HOÂ HAÁP TRONG KHÍ COÂNG
GS Vuõ Ñöùc, N.D.
Ñoái
vôùi ngöôøi Taây phöông, "Khí" ñöôïc hieåu
baèng nhöõng danh töø nhö: Energy, Vital Energy, Life Force,
Bio-Force, Electromagnetism... Cuõng nhö "Animal Magnetism"
ôû UÙc chaâu do Mesmer, "Odic Force" ôû Ñöùc do
Baronvon Reichenbach, "Orgone Energy" ôû Myõ do Wilhelm
Reich, "Bioplamsm" ôû Nga Soâ do Inyushin.
"Khí"
(Energy) töùc laø naêng löïc, naêng löôïng. Khí theå hieän
döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau nhö :Nhieät naêng, cô
naêng, quang naêng, ñieän naêng, hoùa naêng, naêng löïc tinh
thaàn,...
Khí
vaø vaät coù söï lieân heä maät thieát vôùi nhau. Khí caáu
taïo ra vaät, vaø cuøng keát hôïp vôùi vaät. Vaät hoaït
ñoäng sinh ra khí. Cuõng nhö, cô quan coù söï lieân heä maät
thieát vôùi cô naêng. Cô naêng quyeát ñònh söï hình thaønh
vaø phaùt trieån cô quan. Cô quan ssinh hoaït bieán thaønh cô
naêng. Nhaø khoa hoïc Einstein ñaõ giaûi thích söï lieân heä
giöõa khí vaø vaät baèng phöông trình E = mc 2. naêng
löôïng khí baèng khoái löôïng nhaân vôùi bình
phöông toác ñoä aùnh saùng. Naêng löôïng khí vaø khoái
löôïng vaät chæ laø moät, nhöng p hai hình thöùc khaùc nhau.
Khi khoái löôïng vaät chaát bò phaù huûy, keát quaû seõ sinh
ra naêng löôïng khí ñöôïc toûa ra.
Veà
phöông dieän sinh lyù, cô theå con ngöôøi laø moät theå
chaát hoùa hôïp cuûa nhöõng teá baøo, phaân töû, nguyeân
töû khaùc nhau. Tuøy theo nhöõng yeáu toá vaø ñieàu kieän
soáng chung quanh (nhö: thöïc phaåm, nöôùc uoáng, khoâng khí,
thôøi tieát, xaõ hoäi...), nguoàn naêng löïc (khí) trong cô
theå ñöôïc gia taêng, hay bò suy giaûm. Trong ñôøi soáng
haøng ngaøy, nguoàn naêng löïc (Khí) ñoùng moät vai troø
raát quan troïng, trong söï lieân quan maät thieát giöõa cô
theå vaø taâm trí con ngöôøi. Cuõng nhö, hôi thôû qua vieäc
hoâ haáp khoâng khí laø moät yeáu toá quan troïng nhaát, trong
tieán trình phaùt sinh naêng löïc (Khí) con ngöôøi. Qua tieán
trình hoâ haáp khoâng khí, döôõng khí (oxygen) trong khoâng
khí ñöôïc gaïn loïc nhö moät nhieân lieäu caên baûn, duøng
ñoát chaùy thöïc phaåm, ñeå sinh ra naêng löïc (khí), thaùn
khí (carbon dioxide), vaø nöôùc, theo phöông trình hoaù hoïc
nhö sau:
Food
+ Oxygen ® Energy + Carbon Dioxide + Water
(Ñoà
aên) + (Döôõng khí) ® (Naêng löïc) +
(Thaùn khí) + (Nöôùc)
naêng
löïv (khí) ñöôïc sinh ra töø phaûn öùng hoùa hoïc cuûa
döôõng khí vaø ñoà aên, ñöôïc duøng boài döôõng,
ñieàu hoøa nhieäm vuï naõo boä, vaø caùc boä phaän trong cô
theå, cuõng nhö, taïo neân moät söùc maïnh chòu ñöïng,
deûo dai veà theå chaát laãn tinh thaàn. Ñeå coù nguoàn naêng
löïc (khí) sung maõn, trong ñoøi soáng khoûe maïnh, ngoaøi hai
yeáu toá caàn thieát phaûi coù nhö döôõng khí (Oxygen) (trong
khí trong laønh), vaø thöùc aên töôi toát (ñaày ñuû chaát
dinh döôõng), ngöôøi ta caàn phaûi coù theâm nhöõng yeáu
toá hoã trôï khaùc, khoâng keùm phaàn quan troïng nhö:
nöôùc uoáng tinh khieát, aùnh saùng maët trôøi, nghæ ngôi
tònh döôõng, taâm trí quaân bình, vaø vaän ñoäng theå
duïc...
