Hoâm sau trôøi caøng nhuoäm maàu u aùm vaø ñaày caû söông muø. Caùi reùt ôû Anh thaät nhöùc nhoái. Caû boán tuyeån thuû ñeàu co ro troâng ñeán thaûm haïi. Tröôùc caûnh naày toâi ñaõ ñoaùn tröôùc ñöôïc khoù loøng maø traùnh khoûi... Toâi khoâng daùm tieáp tuïc nghó caùi gì roài seõ xaåy ra. Tuy vaäy toâi vaãn laøm ra veû thaûn nhieân ñeå traán an tinh thaàn caùc ñaáu thuû. Caùc traän tranh taøi baét ñaàu. Quaû nhö toâi döï ñoaùn. Heát Hoøa roài Lieãu, Haèng, Ñöùclaàn löôït bò haï vôït tröôùcnhöõng ñaáu thuû döôùi tay trong traän tranh taøi quoác teá taïi Dortmund vöøa roài. Toäi nghieäp! Tröôùc caùi reùt thaám taän xöông thòt, cô theå cuûa ñoaøn tuyeån thuû mình khoâng ñuû söùc choáng traû. Ñieàu naày deã hieåu bôûi nhieàu lyù do chính xaùc nhaát... ñoù laø haäu quaû cuûa moät cuoäc chieán.

Tröôùc khi rôøi Anh Quoác ñeå sang Phaùp, chuùng toâi ñeán caùo bieät Ñaïi Söù Luyeän. Troâng oâng ta coù veû buoàn. Tuy nhieân voán laø nhaø ngoaïi giao, oâng nhìn chuùng toâi vôùi ñoâi maét thaät hieàn hoøa, ñoaïn mæm cöôøi baûo "Thua keo naày ta baày keo khaùc" roài sieát chaët tay toâi baûo: "Thaéng khoâng kieâu, baïi khoâng naûn!" Chuùc OÂng Baàu vaø ñoaøn tuyeån thuû thöôïng loä bình an.

Thôøi tieát Phaùp aám aùp hôn ôû Anh. Chuùng toâi ñeàu töôi tænh haún. Trôøi Ba Leâ hoâm nay thaät ñeïp. Tuyeát laû taû bay tôï nhöõng caùnh hoa mai traéng rôi ruïng. Chuùng toâi chæ caàn khoaùc chieác aùo len moûng khoûi caàn phaûi xuùng xính vôùi chieác "baønh toâ" daày coäm. Moät mình löûng thöûng taûn boä ñeán khu thöông xaù nôi moät trong 12 con ñaïi loä daãn thaúng veà khu Khaûi Hoaøn Moân. Toâi khöïng laïi taïi cöûa haøng baùch hoùa. Moät hình boùng quen thuoächieän leân tröôùc maét töø beân trong böôùc ra. Ñoù laø Cöïu Hoaøng Baûo Ñaïi. Toâi muoán tieán laïi vaùi chaøo nhöng linh caûm cho bieát ñieàu aáy khoâng neân. Theá laø toâi aâm thaàm reõ sang loái khaùc. Tuy nhieân toâi cuõng khoâng traùnh khoûi noãi baøng hoaøng. Moät söï xuùc ñoäng len loûi vaøo tim toâi tröôùchình aûnh cuûa moät vì Vua cuoái cuøng cuûa Nhaø Nguyeãn. Lieäu Toång Thoáng Dieäm coù vì só dieän Quoác Gia xuaát coâng quyõ ñeå cung öùng cho Ngöôøi?? Nhöng toâi xua ñuoåi ngay yù nghó ñoù töï cho mình khoâng ñuû quyeàn vôù vaøo chuyeän quoác gia ñaïi söï. Ít ra laø hieän höõu. Tröø phi töø boû caùi "apolitic" cuûa mình ñeå ñi laøm chính khaùch. Chuyeän nhaø Vua haõy daønh cho caùc vò "só khí, nho phong" baøn luaän. Mình khoâng ñuû tö caùch ñoù cho duø laø chæ so saùnh Ngöôøi vôùi Harals 11 cuûa Na Uy hay Margareth Nöõ Hoaøng cuûa Ñan Maïch! Moãi ngöôøi moät hoaøn caûnh, moät yù thöùc khaùc nhau. Ngöôøi ta deã gaëp nhau ôû baøn aên nhöng khoù gaëp nhau ôû tö töôûng.

