoáng. Nhöng chò khoâng daùm phaûn ñoái ra maët, chò chæ leùn gôõ vöùt ñoáng baõ thuoác ñaép treân ñaàu ñöùa beù maø thoâi.

Baø vôï caû thaáy theá laïi kieám côù, suït suøi nöôùc maét, maùch vôùi choàng:

- "Ñaáy oâng coù thaáy khoâng. Noù chaúng bao giôø lo gì cho ñöùa beù. Toäi nghieäp thaèng nhoû ñau oám khoâng thuoác thang gì ! Tình thöông maùu muû cuûa mình ñoái vôùi con bao giôø cuõng thieát tha, saâu ñaäm. Trong khi ñoù tình thöông cuûa noù ñoái vôùi ñöùa beù chæ laø thöù tình thöông giaû taïo, hôø höõng, saûo traù..."

Trong khi ngöôøi meï ñeû cuûa Thu Maõn tuûi thaân vì bò haøm oan khoùc thöôøng khoùc thaàm, khoâng daùm cho ai hay bieát, thì oâng Xaõ phuù hoä chæ laøm thinh chaúng noùi lôøi naøo.

Khi beù Thu Maõn ñaày moät tuoåi, gia ñình oâng phuù hoä laøm leã thoâi noâi cho noù raát lôùn lao troïng theå. OÂng baø ñaõ môøi khaùch khöùa, haøng ba, boán chuïc ngöôøi, ñeán ñaày nhaø. Ai cuõng ñem theo taëng phaåm chuùc möøng cho ñöùa beù. Ngöôøi thì cho quaàn aùo, ngöôøi thì cho voøng ñeo tay, noùn, vôù v.v...

Ñeán toái, khi böõa tieäc möøng sinh nhaät ñaàu tieân cuûa ñöùa con trai cöng quùi ñoäc nhaát cuûa chuû nhaø ñang dieãn ra trong khoâng khí töng böøng, nhoän nhòp, boãng coù moät ngöôøi khaùch laï böôùc vaøo saân. Ngöôøi khaùch laï aên maëc raùch röôùi, toùc daøi phuû xuoáng ngang vai. Anh ta keïp moät goùi quaø trong naùch. Chuû nhaø nhìn ngöôøi khaùch laï vôùi veû ngaïc nhieân deø daët, vaø hoûi anh ta ñaõ töø ñaâu ñeán. Nhöng anh ta laûng traùnh caâu traû lôøi, vaø toû yù muoán daâng taëng phaåm leân cho gia chuû.

OÂng chuû nhaø voäi noùi ñoâi lôøi chieáu leä:

- "Anh ñem theo quaø laøm gì? Ñaâu coù caàn chuyeän aáy ?!"

Ngöôøi khaùch nhìn chuû nhaø lo ngaïi, trong khi ñoâi moâi anh maáp maùy, luùng tuùng:

- "Toâi muoán...Toâi muoán...Toâi ñeán ñeå kính chuùc phu nhaân tröôøng thoï vaø haøng ngaøn ...haøng ngaøn..."

Anh ta ngaäp ngöøng roài im baët. Ñoâi caùnh tay gaày guoäc cuûa anh run raåy chìa goùi quaø ra, daâng leân chuû nhaân, goàm maáy chöõ ñaïi töï baèng ñoàng maï baïc, vieát: "TRÖÔØNG THOÏ NHÖ NAM SÔN."

Baø chuû nhaø ñoùn nhaän moùn quaø vôùi veû khoâng maáy haøi loøng, nhöng baø vaãn môøi khaùch vaøo baøn tieäc , luùc baáy giôø khaùch khöùa ñang thi nhau cheùn taïc cheùn thuø.

Suoát hai tieáng ñoàng hoà aên nhaäu, khaùch khöùa ai cuõng ñeàu ngaø ngaø say, noùi naêng oàn aøo. Trong khi ñoù ngöôøi khaùch laï vaãn im lìm khoâng noùi naêng gì, maëc duø anh ta ñaõ tu heát hai bình röôïu. Khi tieäc ñaõ taøn, boïn gia nhaân baét ñaàu thu doïn cheùn baùt, ngöôøi khaùch laï môùi leûn ra ngoaøi haøng ba, kieám moät goùc toái kín ñaùo ñöùng ñoù chôø vôï.

Ngöôøi ñaøn baø ñau ñôùn hoûi choàng:

- "Mình ñeán ñaây laøm gì ?"

- "Mình töôûng toâi muoán ñeán ñaây laém haû ? Chaúng qua baát ñaéc dó ñoù thoâi !"