Hoâ
haáp (hít thôû) khoâng khí ñoùng moät vai troø quan troïng
nhaát, trong söï soáng con ngöôøi. Do ñoù, hoâ haáp laø
ñeå soáng, soáng caàn phaûi hoâ haáp, vì hoâ haáp taïo neân
hôi thôû, vaø nguoàn sinh löïc (khí) trong con ngöôøi. Neáu
hôi thôû chaám döùt, tieáp theo, söï cheát ñeán ngay vôùi
con ngöôøi.
Sau
moät coâng vieäc meät nhoïc, hay moät ngaøy lao taâm, lao
löïc, ngöôøi ta aùp duïng moät soá phöông phaùp hoâ haáp
(hít thôû) khoâng khí ñuùng caùch. Keát quaû nhaän thaáy cô
theå khoûe maïnh, tinh thaàn töôi tænh. Sinh löïc ñöôïc
phuïc hoài, nhôø vaøo söï bieán naêng cuûa döôõng khí
(oxygen), ñöôïc khoâng khí mang vaøo cô theå.
Hôi
thôû cuûa moät ngöôøi khoûe maïnh bình thöôøng ñöôïc
goïi laø hôi thôû töï nhieân, caàn phaûi hoäi ñuû boán
ñaëc tính: yeân laëng, thanh thaûn, nheï nhaøng, vaø ñieàu
hoøa. Hôi thôû cuûa hoï bieåu loä moät caùch deã daøng,
nheï nhaøng, lieân tuïc, khoâng caûm thaáy meät moûi, khoâng
bò raøng buoäc bôûi baát cöù ñieàu kieän naøo, keå caû
vieäc yù thöùc veà hôi thôû. Noùi moät caùch khaùc, hoi
thôû khoûe maïnh töï nhieân laø hôi thôû khoâng daøi,
khoâng ngaén, eâm ñeàm, vaø ñeàu ñaën. Khi ñaït ñöôïc
hôi thôû nhö theá, ngöôøi ta caûm thaáy nhaän ñöôïc söï
khoûe khoaén, nheï nhaøng trong cô theå, tình caûm an hoøa,
tinh thaàn bình tónh, trong moät linhhoàn minh maån.
Tuy
nhieân, ñoái vôùi ngöôøi beänh hoaïn, söùc khoûe yeáu
keùm, hôi thôû cuûa hoïc thöôøng coù veû meät nhoïc, do
söùc coá gaéng maø ra. Hôi hít vaøo voâ cuøng ngaén, thôû
ra thöôøng keùo daøi, ñoâi khi, ngöôïc laïi. Nhöõng
ngöôøi coù hôi thôû maát bình thöôøng nhö theá, theå
chaát vaø tinh thaàn cuûa hoï trôû neân yeáu ñuoái, ñôøi
soáng tình caûm baát an, ñeå ñöa ñeán nhöõng noãi lo aâu,
buoàn naûn, thieáu yù chí kieân nhaãn, trong coâng vieäc haøng
ngaøy. Tieáp tuïc nhö theá, trong moät thôøi gian laâu daøi.
Ñieàu kieän söùc khoûe theå chaát laãn tinh thaàn cuûa hoï
seõ gaëp nhieàu khoù khaên. Do ñoù, hôi thôû cuûa nhöõng
ngöôøi naøy caàn ñöôïc chaêm soùc caån thaän, trong luùc
taäp luyeän khí coâng. Daàn daàn, vôùi thôøi gian, khí coâng
coù theå giuùp hoï phuïc hoài ñöôïc hôi thôû töï nhieân,
khoûe maïnh bình thöôøng.
Nhòp
ñoä thôû trung bình cuûa moät ngöôøi khoûe maïnh bình
thöôøng laø möôøi taùm hôi thôû (ra vaøo) trong moät
phuùt. Trong tieán trình taäp luyeän khí coâng, thôøi gian cho
moãi hôi thôû (ra vaøo) caøng luùc caàn ñöôïc keùo daøi
theâm. Vì vaäy, khi ñeán giai ñoan tieán boä, hoïc vieân neân
taäp ñeå nhòp ñoä thôû trung bình giaûm xuoáng, nghóa laø
giaûm daàn soá laàn cuûa hôi thôû (ra vaøo) trong moät phuùt.
Caùc
nhaø thieàn sö, ñaïo só thöôøng taäp giöõ cho nhòp ñoä
thôû (ra vaøo) töø 5 xuoáng tôùi 2 hôi thôû (ra vaøo) trong
moät phuùt. Vôùi tö theá ngoài thieàn tònh taâm, hoï coù
theå taäp keùo daøi trong 30 phuùt. Coù hai caùch thoâng
thöôøng ñeå giöõ cho nhòp ñoä thôû giaûm xuoáng nhö:
taïo neân hôi thôû nheï nhaøng, hay ñöa hôi thôû saâu
xuoáng buïng döôùi (ñan ñieàn).