Toâi reõ vaøo gian haøng saùch baùo toø moø ñoïc ñöôïc baøi giôùi thieäu moät tieäm aên cuûa ngöôøi Vieät trong taäp "Gault Millau Guide". Toâi voâ cuøng ngaïc nhieân. Bôûi ñaây khoâng phaûi laø moät maãu quaûng caùo maø laø baøi giôùi thieäu khaù coâng phu cuûa moät ngoøi buùt ngoaïi quoác. Quaû thaät ñaây laø moät chuyeän haõn höõu. Theá laø ngay tröa hoâm aáy ñaõ coù söï hieän dieän cuûa toâi taïi quaùn naày. Coøn gì baèng khi ñöôïc thöôûng thöùc caùc moùn aên truyeàn thoáng cuûa queâ höông mình ngay treân ñaát nöôùc ngöôøi? Moùn "OÁc Haáp Laù Göøng" quaû thaät tuyeät vôøi. Muøi vò heät nhö moùn OÁc Thaùi Lan coù teân laø Hoitheat cuûa moät töûu quaùn treân ñöôøng Phyathai thuû ñoâ Bangkok. Maõi sau naày toâi ñöôïc moät Hoûa Ñaàu Quaân cho bieát chaát ngoït nhôø ôû thòt raén baàm nhuyeãn troän vôùi thòt heo xay ñoaïn nhoài vaøo beân trong ruoät cuûa moät voû oác, mang ñi haáp aên vôùi loaïi nöôùc chaám ñaëc bieät ñöôïc pha ñaäm. Moùn aên thöù hai maø toâi thích laø "Toâm Caøng Xanh", tuyeät haûo. Ñuùng laø thuoäc haøng ngon nhaát khoù tìm ôû caùc moùn aên cuûa ngoaïi quoác. Ñaây laø moät ñaëc taøi. Thaûo naøo daân ñòa phöông ôû Ba Leâ khoâng ñam meâ sao ñöôïc? Moùn "Laãu, Chaû Gioø vaø Baùnh Cuoán" cuõng laøm cho loøng caùc thöïc khaùch "da dieát" hôn. Moät noài nöôùc leøo soâi leân suøng suïc ñaët beân treân chieác loø ga ñang röïc chaùy. Chung quanh "hoøn hoûa ñaûo" naøy laø nhöõng ñóa thöùc aên ñöôïc saép khaù ngheä thuaät. Coù theå do baøn tay ñieâu luyeän cuûa moät ngöôøi ñeïp naøo.

Quaùn aên coù veû oàn aøo. Thöïc khaùch baøn taùn ñuû ñieàu nhöng cuõng chung quanh vaán ñeà cuoäc tranh taøi boùng baøn saép ñeán. Ngöôøi Phaùp coù thoùi quen thöôøng mang söï hieåu bieát cuûa mình ra trình baày hoaëc ñeå cuøng tranh luaän. Ñaëc bieät hoï chuù yù veà moân "jogging" (chaïy boä) vaø moân "Strething" bôûi nhöõng moân naày thöôøng laøm ngaén laïi caùc cô baép giaûm ñi tính meàm deûo deã bò raùch. Noù cuõng giuùp ta traùnh bò chaán thöông khi taäp theå duïc hoaëc chôi caùc moân theå thao phaûi duøng ñeán nhieàu söùc.