- "Taïi sao laïi ñeán treã vaäy ?"

- "Mình thöû nghó xem, laøm sao toâi coù tieàn ñeå mua quøa bieáu chuû nhaø, laáy côù maø vaøo? Caû ngaøy nay toâi phaûi laën loäi treân tænh, ñi cuøng khaép ñeå aên xin. Xin cho ñuû tieàn ñeå mua moùn quaø bieáu ñoù. Toâi vöøa ñoùi khaùt vöøa moûi meät... Vì theá toâi ñeán treã."

- "Thaèng choù con ra sao?" Ngöôøi vôï hoûi nhanh.

Ngöôøi ñaøn oâng suït sòt keå:

_ "Chính vì noù maø toâi phaûi ñeán ñaây ."

- "Vì thaèng choù con maø mình phaûi ñeán ñaây? Taïi sao?" Ngöôøi ñaøn baø kinh ngaïc hoûi doàn.

- "Suoát muøa heø vöøa qua noù caøng gaày coøm hôn, khi muøa Thu ñeán thì noù bò bònh." Ngöôøi choàng thong thaû, chaäm raõi keå. "Dó nhieân toâi khoâng coù tieàn ñeå lo kieám thaày vaø thuoác thang cho noù. Baây giôø thì noù teä laém roài. Neáu khoâng chaïy chöõa kòp, chaéc noù seõ cheát maát." Anh ta ngöng trong giaây laùt, roài noùi tieáp: "Vì theá maø toâi phaûi moø ñeán ñaây, ñeå hoûi vay meï maøy ít tieàn."

Ngöôøi vôï coù caûm giaùc nhö theå moät baày aùc thuù ñang xuùm nhau vaøo caøo caáu, caén xeù tan taønh theå xaùc cuûa mình, laøm cho chò voâ cuøng ñau ñôùn. Chò muoán oøa leân khoùc ngay luùc baáy giôø, nhöng kòp nhôù laïi ngaøy hoâm nay laø ngaøy moïi ngöôøi ñeán ñaây ñeå chuùc möøng sinh nhaät cho Thu Maõn maø chò laøm nhö theá laø raát khoâng phaûi vôùi chuû nhaø. Chò coá caàm nöôùc maét vaø noùi:

- "Toâi cuõng chaúng coù ñoàng naøo. ÔÛ ñaây ngöôøi ta chæ cho toâi moãi thaùng vaøi xu, goïi laø daèn tuùi thoâi. Thöïc ra, toâi cuõng chaúng tieâu xaøi gì, neân coøn ñoù, nhöng chaúng ñaùng bao nhieâu. Baây giôø bieát laøm sao ñaây ?"

Caû hai vôï choàng ñeàu im laëng, khoâng ai noùi lôøi naøo.

- "Ai coi con baây giôø ?" Ngöôøi vôï hoûi.

- "Toâi ñem noù göûi cho moät nhaø haøng xoùm. Toâi tính seõ veà kòp noäi trong ñeâm nay. Baây giôø toâi phaûi ñi ñaây."

Ngöôøi vôï gaït nöôùc maét, ngheïn ngaøo noùi:

- "Khoan, chôø chuùt xíu. Thöû xem coù theå vay taïm ít tieàn cuûa oâng chuû nhaø ñöôïc khoâng ?"

###

Vaøi ngaøy sau, moät ñeâm oâng Xaõ phuù hoä hoûi chò tì thieáp:

- "Mieáng ngoïc xanh toâi cho dì ñaâu roài ?"

- "Toâi ñaõ ñöa cho ba thaèng Choù Con, ñeå caàm ñi , laáy tieàn."

- "Dì coøn vay cuûa toâi 5 quan nöõa maø ?" Gioïng oâng chuû nhaø giaän döõ.

- "Naêm quan khoâng ñuû !"

- "AØ phaûi roài. Dì chæ nghó ñeán coù ngöôøi choàng cuõ vaø ñöùa con rieâng cuûa dì maø thoâi. Dì khoâng nghó gì ñeán loøng töû teá cuûa toâi ñoái vôùi dì. Toâi tính löu dì laïi ñaây trong 2 naêm nöõa. Nhöng baây giôø thì dì phaûi rôøi khoûi nhaø naøy ngay vaøo muøa muøa xuaân tôùi."

Ngöôøi ñaøn baø ñau khoå nghe noùi voâ cuøng kinh hoaûng, thoát khoâng ra lôøi.

