Đại Chúng số 86 - phát hành ngày 16/11/2001

Giới Thiệu
Sách Mới

ĐỪNG HỎI TẠI SAO?

Người thứ Chín biên soạn

1.- Tại sao lại phải hiến máu?

Trước hết nói về Truyền máu (transfusion). Truyền máu nghĩa là lấy máu từ một động vật sống và tiêm vào mạch máu của một động vật khác. Vào năm 1660 có nhiều vụ thí nghiệm truyền máu này, nhưng chưa phải cho người mà cho bò và cừu trước. Bác sĩ Richard Lower truyền máu cho chó với nhau, thành công gần hết. Sau đó Ông ta truyền máu cừu vào cho người đầu tiên trên thế giới. Người này chết. Sau đó Truyền máu (trasfusion) bị cấm từ lệnh nhà vua.

Năm 1818, Bác sĩ James Blundell truyền máu cho một phụ nữ đang bị băng huyết rất nguy kịch, máu lấy từ người chồng. Phụ nữ này sống sót, truyền máu thành công. Nhưng sau đó, cũng vị bác sĩ này lại thất bại cho một vụ khác. Giới y học vô cùng hoang mang không hiểu tại sao có chuyện khó hiểu như vậy.

Khoảng chục năm sau, một Bác sĩ Đức, Leonard Landois trộn máu chung với nhau trong phòng thí nghiệm thì thấy có chai máu bị đóng cục huyết lại, như vậy gây rất nguy hiểm cho người được tiếp huyết. Vẫn chưa giải thích được. Cho đến năm 1901, Bác sĩ Hoakỳ, Karl Landsteiner tìm ra được lý do như vậy. Máu có loại antigens A và B (antigen gọi là kháng thể. Kháng thể là chất hóa học tiết ra từ máu dùng để chống lại vật lạ từ ngoài xâm nhập vào, như vi trùng chẳng hạn). Và antigen A và B sẽ gây máu đóng cục lại cho những loại máu nào không có antigen A và B. Sau đó người ta tìm ra vài loại máu như sau: loại A (khoảng 40% nhân loại có), loại B (khoảng 12%) , loại AB (có khoảng 5%) và loại O (có khoảng43 %)

Ngày hôm nay các Bác sĩ đều thử loại A và B này trước khi truyền vào cho người.

Loại máu O cho đủ mọi người, loại máu AB nhận đủ mọi loại người.

Ai có thể cho máu ?

Hiến máu tốn thời gian từ 5 đến 10 phút là xong môït bịt (pint). Phải tối thiểu 18 tuổi mới đủ sức. Cân nặng tối thiểu 100 lbs. Ăn trước khoảng 3 tiếng khi hiến máu.

Cần máu bao nhiêu mới đủ:

Nếu bị té bể xương chậu (mấy người lớn tuổi rất dễ té và xương chậu rất mỏng) thì cần truyền đến 20 pints máu (20 bịt máu). Nếu mỗ tim thì cần đến 40 bịt máu (40 pints).

Nếu bị tai nạn xe cộ, xuất huyết và hôn mê thì cần đến 50 bịt máu. Nếu thay gan, hay thận thì cần đến một số lượng khũng khiếp là trên 100 bịt máu (hundreds of pints)

Trọng lượng máu cho một người khoảng 10% sức nặng cơ thể.

Những bệnh về máu, ngày nay gồm loại nào?

1.- nguy hiển nhất là bệnh Ebola. Xảy ra tại Congo (gọi là Republic of the Congo), Sudan... Bệnh nhân tự nhiên nóng sốt, cơ thể run lẩy bẩy. Đi đến hôn mê, vài ngày sau tất cả cơ thể đều ứa máu chết. Thân nhân đến tẫm liệm thì bị lây luôn. Hiện nay chưa có thuốc trị bệnh này. Dân bản xứ cho rằng khi thấy người bệnh ứa máu chết thì mình đã bị nhiễm bệnh rồi. Đôi khi nguyên một làng tại xứ Congo kinh hoàng vì người chết hàng loạt. Đem vào nhà thương thì không trị được, bệnh nhân để nằm lẻ loi vì y tá đều kinh sợ khi rớ đến người bệnh này. Hiện nay người ta cũng chưa biết lý do phát sinh ra bệnh này.

2.- Yellow Fever (Sốt Vàng Da). Nguồn gốc từ Phi Châu. Truyền bệnh từ muỗi mang đến cho người. Để trể thì hư gan.

3.- Dengue-Fever (Sốt xuất huyết). Hiện nay xãy ra hầu khắp Đông Nam Á. Do muỗi truyền bệnh. Bệnh nhân nóng dữ dội và ói máu mà chết. Dùng thuốc trụ sinh cực mạnh và truyền máu liên tiếp hy vọng thoát.

4.- Lassa. Chưa có tên riêng. Phát xuất từ xứ: Nigeria, Guinea, Liberia, Sierra Leone. Tên Lassa phát xuất từ một thành phố tại xứ Nigeria, làm nhiều người chết vì nóng sốt, đau đớn tột độ. Do chuột truyền bệnh cho người.

5.- Rift-Valley Fever: Sốt nóng phát xuất đầu tiên từ thung lũng Rift tại Keyna. Nay lan truyền từ xứ Keyna, Ai Cập... Truyền do muỗi gây ra.