Suoát ngaøy toâi duøng Meùtro ñi rong chôi. Ngöôøi ta baûo Baleâ laø thuû ñoâ aùnh saùng khoâng sai. Phoá xaù, ñöôøng ñi, caây caûnh v.v... caùi gì cuõng ñeïp, cuõng höõu tình. Nhöng coù ñieàu laøm toâi böïc mình doïc ñöôøng nhieàu böùc töôøng ôû saân ga bò boâi baån bôûi nhöõng haøng chöõ vieát baèng sôn böøa baõi keùo daøi ñeán haøng chuïc meùt!

Treân ñaát Myõ hieän löôïng naày xaåy ra töø laâu. Ngöôøi ta goïi laø hieän töôïng "Tag". Ngöôøi daân Baleâ cho hieän töôïng quaùi ñaûn naày do töø Myõ du nhaäp vaøo. Hoï chöùng minh "lòch söû vó ñaïi" cuûa noù ñaõ xuaát hieän tröôùc thaäp nieân 60 taïi Nöõu Öôùc. Maõi ñeán thaäp nieân 70 thì phong traøo Tag môùi phaùt trieån maïnh meõ. Taát nhieân noù phaùt trieån ñeán ñaâu thì dô baån ñeán ñoù. Taát caû caùc toa xe löûa, xe ñieän ngaàm ñeàu bò caùc Tagger chieáu coá toaøn nhöõng chöû to töôùng, ngoaèn ngoeøo hoaëc ñen ñæu hoaëc ñuû maàu saéc... Caùc tay Tagger töï xem mình nhö moät moân phaùi vaø töï cho mình môùi xöùng ñaùng laø con nhaø "ngheä thuaät". Roài moät moân phaùi khaùc ra ñôøi cuõng cuøng moät chuû ñích boâi baån khaép nôi nhöng baèng hình veõ. Ngöôøi ta goïi ñoù laø moân phaùi Graffiti. Hoï veõ hình baèng caùc bình xòt ñuû maàu ôû nhöõng nôi naøo bò caám vieát hoaëc veõ. Dòch "Virus Tag" chaúng nhöõng phaùt trieån maïnh ôû Myõ maø coøn vöôn leân ôû Phaùp moät caùch taøn teä hôn. Nhöng Tagger Phaùp thöôøng chia thaønh töøng nhoùm nhoû vaøi ba chuù veõ vaø vieát baát cöù caùi gì vöøa quaùi laï vöøa dí doûm baèng nhöõng bình sôn heät nhö caùc bình keo xòt toùc. Muïc tieâu lyù töôûng cuûa hoï laø ñoät nhaäp vaøo caùc nhaø ga, caùc töôøng thaønh, nhaø cöûa vaø luoân caû Vieän Baûo Taøng khieán chaúng nhöõng caùc giôùi chöùc chính quyeàn ñau loøng maø coøn laøm cho caû daân chuùng cuõng xoùt daï. Caùc chuù Tag ñöôïc meänh danh laø Thieân Thaàn cuûa xöù Eiffel ñaõ laøm cho toaøn theå Paris ñieâu ñöùng. Heát nhaø ga ñeán caùc bôø töôøng xe ñieän roài vieän baûo taøng cuøng haàu heát caùc coâng trình kieán truùc maø caû theá giôùi ñeàu ca tuïng laàn löôït bò... caùc Ngaøi Tagger hay caùc Graffiti sôn pheát tuøm lum laøm hö hoûng heát.

Cuûa coâng ñaõ vaäy, cuûa tö cuõng khoâng tha, nhaø cöûa, xe coä cuûa daân chuùng chæ caàn sau moät ñeâm an laønh nguû, saùng daäy ñaõ thaáy sôûn caû toùc gaùy: taát caû ñeàu bò sôn pheát nhöõng hình thuø coå quaùi... moät caùch baån thæu.

Coù laàn toâi sang Phaùp nhaàm luùc chieán dòch cuûa Tag noå buøng ngay ôû Vieän Baûo Taøng Louvre giôõn maët vôùi chính quyeàn thaønh phoá. Hoï veõ nhaêng nhít teân cuûa heä phaùi mình. Hoï baûo raèng laøm nhö vaäy laø ñeå giaùo duïc keû muø chöõ trong luùc caùc naïn nhaân thì heùt leân: "Tôù coùc caàn, ñaõ coù tröôøng hoïc".