Vaøi ngaøy sau oâng chuû nhaø laïi nhaéc ñeán vaán ñeà mieáng ngoïc xanh. " Mieáng ngoïc xanh laø moät gia saûn. Toâi cho dì ñeå dì giöõ gìn cho thaèng Thu Maõn. Toâi khoâng bao giôø nghó dì coù theå ñem caàm baùn noù ñi , duø trong baát kyø hoaøn caûnh naøo. May maø "baø aáy" khoâng bieát gì veà chuyeän naøy. Neáu khoâng thì caû dì laãn toâi ñeàu bò ñieân ñaàu nhöùc oùc ít nhaát laø ba thaùng veà chuyeän naøy."

Töø ñoù, ngöôøi ñaøn baø xaáu soá ngaøy caøng gaày raïc ñi, ñoâi maét cuûa chò trôû neân môø ñuïc lôø ñôø, trong khi beân tai chò luoân vaêng vaúng nhöõng lôøi chöûi bôùi, ñay nghieán, ruaû xaû boùng gioù. Chò luoân luoân nghó ñeán soá phaän vaø bònh traïng cuûa thaèng Choù Con. Chò ñeå taâm nghe ngoùng, ñoùn tìm nhöõng ngöôøi quen cuõ ôû cuøng laøng vôùi chò coù dòp ñi qua ñaây, ñeå hoûi thaêm tin töùc veà thaèng choù con. Chò cuõng coá vay muôïn ñöôïc moät quan tieàn, mua keïo, ñeå chôø gaëp ai quen göûi veà cho con. Nhöng chò chaúng thaáy ai caû. Noùng ruoät khoâng chòu ñöôïc , coù laàn chò ñaùnh baïo aüm beù Thu Maõn gæa vôø nhö ñi daïo, laån ra tuoát ñaàu ñöôøng caùi quan nhaém höôùng veà laøng xöa, ñeå mong gaëp ngöôøi quen nôi laøng cuõ. Haønh ñoäng aáy cuûa chò cuõng khoâng sao thoaùt khoûi caëp maét doø la cuù voï cuûa baø vôï caû. Baø ta laáy laøm khoù chòu thöôøng noùi ñay nghieán vôùi choàng - "Ñaáy oâng xem. Noù ñaâu coù yù muoán ôû ñaây. Noù vaãn mô töôûng sôùm bay veà nhaø noù ñaáy chöù !"

Moät ñeâm chò ñang nguû vôùi beù Thu Maõn, boãng chò naèm mô heùt leân moät tieáng thaát thanh khieán ñöùa beù giaät mình khoùc hoaûng. Chuû nhaø laät ñaät chaïy ñeán tra vaán chò tôùi taáp.

_ "Caùi gì vaäy ? Taïi sao vaäy ?"

Chò khoâng traû lôøi , laøm thinh naèm voã veà vaø doã cho ñöùa beù nguû laïi.

- "Coù phaûi dì naèm mô thaáy thaèng con trai cuûa dì ôû nhaø cheát roài phaûi khoâng? Taïi sao dì keâu theùt leân? Laøm cho toâi maát giaác nguû !"

- "Khoâng , khoâng. Ñaâu phaûi." Chò traû lôøi mau." Toâi chæ mô thaáy moät caùi hoá saâu tröôùc maët thoâi !"

Muøa xuaân ñaõ ñeán. Baày chim ñaõ baét ñaàu ca vang möøng muøa xuaân sôùm. Luùc naøy vôï choàng chuû nhaø baét ñaàu cho môøi thaày phaùp ñeán, nhôø xem tuoåi, baám soá, ñeå ñònh ngaøy laøm leã cho ñöùa treû xa rôøi vónh vieãn ngöôøi meï ñeû cuûa noù.

Ngaøy chia ly ñaõ ñöôïc aán ñònh. Baø laõo Vöông , gia nhaân trong nhaø hoûi baø chuû:

_ "Thöa baø, cho pheùp toâi thueâ caùng cho chò aáy veà nhaø nheù !"

- "Ñeå cho dì ta töï ñi boä. " Baø chuû nhaø tay ñang laàn traøng haït traû lôøi." Trong khi choàng con dì ta khoâng coù hoät côm ñeå aên cho no buïng thì leõ naøo dì ta laïi ñöôïc pheùp xaøi sang nhö theá sao? Vaû laïi, ñuôøng töø ñaây veà ñoù cuõng chaúng xa bao nhieâu. Hoài xöa toâi thöôøng ñi boä xa ñeán möôøi, möôøi laêm daëm ñöôøng laø thöôøng. Huoáng chi chaân dì ta coøn daøi hôn chaân toâi nhieàu. Dì ta chæ ñi boä chöøng nöûa ngaøy laø veà ñeán nhaø thoâi."