6.- Bệnh Aids / Sida / HIV. Loại do siêu vi trùng truyền từ sự giao hợp, do nước miếng, hay truyền máu. Siêu vi trùng này đánh thẳng vào nơi phòng ngự của cơ thể. Như quân địch đánh thẳng vào cung điện nhà vua, hạ tất cả những đội ngự lâm quân và nội quân của vua. Vua bị bắt và triều đình tan rã. Trong cơ thể chúng ta cũng như vậy. Siêu vi trùng này đánh thẳng vào trung tâm phòng ngự tế bào. tế bào chết và lan ra khắp nơi. Bệnh này truyền nhiễm trong máu là chánh. Chưa có thuốc trị. Nếu Thế giới không tiếp tay thì khoảng 50 năm nữa là toàn thể dân Phi Châu sẽ không còn hiện diện trên trái đất này nữa, rồi sau đó đến Tháilan và ViệtNam.

2.- Bạn biết gì về Credit Cards?

Dĩ nhiên khi bạn điền đơn xin Credit Cards, rồi thời gian ngắn bạn được họ chấp thuận gửi về cho bạn một thẻ plastic cards để mà mua sắm cho sướng. Dĩ nhiên mọi chuyện đều tốt đẹp hết. Nhưng trên miếng thẻ plastic cards có 3 phần bí mật mà nếu không nói thì... không biết. 3 loại bí mật là: số account, phần ký tên , và phần miếng nhựa từ tính màu đen.

a.- Nói về phần account (Account number):

Tại Hoakỳ thẻ An sinh Xã Hội (Social Security) có 9 con số. Rồi Zip Code của Bưu tín để gửi thư. Rồi số phone number (trong số phone có area code) có đến 10 con số.

Vâng credit cards có đến những 20 con số trên đó. Tại sao có nhiều số quá vậy ? Bạn nên biết hiện nay Visa và Master Cards có đến trên 95 triệu thân chủ xử dụng. Đa số 65% thân chủ này xài hết thẻ cho rồi. Như vậy phải có trên 95 triệu accounts cho 20 con số trên thẻ mới được.

Với 8 con số trên một thẻ thì có thể sản xuất đến 100 triệu thẻ mà không sợ trùng số nhau.

Nhưng vì giấc mộng lớn của các Đại Ngân Hàng (Mega Banks), họ muốn toàn cầu trên dưới 2 tỉ người xử dụng thẻ của họ, nên phải có khoảng 2 tỉ thẻ cấp ra.

Thật sự hiện nay thẻ Visa có khoảng 13 con số trên đó, có loại nhiều số hơn. Còn American Express thì có đến 15 con số trên thẻ. Loại Dinners Club phát sanh từ Âu Châu nên có đến 14 con số trên 1 thẻ. Hiện nay những con số dư thường thường Ngân hàng họ tính cho sự an ninh đừng bị thẻ giả mạo phát ra. Loại số bí mật dư trên con số 15 đó thường là họ ghi cho vùng, hay nước riêng biệt., như nước Pháp được Visa cấp thì số an ninh này phải khác so với số an ninh của Hoakỳ...

Nếu không có băng nhựa đen (mãnh nhỏ) (gọi là băng từ tính... thì khách hàng cứ mỗi lần cà thẻ thì phãi bấm đến 15 con số. Như vậy chắc chắn sẽ bấm lộn số và như vậy sẽ đứng máy vì ngân hàng không chịu kẻ lạ mặt này, như vậy tốn biết bao nhiêu thời giờ mà cô thu ngân viên phải chờ... nên phải có một dãy strip màu đen từ tính ghi dùm cho.

Với thẻ American Express phát ra cho 65 triệu thân chủ với mỗi thẻ có đến 15 con số, thì phải tốn đến 4 ngàn tỉ con số (quadrillion possible fifteen-digit) ghi ra.

Một khách du lịch Hoakỳ, qua thăm viếng chốn thành phố hoa lệ nhất thế giới là paris, anh vao tiệm mua sắm hiệu Chanel, mua chai dầu thơm, anh cà thẻ American Express thì một tích tắt điện tử vượt trên 50 ngàn miles khứ hồi đi đi về trong một phút cà thẻ và ngân hàng bên Hoakỳ đồng ý trả nợ. Và máy điện tử tại trung ương New York chạy đến gần 4 ngàn tỉ con số dò ra xem có trùng số này hay không, nghĩa là máy điện tử bắt buộc phải xét đến 4 ngàn tỉ digits mà nó nhớ được, và phân biệt được ai đang xử dụng con số đó. Ví dụ nếu không có máy điện tử mà dùng người ta tính đếm và rà con số, thì cần đến 1 triệu employees ngồi đó mà truy con số của một thẻ American Express, và khi nhân viên tại ngân hàng New York thuận trả tiền cho chai dầu thơm anh chàng Mỹ tóc vàng mắt xanh, thì anh phải chờ đến 30 năm đứng tại máy cà thẻ mới được O.K và cô bán chai nước hoa Chanel cho anh trai trẻ này.... thì đã già mất tiêu rồi. Chai dầu thơm cầm trên tay dĩ nhiên bay... mất hơi hết luôn.

Người Thứ Chín