Caùc tay Tagger coù caû Graffiti cuõng xaâm löôïc xöù sôû hoa Tulipes cuûa Hoøa Lan con daân cuûa Nöõ Hoaøng Beatrix Withemine Amgard phaûi khoùc hoå ngöôi cöôøi ra nöôùc maét.. v.v...

Ba Leâ böïc mình bôûi nhöõng boïn Tagger phaù hoaïi, nhöng laïi cuõng coù keû uûng hoä boïn hoï. OÂng Joseph Franck Bastille cho Tag laø moät hieän töôïng xaõ hoäi khaù thuù vi, neáu chính quyeàn xeùt mình khaù baát löïc thì neân cho caùc Tagger haún caùc toa taøu aáy ñi! Ngöôïc laïi Hoïa só noåi tieáng Plantu lôùn tieáng baûo: "Khoù loøng maø noùi mode Tagger vôùi caùc Tag cuûa hoï laø thuoäc veà moät "Ngheä Thuaät" hay laø moät troø "Con Lôïn", bôûi toâi ñaõ baét gaëp coù nhöõng böùc ñaùng lieät vaøo haøng danh taùc nhöng cuõng coù nhöõng böùc nhö caùi oå gaø bò böôi ra. Toâi caûm thaáy hoï thieáu töï troïng muoán boâi baån ñaâu thì boâi, chaúng caàn hoûi yù kieán ai. Coù ñieàu hoï nghó ra sao khi "toâi höùng" "Tag" vaøo ngay cöûa tuû laïnh cuûa hoï daày daãy raùc röôùi cuûa caùi oå gaø?

Moât hoâm toâi laät tôø France Soir, Jacqucline vöøa mua ñeå nôi baøn salon trong ñoù coù noùi veà "Ngheä Thuaät Tag" do baøn tay Tagger sôn pheát. Kyù giaû Francois de Closets keâu leân moät caùch thaám thieát. "Ñaõ ñeán luùc chaám döùt yù nghó cho raèng Tag laø ngheä thuaät- Ngheä thuaät chaân chính chæ coù ñöôïc sau bao naêm thaùng gian khoå chöù ñaâu phaûi ai cuõng "xòt baäy" ra ngheä thuaät ñöôïc?! Nhöng cuõng coù ngöôøi beânh vöïc hoï - Nhö nöõ dieãn vieân Niclole Courcel thì heát lôøi baøo chöõa: "Ngheä thuaät cuõng ñoâi khi vaãn coù troø "con lôïn". Taùt nhieân chuùng ta khoâng theå so saùnh Tag vôùi nhöõng kieät taùc cuûa Vinci hay Picasso nhöng hoï cuõng coù nhöõng tay kieät hieät. Quí Ngaøi haõy môû cöûa cho hoï ... Chuyeän gì maø aàm ó leân nhö vaäy?"

Giaûi voâ ñòch quoác teá do Phaùp toå chöùc taïi saân vaân ñoäng De Coubertin ngay thuû ñoâ Ba Leâ. Phoøng thi ñaáu ñöôïc söôûi aám neân caùc ñaáu thuû Vieät Nam khoâng coøn bò laâm tình traïng khoán ñoán nhö taïi Anh vöøa roài. Tieát gaëp ngaøy sung söùc maëc duø traûi qua laém gay go vaãn loït qua ñöôïc voøng baùn keát ñeå vaøo chung cuoäc vôùi Murakami - con Thaàn Ñieâu Nhaät Baûn - caây vôït voâ ñòch quoác teá.