Saùng hoâm aáy, tröôùc khi chia tay, chò ta maëc quaàn aùo cho beù Thu Maõn nöôùc maét nhö möa. Ñöùa beù baây giôø ñaõ baét ñaàu baäp beï goïi ñöôïc tieáng: "Dì, dì !"... Ñoù laø caùi teân maø baø vôï caû ñaõ baét buoäc phaûi taäp cho ñöùa beù goïi chò, vì trong thaâm taâm baø ta muoán daønh tieáng cao quùi thieâng lieâng: " MEÏ !" cho rieâng baø maø thoâi.

Chò ta khoâng traû lôøi ñöùa beù maø chæ khoùc thoâi. Thöïc ra, trong loøng chò muoán noùi vôùi con moät caâu coù yù nhö laø: "Con ôi, baây giôø meï con mình phaûi xa nhau roài. Töø nay trôû ñi dì mong raèng baø "MEÏ" cuûa con seõ ñoái xöû vôùi con töû teá vaø con seõ ngoan ngoaõn ñoái vôùi "MEÏ" cuûa con . Ñöøng bao giôø coøn nghó ñeán dì nöõa , nghe con !" Nhöng chò ngheïn ngaøo thoát chaúng neân lôøi. Vaû laïi ñöùa beù môùi leân moät tuoåi röôõi cuõng chaúng theå hieåu gì nhöõng lôøi chò noùi.

OÂng chuû nhaø ñeán beân an uûi chò, vaø caàm tay chò. Trong tay oâng caàm saün ít tieàn leû vaø noùi nhoû ñuû cho chò nghe:

_ "Caàm laáy 2 quan!"

Chò caàm tieàn nheùt vaøo tuùi, trong khi vaãn tieáp tuïc caøi khuy aùo cho ñöùa beù.

Luùc aáy baø chuû nhaø böôùc vaøo. Baø ta chôø cho ñeán khi oâng choàng böôùc ra khoûi, môùi noùi:

- "Ñi ñi. Ñeå toâi aüm Thu Maõn. Keûo noù khoùc!"

Ngöôøi ñaøn baø ñeû möôùn khoâng noùi lôøi naøo, nhöng ñöùa beù khoâng chòu cho baø ta aüm noù, khoùc theùt leân, vuøng vaãy, taùt vaû lia lòa vaøo maët baø, khieán baø noåi quaïu.

- "Ñaáy. Thoâi aüm noù ñi. Cho noù aên saùng ñi. Roài laùt nöõa ñöa noù laïi cho toâi."

Baø laõo Vöông thöông haïi chò , coá naøi eùp chò aên uoáng tröôùc khi ñi.

- "Duø sao chò cuõng ñaõ phaûi chòu ñöïng söï daøy voø ñeán hôn 6 tuaàn leã nay roài. Chò ñaõ gaày raïc ñi troâng thaáy. Coøn gaày hôn caû khi môùi ñeán ñaây nöõa kia. Chò thöû soi göông maø coi. Hoâm nay raùng aên laáy moät cheùn côm ñi. Chò coøn phaûi ñi boä möôøi daëm ñöôøng nöõa, chöù chaúng chôi ñaâu !"

Chò meät moûi ñaùp: "Baø ñoái vôùi toâi töû teá quaù !"

Maët trôøi ñaõ leân cao, tieát trôøi hoâm nay quang ñaõng. Beù Thu Maõn vaãn khoâng chòu rôøi ngöôøi meï ñeû, khieán baø chuû nhaø phaûi duøng söùc ñeå loâi noù ra khoûi meï noù. Ñöùa beù caøng gaøo khoùc döõ doäi. Noù ñaïp baø ta vung vít baèng ñoâi chaân nhoû beù. Noù caáu xeù vaø böùt toùc baø ta baèng ñoâi baøn tay nhoû beù, yeáu ôùt cuûa noù. Ngöôøi ñaøn baø ñeû thueâ thaáy theá soùt ruoät, ñöa ra ñeà nghò:

- "Xin cho toâi löu laïi, ñeán chieàu toâi ñi".

Baø chuû nghe noùi, quay ngoaét laïi nhìn chò vôùi caëp maét giaän döõ vaø noùi:

- "Haõy lo thu xeáp quaàn aùo, roài ñi cho mau leân !"