Ñoái
vôùi hoïc vieân môùi nhaäp moân khí coâng, ñieàu quan trong
nhaát laø vieäc hieåu bieát veà sinh lyù caên baûn cuûa caùc
boä phaän lieân quan ñeá tieán trình hoâ haáp cuûa con
ngöôøi nhö sau:
Boä
maùy hoâ haáp cuûa con ngöôøi goàm coù hai laù phoåi, vaø
nhöõng boä phaän trung gian, ñeå daãn khoâng khí ra vaøo hai
laù phoåi nhö: muõi, mieän, yeát haàu, thanh quaûn, khí quaûn
vaø cuoáng phoåi. Hai laù phoåi ñöôïc naèm ôû hai beân
ñöôøng trung tuyeán trong loàng ngöïc, vaø ngaên caùch bôûi
quaû tim. Laù phoåi beân phaûi goàm coù ba thuøy. Laù phoåi
beân traùi coù hai thuøy.
Nôi
taän cuøng cuûa oáng khí quaûn ñöôïc tieáp noái vôùi hai
cuoáng phoåi lôùn, vaø caùc ñoäng maïch, ñeå daãn vaøo
beân trong hai laù phoåi traùi phaûi. Töø ñoù, hai cuoáng
phoåi lôùn vaø caùc ñoäng maïch, caøng vaøo beân trong
phoåi, caøng ñöôïc phaân chia thaønh nhieàu chuøm nhaùnh
nhoû daàn, ñeå daãn ñeán taän cuøng nhöõng tuùi nhoû
chöùa khoâng khí (goïi laø Khí baøo).
Beân
trong moãi laù phoåi, ñöôïc caáu taïo bôûi voâ soá,
khoaûng 600 trieäu tuùi nhoû chöùa khoâng khí (Khí baøo), chia
thaønh hieàu chuøm khí baøo, ñi song song vôùi nhieàu chuøm
maïch maùu lôùn nhoû chaèng chòt. Phoåi ñöôïc caáu taïo
bôûi nhöõng moâ meàm xoáp, co daõn vaø coù nhieàu loã hình
thöùc nhö moät toå ong. Moãi tuùi nhoø khí baøo chöùa
ñöïng moät phaàn khoâng khí ñöôïc hít vaøo. Töø ñoù,
döôõng khí (oxygen) ñöôïc thaám xuyeân qua thaønh cuûa caùc
pheá mao quaûn. Sau ñoù, maùu höõu duïng hoùa döôõng khí
(oxygen) vaø thaûi tröø thaùn khí (carbon dioxide) cuøng nhöõng
chaát caën baõ, do maùu goùp nhaët ñöôïc trong heä thoáng.
Neáu thieáu söï hieän dieän cuûa maùu, nhöõng tuùi nhoû khí
baøo seõ bò thaát thoaùt nguoàn döôõng khí (oxygen), vaø
ñöôïc thay vaøo baèng thaùn khí (carbon dioxide).
Theå
tích cuûa hai laù phoåi ôû ngöôøi tröôûng thaønh, trung
bình chöùa töø 4 ñeán 6 lít khoâng khí, hoaëc töông
ñöông vôùi soá löôïng khoâng khí ñöôïc chöùa trong
quaû boùng roå (basketball). Neáu nhöõng moâ taàng cuûa hai
laù phoåi ñöôïc traùng moûng ra treân maët phaúng, dieän
tích cuûa noù coù theå phuû leân moät nöûa saân chôi quaàn
vôït.
Beân
ngoaøi moãi laù phoåi ñöôïc bao phuû bôûi maët trong cuûa
maøng phoåi vöõng chaéc. Maët ngoaøi cuûa maøng phoåi naøy
ñöôïc dính vaøo thaønh trong loàng ngöïc. Vuøng ôû giöõa
maøng phoåi laø moät chaát nöôùc nhôøn, ñeå cho hai laù
phoåi di chuyeån linh ñoäng, trong luùc hít thôû khoâng khí.
-
Vai
troø hoaønh caùch moâ:
Thaân
ngöôøi ñöôïc chia laøm hai phaàn: phaàn treân laø loàng
ngöïc, phaàn döôùi laø buïng. Hai phaàn naøy ñöôïc ngaên
caùch bôûi moät "Hoaønh Caùch Moâ" (moät maøng thòt
gaân coù hình noùn choùp baàu). Söï co daõn cuûa loàng
ngöïc vaø hoaønh caùch moâ ñaõ ñoùng moät vai troø chuû
yeáu trong tieán trình hít thôû khoâng khí.