Thoaït ñaàu moïi ngöôøi ñeàu nghó Tieát khoù loøng thaéng noåi Murakami, nhöng cuoái cuøng con Phöôïng Hoaøng naøy ñaõ ñem laïi vinh quang veà cho ñaát nöôùc sau khi bò ñoái phöông daãn tröôùc hai hieäp ñaàu. Traän ñaáu chung keát khai dieãn tröôùcsöï hieän dieän cuûa haøng maáy möôi ngaøn khaùn giaû vaø caùc laêng kính thu hình truyeàn ñi khaép theá giôùi. Ñaëc bieät trong cuoäc tranh naøy coù söï hieän dieän cuûa taát caû caùc sinh vieân chaúng nhöõng Saøi Goøn maø coøn caû sinh vieân Haø Noäi nöõa. Hoï ñeán tham döï ñeå yeåm trôï cho caùc ñaáu thuû nôi phaàn ñaát maø nhaø nöôùc hoï ñang xua quaân xaâm laán. Theá môùi hay tinh thaàn daân toäc bao giôø cung vöôït haún leân treân moïi lyù töôûng. Maëc duø Tieát loaïi ñöôïc voâ ñòch Nam Tö vôùi tyû soá3/1 ôû voøng töù keát vaø quaät ngaõ luoân cuõng caây vôït Nam Tö maø ôû giaûi voâ ñòch theá giôùi taïi Dortmund ñaõ haï mình, phuïc laïi moái haän ñeå ñi vaøo voøng chung keát, Tieát vaãn phaûi khoù khaên laém môùi ñuïng ñaàu ñöôïc vôùi con Thaàn Ñieâu Nhaët Baûn.

Murakami - caây vôït soá moät theá giôùi coù loái caàm "Vôït Doïc" daèn maët ngay Tieát baèng nhöõng quaû banh beùn nhoïn taán coâng tôùi taáp Tieát thua ngay ôû hieäp nhaát roài tieáp ñeán hieäp hai. Noãi öu tö haèn roõ treân maët moïi ngöôøi nhaát laø trong hai giôùi sinh vieân cuûa hai mieàn chieán tuyeán.

Toâi coá giöõ bình tónh ñeå tìm choã hôû cuûa ñoái phöông haàu "môùm" cho Tieát moät chieán löôïc môùi. Vaø quaû nhieân toâi ñaõ thaáy ñöôïc choã yeáu cuûa ñòch thuû. Nhö treân ñaõ noùi Murakami coù loái caàm vôït doïc. Loái naøy coù "caùi öu" maø cuõng coù "caùi khuyeát". Roõ raøng khi Murakami quaït banh beân phía thuaän ñöôøng ñi cuûa boùng ñaõ cöïc maïnh maø coøn chính xaùc nöõa. Loái giao boùng laïi caøng khaù nguy hieåm. Ñoái phöông khoù loøng löôøng tröôùc ñöôïc. Murakami thöôøng taán coâng baèng ñöôøng thaúng vaø luoân luoân ñöùng cheùo goùc ñoä khieán Tieát chaät vaät laém môùi ñôõ ñöôïc boùng khoûi phaûi cheäch ra beân ngoaøi hoaëc tung vaøo beân trong löôùi. Caùi khuyeát cuûa loái caàm vôït doïc naày laø bieân ñoä vung tay traùi bò thu heïp khieán ñöôøng boùng ñi khoâng ñuû söùc bò nheï haún ñi. Nhöng caùi khuyeát chính cuûa ngöôøi "Caàm Thìa" laø bieân ñoä caét boùng heïp neân yeáu haún veà maët phoøng thuû. Ñeå che laáp caùi hôû cuûa mình Murakami phaûi lieân tuïc naém laáy theá taán coâng.

Toâi tin töôûng veà söï nhaän xeùt cuûa mình laø ñuùng neân môùm cho Tieát tranh ngay laáy theá chuû ñoäng taán coâng "xaû laùng" môùi mong chuyeån baïi thaønh thaéng ñöôïc. Vaø quaû nhieân ñuùng nhö vaäy.

