CAÙI TRIEÁT CUÛA THIEÀN
Huyeàn Quang
Phaøm
taát caû moïi dieãn bieán treân ñôøi ñeàu töø "Söï
Soáng" maø ra. Khoâng coù "Söï Soáng" khoâng coù
bieán coá. Ñoù laø moät qui luaät baát di baát dòch. Thuôû
phoâi thai, con ngöôøi coøn chöa bieát mình laø ai, hoï soáng
ñôn coâi,lang thang ñaây ñoù, ñoùi haùi hoa quaû aên, khaùt
tìm nguoàn nöôùc uoáng... Nhöng roài, khi nhu caàu cuûa söï
soáng coøn, con ngöôøi ñi tìm söï gaén boù theo baûn naêng
töï nhieân...ñeå nöông töïa vaø truyeàn gioáng...Lyù
thuyeát cuõng sinh ra töø ñoù ñeå ... choáng ñoái nhau, ñeå
ñaøo thaûi nhau... Töø ñoù môùi xuaát hieän caùi Thieän
vaø caùi AÙc. Khi bieát caùi Thieän laø theá naøo, taát
nhieân laø ñaõ nhìn thaáy caùi AÙc ra laøm sao! Vaø, chính
caùi Ñaïo töø ñoù maø ra. Caùi "Ñaïo" theo Laõo
Töû, noù chính laø caùi "Thieân Quaân", laø caùi
nguyeân lyù Quaân bình, heã muoán thu nhoû laïi chính laø noù
saép môû roäng ra, tìm caùch laøm cho noù suy nhöôïc ñi
chính laø luùc laøm cho noù böøng leân söùc maïnh.
"Töông duïc öùc chi,taát coá tröông chi,töông duïc
nhöôïc chi,taát coá cöôøng chi..." laø vaäy. Môùi nghe
thì chaúng gì maâu thuaãn baèng, nhö noù laø moät chaân lyù
thieát thöïc maø ta caàn phaûi nghieàn ngaãm.
Taïi
ta ham hoá caùi caûnh giaøu sang,quyeàn uy bao truøm trong thieân
haï, neân môùi caûm thaáy mình ñang ngheøo naøn, trong tay
chaúng moät taác quyeàn. Taïi ta xeùt thaáy caùi "Caùi
Ta" thua suùt neân môùi caûm thaáy buoàn tuûi ñaâm ra tò
hieàm thuø haän. Taïi ta khoâng keøm haõm ñöôïc söï ham
muoán neân môùi baát chaáp caû moïi tai tieáng ñeå thoûa
maõn caùi duïc voïng taàm thöôøng... Chính vì nhöõng caùi
aáy maø laøm cho ñôøi phaûi laâm caûnh loaïn ly ñau khoå.
Vaø, vì vaäy maø caùi "Ñaïo" ra ñôøi.
Ngaøi
Laõo Töû ví Ñaïo chaúng khaùc caây cung giöông leân. Cung
giöông leân chæ vì muoán laøm cho bình trò, nhöng oaùi oaêm
thay, chaúng nhöõng ñôøi khoâng trò maø trôû thaønh caûnh
tang thöông ly loaïn... Caùi khao khaùt cuûa con ngöôøi laø
muoán ñöôïc höôûng caûnh thanh bình thònh trò laïiï caøng
gaây neân bao caûnh ly loaïn khoán ñoán traêm beà...Töø ñoù
Laõo Töû khuyeán caùo :"Chaúng coù gì hay nhaát laø haõy
laøm caùi khoâng laøm". Caùi khoâng laøm ñoù laø
"Voâ Vi".
Vaäy
thì "Voâ Vi" haù chaúng leõ khoâng laøm sao? Ngaøi
baûo:"Ñaâu phaûi laø khoâng laøm?" Caùi laøm cuûa
Ngaøi baûo laø mang caùi "töï nhieân" maø ban phaùt
moät caùch töï nhieân, khoâng tö taâm, vò kyû, khoâng bieát
mình laø ñang thi aân khieán cho ngöôøi thoï aân chaúng hay
raèng mình ñang thoï aân ñoù..." Beân thi aân khoâng
bieát laø mình thi aân, ngöôøi thoï aân chaúng deø laø mình
ñöôïc mang caùi aân ñoù. Taát caû ñeàu nghó laø caùi
"Ñaïo" ñoù phaûi laø nhö vaäy vaø khoâng neân laøm
ñieàu gì traùi hôn.
"Ñaïo
khaû ñaïo phi thöôøng ñaïo;
Danh
khaû danh,phi thöôøng danh.
Voâ
danh thieân ñòa chi thæ
Höõu
danh vaïn vaät chi maãu."
...........................................
Ñaïo
maø coù theå goïi ñöôïc, thì ñaâu coøn laø Ñaïo
Thöôøng;
Danh
maø coù theå ñöôïc thì ñaâu phaûi laø Danh Thöôøng
Khoâng
teân, aáy laø goác cuûa Trôøi Ñaát
Coù
teân, aáy ñoù laø meï cuûa vaïn vaät. *
Laõo
Töû cho caùi "Ñaïo" laø baát bieán bôûi caùi leõ
cuûa noù laø Tuyeät Ñoái. Caùi tuyeät ñoái ñoù laø caùi
vónh cöûu... Caùi "Danh" cuõng vaäy. Noù laø caùi
nguyeân lyù ñeû ra caùi thuyeát Voâ Danh. Theo Laõo Töû phaøm
heã coù Thieän aét coù AÙc. Neáu khoâng Thieän thì laøm sao
coù AÙc, cuõng nhö neáu chaúng coù Thò thì laøm sao coù Phi
ñöôïc. Laõo Töû chuû tröông Voâ Vi. Voâ vi thì chaúng
maøng töôûng moät caùi gì, coi caùi gì cuõng chæ laø khoâng
caû. Khoâng tö duïc, aét chaúng tö taâm...Khi ñöôïc nhö
vaäy roài thì ñaâu coøn gì laø cuûa anh hay cuûa toâi, maø
taát caû chæ laø Moät - aáy ñoù laø nhaát nguyeân huyeàn
dieäu.
Caùi
Trieát cuûa Thieàn khoâng ngoaøi yù nieäm cuûa Laõo Töû .
Thieàn laø töï giaûi thoaùt laáy trong moät thôøi gian ngaén
nguûi ñeå ñi tìm caùi Nhaát Nguyeân Huyeàn Dieäu.Ñoù laø
giaây phuùt thaùo boû moïi söï vaät chung quanh ñeå cho taâm
hoàn ta maø trôû veà vôùi caùi nguyeân khí huyeàn dieäu
nguyeân thuûy cuûa Trôøi Ñaát. OÂi! Coøn gì cao quyù baèng
coù ñöôïc nhöõng phuùt giaây nhö vaäy?!
(coøn
tieáp)
Huyeàn
Quang
__________________________________________
The
Tao that can be told is not the eternal Tao,
The
name that can ve named is not the eternal name.
The
nameless is the beginning of heaven and earth.
The
name is the mther of ten thousand things.
(Translation
by Gia-Phu Phen & Jane English)