Tieáng khoùc vaø tieáng gaøo theùt cuûa ñöùa beù vaêng vaúng xa daàn beân tai chò. Trong khi chò ñöùng goùi môù quaàn aùo tö trang laïi, beân tai chò vaãn coøn nghe tieáng noù gaøo khoùc döõ doäi. Luùc aáy baø laõo Vöông vaãn laån quaån beân chò ñeå an uæ doã daønh chò. Nhöng, ñoàng thôøi baø ta cuõng ñeå yù doø la theo leänh chuû xem chò ta ñem theo nhöõng vaät gì. Cuoái cuøng chò ra ñi voûn veïn vôùi moät goùi quaàn aùo cuõ keïp döôùi naùch.

Khi chò ra khoûi cöûa, tai chò coøn nghe tieáng gaøo khoùc cuûa beù Thu Maõn. Caû daëm sau tai chò vaãn coøn nghe vaêng vaúng tieáng khoùc cuûa noù. Döôøng nhö tieáng khoùc aáy coøn muoán baùm theo chò maõi maõi.

Chò ñi maûi mieát cho ñeán tröa, thì ñuoái söùc quaù, khoâng theå naøo leâ chaân noåi nöõa. Chò hoûi moät laõo noâng phu, ñöôïc bieát töø ñaây veà laøng chò coøn ñeán 5 daëm nöõa.

- "Baùc ôi !" Chò noùi "Xin baùc vui loøng thueâ giuùp cho chaùu moät caùi caùng. Chaùu kieät söùc laém roài, khoâng taøi naøo ñi noåi nöõa !"

- "Thím ñau hay sao ?"

- "Vaâng !"

Khoaûng 4 giôø chieàu phu caùng ñaõ khieâng chò veà ñeán ñaàu laøng. Treân caùng , chò ngoài im baát ñoäng, ñoâi maét nhaém nghieàn. Tai uø ñaëc. Thaân theå chò raõ rôøi. Ñaàu oùc chò hoang mang roái bôøi. Troâng chò tieàu tuî nhö ngöôøi oám naëng. Ngöôøi qua ñöôøng xuùm nhau nhìn chò vôùi veû toø moø. Luõ treû con ñang noâ ñuøa cuõng boû cuoäc chaïy theo caùng, vui ñuøa hoø reo tôû môû. Trong ñaùm treû con aáy coù caû thaèng Choù Con, con cuûa chò. Chuùng noù bu theo chieác caùng cho ñeán khi phu caùng haï xuoáng tröôùc cöûa nhaø chò, moät tuùp leàu, tranh vaùch ñaát, luïp xuïp, toái taêm, ngheøo naøn.

Thaèng Choù Con chaïy vaøo nhaø ñöùng ngoù ra, laáy laøm ngaïc nhieân thaáy chieác caùng ngöøng ngay tröôùc nhaø noù. Baáy giôø chò môùi thaáy noù, voäi keâu leân: "Choù Con !"

Thaèng beù kinh ngaïc, chaïy vaøo keâu cha noù. Nhöng khoâng nghe tieáng ngöôøi ñaøn oâng noùi gì. Trong boùng toái cuûa caên nhaø aåm thaáp, toài taøn, haén vaãn ngoài yeân boù goái, khoâng ngaång ñaàu leân.

Ñeán toái haén noùi vôùi vôï:

_ "Mình coi naáu côm aên."

Chò ta meät nhoïc, ueå oaûi ñöùng leân ñi vaøo beáp, laùt sau noùi voïng ra:

_ "Khaïp gaïo troáng trôn . Chaúng coøn hoät naøo !"

Ngöôøi choàng göôïng mæm cöôøi cay ñaéng:

_ "Mình quen ôû nôi giaøu coù roài. Nhaø naøy coù bao giôø ñöïng gaïo trong khaïp ñaâu. Chæ ñöïng trong caùi raù con thoâi."

Ñeán toái, ngöôøi ñaøn oâng noùi vôùi con:

- "Choù con ñeâm nay nguû vôùi meï"

Thaèng beù ñöùng beân beáp thuùt thít khoùc. Thaáy theá chò ñeán beân con, caàm tay ñöaù beù noùi: "Choù Con! Con cöng cuûa meï. Laïi ñaây vôùi meï" Thaèng beù xa laï vaèng tay ra, chaïy ñi maát.

Ñeâm hoâm aáy chò thao thöùc oâm Choù Con trong loøng maø khoâng sao nhaém maét ñöôïc. Trong ñaàu chò laïi töôûng nhôù tôùi beù Thu Maõn vôùi tieáng gaøo khoùc ñöùt ruoät xeù gan cuûa noù.