Ngay hieäp ba Tieát naâng tæ soá leân 1/2 roài hieäp thöù tö hoøa 2/2 ñeå roài cuoái cuøng caû hoäi tröôøng nhö muoán noå tung ra töøng maûnh nhoû khi Tieát ñaùnh guïc con Thaàn Ñieâu cuûa xöù sôû Maët Trôøi.

Töùc thì caû sinh vieân Mieàn Nam cuõng nhö Mieàn Baéc chaïy uøa ñeán coâng keânh Tieát vaø toâi leân ñi moät voøng ñeå noùi leân nieàm vui voâ taän tieáng hoan hoâ "Vieät Nam, Vieät Nam" vang leân cuøng khaép. Sau ñoù ñaïi dieän beân sinh vieân Haø Noäi ngoû lôøi môøi chuùng toâi ñi aên toái ñeå goïi laø "Lieân hoan sau cuoäc chieán thaéng". Toâi kheùo leùo töø choái vôùi lyù do Toøa Ñaïi Söù Vieät Nam Coäng Hoøa ñaõ môøi tröôùc chuùng toâi töø ngaøy hoâm qua.

Theo ghi nhaän cuûa Leâ Vaên Inh veà traän tranh taøi naøy veà chieán thaéng cuûa Tieát tröôùc voâ ñich theá giôùi Murakami. Trong giaûi boùng baøn voâ ñòch quoác teá Phaùp naêm 1959, Leâ vaên Tieát vaøo baùn keát gaëp Markovic bò daãn tröôùc 0/2 nhöng Tieát ñaõ laät ngöôïc theá côø vaø thaéng laïi 3/2 ñeå toái hoâm ñoù vaøo chung keát vôùi ñöông kim voâ ñòch theá giôùi ñoâi nam Murakami cuûa Nhaät Baûn.

Traän quyeát ñònh naày Tieát laïi thua tröôùc 0/2 nhö ôû traän baùn keát. Nhöng laøm theá naøo laät ngöôïc ñöôïc theá côø moät laàn nöõa. Xin nghe Tieát keå laïi:

Vaùn thöù ba toâi bò daãn tröôùc 4/8, neáu tieáp tuïc chieán thuaät cuõ thì phaûi thua to. Toâi ñaõ phaûn coâng laïi vaø phaûn coâng tôùi taáp khieán Murakami khoâng taán coâng ñöôïc, neân toâi thaéng laïi 21/12.

Theá traän luùc naøy laø 2/2. Vaøo vaùn 5 toâi bò daãn 0/5 nhöng sau khi ñoåi giao boùng toâi gôõ laïi 5/5. Murakami laïi daãn tröôùc 10/5, roài 14/11, nhöng vôùi quyeát taâm toâi ñaõ gôõ laïi 15/15. Roài laät ngöôïc theá côø, toâi daãn 18/15, 18/16. Nhöng ñeán ñaây, moät loãi kyõ thuaät xaåy ra; moät ñöôøng boùng taán coâng saám seùt cuûa Murakami laøm toâi khoâng thaáy gì vaø töôûng thua naøo ngôø troïng taøi cho laø boùng xaáu.

Sau hôn 10 phuùt Murakami khieáu naïi vôùi ban toå chöùc, troïng taøi quyeát ñònh cho toâi thaéng ñieåm. Baûng ñieåm ghi 19/16. Toâi thaéng luoân ñieåm nöõa 20/16, chieán thaéng nhö lôø môø tröôùc maët vaø toâi laïi khoâng ngôø theâm moät may maén choùt. Trong moät ñöôøng boùng daøi, vì maát thaêngbaèng neân toâi ñaõ teù quò xuoáng, töôûng nhö boù tay khoâng ngôø quaû boùng tieáp rôi vaøo ngay taàm tay, toâi haát traû boùng sang ñoái phöông, quaû boùng chaïm löôùi rôi xuoáng vaø Murakami ñaõ haát boùng ra ngoaøi. Tyû soá 21/16 cho toâi chöùc voâ ñòch Phaùp Quoác. Sau chieán thaùng, Vieät Kieàu vaø sinh vieân ñaõ coâng keânh toâi ñi moät voøng tröôùc khaùn ñaøi theå thao thaät vinh quang.