Loàng
ngöïc chöùa ñöïng hai laù phoåi vaø tim, ñöôïc bao phuû
bôûi boä xöông söôøn vaø xöông öùc. Khi hít hôi vaøo,
hai laù phoái baét ñaàu nôû lôùn daàn daàn vaø gaây neân
söï kích thích caùc baép thòt lieân tieáp giöõa caùc xöông
söôøn. Chính caùc baép thòt naøy taùc duïng taïo neân söï
di ñoäng cuûa boä xöông söôøn, ñeå cho loàng ngöïc
ñöôïc caêng phoàng leân. Do ñoù, beân trong loàng ngöïc
coù theâm moät khoaûng troáng ñuû söùc chöùa theå tích gia
taêng cuûa hai laù phoåi. Ñaây laø loaïi thôû baèng ngöïc
(hay thôû trung bình), khoâng coù söï aûnh höôûng cuûa
hoaønh caùch moâ. Phaàn chuû yeáu laø söï daõn nôû lôùn
toái ña cuûa loàng ngöïc, ñeå ñaït ñöôïc moät soá
löôïng döôõng khí (oxygen) lôùn nhaát, trong moät theå tích
khoâng khí toái ña ôû vaøo vuøng giöõa cuûa hai laù phoåi.
Ñoái
vôùi loaïi thôû saâu (hay thôû thaáp, Ñan Ñieàn), khi hít
hôi vaøo, khoâng khí khoâng bò döøng laïi ôû vuøng giöõa
cuûa hai laù phoåi nhö noùi treân, nhöng khoâng khí ñöôïc
ñöa saâu xuoáng phaàn döôùi cuûa hai laù phoåi. Ñoàng
thôøi taïo neân moät söùc eùp treân maët choùp baàu cuûa
hoaønh caùch moâ, khieáncho hoaønh caùch moâ bò ñaåy thaáp
xuoáng phía buïng döôùi, khoaûng 4 phaân (centimeters). Ñoäng
taùc naøy taïo neân moät khoaûng troáng, giöõa maët treân
hoaønh caùch moâ vaø phía döôùi cuûa hai laù phoåi. Do ñoù,
khoâng khí gia taêng laøm cho phaàn ñaùy cuûa hai laù phoåi,
daõn nôû theâm xuoáng phía döôùi. Trong khi ñoù, taát caû
nhöõng tuùi nhoû khí baøo, ôû vuøng döôùi hai laù phoåi,
phaûi hoaït ñoäng tích cöïc, ñeå coù moät söï daõn nôû
lôùn gia taêng toái ña. Ñöôïc nhö theá, caùc tuùi nhoû
khí baøo môùi ñaït ñöôïc moät theå tích toàn tröõ
khoâng khí toái ña. Ñieàu naøy raát quan troïng, vì caàn
phaûi coù moät soá löôïng döôõng khí (oxygen) toái ña,
ñeå thay vaøo choã cuûa soá thaùn khí (carbon dioxide) caàn
ñöôïc loaïi boû ra ngoaøi, cuõng nhö caàn moät soá döôõng
khí (oxygen) ñeå duøng vaøo vieäc taùc duïng phaûn öùng
bieán theå trong phoåi.
Ngoaøi
ra, söùc eùp cuûa hoaønh caùch moâ höôùng xuoáng buïng
döôùi, ñaõ khieán cho moät soá maùu dö ñang öù ñoïng
trong caùc noäi taïng, vaø maøng ruoät ñöôïc eùp doàn vaøo
beân trong caùc tónh maïch. Cuõng nhö, taïo neân söï kích
thích cho ñoâi daây tah kinh thaùi döông, giuùp cho taâm trí
trôû neân thanh tònh.
Khoâng
khí ñöôïc thoå ra laø buôùc sau cuøng caàn thieát, trong
tieán trình hoâ haáp. Song song vôùi khoâng khí ñöôïc thôû
ra, hai laù phoåi co thaét nhoû laïi daàn daàn, cuøng luùc
vôùi loàng ngöïc haï thaáp xuoáng, vì caùc baép thòt giöõa
boä xöông söôøn giaûm daàn tính kích thích, roài trôû
laïi bình thöôøng. Do ñoù, söùc eùp cuûa hoaønh caùch moâ
bò maát aûnh höôûng, roài hoaønh caùch moâ baät höôùng
leân, theo söùc ñaøn hoài töï nhieân. Ñoàng thôøi taïo
neân moät söùc ñaåy höôùng thöôïng, taùc ñoäng vaøo
phaàn ñaùy cuûa hai laù phoåi, giuùp gia taêng söùc eùp töø
döôùi ñaùy phoåi, toáng maïnh khoâng khí dô baån, coøn öù
ñoïng laïi töø ñaùy phoåi ra ngoaøi.
(Trích
trong saùch saép xuaát baûn "Khí Coâng Döôõng Sinh"
cuûa Vuõ Ñöùc Hieàn AÂu)
GS Vuõ Ñöùc, N.D.