Chuùng toâi ñöa nhau ñeán Khaûi Hoaøn Moân ñeå chieâm ngöôõng coâng trình Myõ thuaät maø theágiôùi ñaõ töøng khoâng ngôùt lôøi ca tuïng. Nôi choïn naày ñöôïc tính toaùn tröôùc vaø ñaày yù nghóa chöù khoâng phaûi do moät tröôøng hôïp ngaãu nhieân ñöa ñaåy laïi. Arc-de-Triomphe: ñöôïc döïng leân töø naêm 1806, chaïm troå khaù tinh vi caùc hình aûnh lòch söû vaø luoân caû teân tuoåi caùc töôùng laõnh döôùi thôøi Coäng Hoøa cuõng nhö thuoäc caùc trieàu ñaïi döôùi thôøi Ñeá Quoác do caùc nhaø ñieâu khaéc Rude, Aradies, A, Etex hoaëc J.P Cartot... noåi tieáng laø caùc baäc kyø taøi ñöa khaûi hoaøn moân ñi vaøo lòch söû ngheä thuaät.

Ngoâi Thaùnh Ñöôøng Notre Dame de Paris ñöôïc kieán truùc theo kieåu Gothique quaû thaät tuyeät vôøi! Sao Phaùp laém baäc anh taøi nhö vaäy?? Cuõng nhö khi ôû Arc-de-Triomphe chuùng toâi boû ra haøng giôø ñeå chieâm ngöôõng coâng trình coù tính ñaëc thuø naày. Ñieàu laøm toâi ngaïc nhieân laø caùc böùc "Bích Hoïa" treân nhöõng bôø töôøng thaät quaû laï luøng vì noù ñaõ laøm cho toâi vöøa vui thích vöøa sôï haõi. Thaät vaäy. Nhö hình aûnh moät oâng cuï giaø ngoài treân caùi thìa to töôùng ñang chuaån bò lao xuoáng "coác kem" trong luùc moät baø cuï veû maët ñaøy kinh haõi... ñöôïc veõ treân böùc töôøng vöøa cao, vöøa daøi. Hình aûnh naày khieán ngöôøi xem caûm thaáy mình nhö bò quay cuoàng chaúng khaùc naøo traùi vuï.

Moät bích hoïa khaùc ñöôïc phoùng ñaïi ra nguyeân caû moät maûng töôøng cuûa toøa cao oác 5 taàng ñöôøng Auteuil - ñoù laø böùc tranh phong caûnh - veõ leân hình aûnh moät ñaøn coø traéng bay trong gioù vaø moät ñaøn vòt trôøi cuøng con ngöïa bay Chronopost coù nhieäm vuï ñöa thö ñi khaép boán phöông trôøi ñang phi nöôùc "ñaïi". Ñaây laø böùc tranh toâi töøng thaáy nôi moät taám bích chöông noåi tieáng do Firmin Buissot hoïa töø naêm 1897 ñeå quaûng caùo cho haõng laøm baùnh Bisquit Le Feøvre. Khoâng rieâng gì ôû nôi naày maø khaép caùc con ñöôøng coù tính thöông maïi ôû Belleville, Passy, khu chôï Les Halles, khu Monparnassev.v... cuõng ñeàu coù nhöõng böùc bích hoïa töông töï, khieán toâi coù caûm töôûng Paris laø moät theá giôùi laøm cho loaøi ngöôøi ñieân ñaûo...

Khoâng phaûi maõi ñeán naêm 1959 môùi coù chuyeän bích hoïa xuaát hieän maø ngheä thuaät naøy ñaõ coù töø laâu ñôøi. Hieän vaãn coøn coù nhieàu daáu veát löu laïi nhö nhöõng haøng chöõ to töôùng "Dubo,.. Dubon...

Dubonnet" coøn lôø môø hieän leân nôi caùc bôø töôøng maëc duø ñaõ bò thôøi gian taøn phaù.

Naêm 1971 toâi coù sang Phaùp moät laàn nöõa vaø ñöôïc chieâm ngöôõng caû moät böùc hoïa vó ñaïi ñeán 800 thöôùc vuoâng. Ñoù laø böùc "Ville Imaginaire" coù theå taïm dòch laø Thaønh Phoá Hö Caáu hay Hoang Töôûng cuõng vaäy. Bích hoïa naøy xuaát hieän taïi ñöôøng Dissoubs veõ leân moät tia löûa ñang phuït chaùy cuøng luùc vôùi doøng löûa thuoác suùng chaïy moät ñöôøng daøi... Toâi söõng sôø nhìn khoâng bieát chaùn. Quaû ñaây laø moät ngheä thuaät vôùi phong caùch hieän thöïc "hyper" hoaëc hình hoïc hay tröøu töôïng. Toâi nghó nhö vaäy. Tuyeät dieäu! Noù loâi cuoán ñöôïc maét cuûa nhöõng ngöôøi nhìn ngaém baèng moät nguoàn ñieän cöïc maïnh.

Moät trong nhöõng ngöôøi saùng laäp ra hoäi Arum töùc "Association de Recherches et de Reùalisation Urbains et Murales" (Hoäi Söu taàm vaø SaùngTaùc coâng trình Ñoâ Thò vaø Bích Hoïa) - OÂng Yebiel Rebinowitz - tuyeân boá "Noù khoâng coù moät quy luaät naøo caû. Moãi böùc "Bích Hoïa" laø moät theå duy nhaát, coù tính khaùc bieät vôùi nhöõng caùi coù töø tröôùc vaø baét buoäc noù phaûi quay trôû laïi töø luùc ban ñaàu." Nhöng toâi thì coù caûm töôûng döôøng nhö caùc nhaø "Ngheä Thuaät Ngoaøi Trôøi" naøy ñaõ bieán Paris thaønh thöù thaønh phoá chan hoøa aùnh saùng cuûa theá giôùi hö aûo...

Hoâm aáy Hoøa boû ngang chuùng toâi ñeå ñi "aên leû" maõi ñeán trôøi saùng baïch môùi loø moø veà. Ngaïi toâi gaïn hoûi anh ta ñaõ voäi cöôøi caàu hoøa noùi nhoû vaøo tai toâi raèng laø mình ñaõ baét gaëp moät ngöôøi... trong ñoaøn chöa heà bieát ñaùnh Pingpong laïc loõng taïi vöôøn Bois de Boulogne maø ngöôøi Vieät ôû ñaây goïi laø "Ngaõ Ba Chuù Ía". Toâi mæm cöôøi vaø thaàm nghó trong buïng caâu noùi cuûa Voltaire "Ngöôøi ta luoân luoân noùi baäy khi khoâng coøn gì ñeå noùi nöõa". Nhö ñoaùn bieát toâi chaúng tin gì veà lôøi noùi naày haén ta dang thaúng caùnh tay phaûi leân cao khoûi ñaàu ñoaïn noùi moät caâu thaät hay maø maõi ñeán baây giôø toâi vaãn coøn nhôù: "Hình phaït cho keû noùi laùo laø chaúng bao giôø hoï ñöôïc tin duø caû nhöõng khi hoï noùi thaät nöûa" ñeå baûo ñaûm cho lôøi noùi thaønh thaät cuûa mình. Ñuùng y nhö La Rochefaucauld ñaõ noùi vaäy. Toâi cöôøi. Theá laø chuùng toâi thoâng caûm nhau. Hoâm nay trôøi naéng. AÙnh saùngban mai xuyeân qua khung cöûa kieáng. Nhaø truyeàn thoâng coøn ñang say nguû... sau troïn moät ñeâm daøi baùt phoá...