Böôùc vaøo naêm 2000, baùc hoïc gia ngöôøi Anh Stephen Hawking ôû tuoåi ñôøi 58. Oâng theo ñuoåi caùc coâng trình nghieân cöùu veà vaät lyù khoâng gian taïi ñaïi hoïc ñöôøng Cambridge.

Trong thaønh phaàn khoa hoïc gia haøng ñaàu cuûa nhaân loaïi hieän nay, GS Hawking noåi baät nhö vì sao baéc ñaåu, duy nhaát coù tö caùch ñaït ñeán keát quaû cuoái cuøng trong coâng cuoäc khaùm phaù vaø giaûi thích toaøn boä "Lòch söû caáu taïo vuõ truï. Caùi öôùc mô bao ñôøi cuûa nhöõng ngöôøi ñöôïc meänh danh laø baùc hoïc ñang treân ñaø hình thaønh trong ngaøy moät ngaøy hai. Khi theá giôùi khoa hoïc tieát loä nhö theá, coù nghóa laø keát quaû ñang ôû trong taàm tay. Coù ñieàu laïi chæ ôû trong tay moät ngöôøi. Ngöôøi aáy khoâng ai khaùc hôn laø Stephen Hawking!

Neáu nhö tröôùc kia, nhaø baùc hoïc Einstein cha ñeû cuûa "Thuyeát Töông Ñoái" môû ñöôøng cho con ngöôøi ñaët chaân vaøo khoâng gian, söû duïng nguyeân töû vôùi haït nhaân, thì giôø ñaây, ngöôøi keá tuïc söï nghieäp cuûa oâng – nhaø vaät lyù kyø dieäu Hawking laïi quyeát taâm keát hôïp noù vôùi "Löôïng Töû Thuyeát" (Theùorie des Quanta) cuûa chính oâng ta, ñeå taïo thaønh moät kieät taùc ñònh lyù: "Ñaïi Toång Hôïp Khoâng Gian" - Einstein ngaøy xöa ñaõ boù tay , thaát baïi ôû ñòa haït naøy.

Caùch ñaây 37 naêm, oâng ñaõ laø nhaø toaùn hoïc phi thöôøng, laø tay bôi thuyeàn ñua höõu haïng cuûa ñaïi hoïc Oxford. Nhöng GS Hawking baát thaàn bò maéc chöùng teâ lieät baép thòt. Buoåi ñaàu oâng phaûi choáng gaäy ñeå di chuyeån. Daàn daø chöùng beänh caøng naëng, keà caän caùi cheát. Töø laâu laém roài, khoâng moät danh sö naøo daùm ñoaïn quyeát laø GS Hawking coù theå tieáp tuïc soáng theâm treân coõi ñôøi naøy. Chính oâng bieát roõ mình, ñoâi luùc tuyeät voïng. Ngaøy ñeâm, oâng soáng trong buoàn naûn, thaàn kinh thaùc loaïn. Coù nhieàu ngaøy oâng vuøi ñaàu vaøo röôïu. Muôïn röôïu ñeå queân heát söï ñôøi

Nhöng roài, töôûng cöù phaûi trôû veà vôùi dó vaõng kia ôû oâng, ngöôøi ta môùi nhaän bieát ñöôïc heát leõ huyeàn ri cuûa taïo hoùa: Vaøo cuoái naêm 1963, chæ coøn moät ñeâm nöõa böôùc sang naêm môùi, nhaø vaät lyù treû trung Stephen vöøa thoaït ngoaøi 20 tuoåi ñeán döï party ôû nhaø moät ngöôøi baïn thaân nôi vuøng tænh nhoû St. Aban, gaàn Luaân Ñoân. Taïi ñaây, oâng gaëp naøng Jane. Tieáng seùt tình aùi maõnh lieät boãng troùi buoäc hai ngöôøi laøm moät. Chaøng hôn naøng 3 tuoåi. Sau naøy nhôù laïi, Jane Hawking thoå loä: "Kyø laï quaù. Toâi thaáy Stephen kieâu kieâu laøm sao aáy, nhöng roõ raøng coù moät caùi gì thaät khoù taû ôû nôi chaøng. Hình nhö coù moät taâm söï u uaån ñang daày voø chaøng…"

Chaúng bao laâu sau, moät baùc só chuyeân khoa ñaõ baûo thaúng cho Stephen bieát oâng maéc chöùng nan y voâ phöông cöùu chöõa vaø chæ soáng ñöôïc moät hai naêm nöõa laø cuøng. Töø ñoù Stephen ngöng moïi hoaït ñoäng. Khoâng coøn thieát laøm vieäc. Song ñònh meänh eùo le, khoâng cho nhaø khoa hoïc aáy ñöôïc "queân". Queân Jane! Naøng vaãn lui tôùi, gaàn oâng, moái tình chæ taêng maø khoâng giaûm. Hoï nhaát ñònh khoâng thaønh hoân vôùi nhau vaøo naêm 1965. Töø sau ngaøy cöôùi, Stephen taän höôûng thôøi gian coøn laïi cuûa ñôøi ngöôøi. Vaø cuõng taän duïng noù ñeå laøm moät vieäc gì nghóa lyù hôn. Baø Jane Hawking taâm söï: Chính toâi cuõng khoâng bieát vì sao ñaõ tieán tôùi hoân nhaân. Noù seõ ñöa chuùng toâi veà ñaâu? Toâi chæ thaáy raèng Stephen ñang traûi qua giai ñoaïn baán loaïn thaàn kinh. Toâi phaûi giuùp chaøng, ñuùng vôùi loøng toâi muoán. Coù leõ ñoù laø nguyeân nhaân chính maø toâi ñi tìm kieám. Vaø roài chuùng toâi thöïc söï trôû thaønh caëp tình nhaân yeâu nhau tha thieát loàng trong ñôøi soáng vôï choàng.

Nhöng chaúng bao laâu, goác beänh cuûa nhaø vaät lyù cöù taêng trieån vaø cuøng luùc danh tieáng ôû oâng thì noåi nhö coàn. Caùc phaàn thöôûng khoa hoïc trao taëng cho oâng doàn daäp vaø caùc tröôøng ñaïi hoïc khaån khoaûn môøi oâng ñeán thuyeát giaûng lieân tieáp. Ngoaøi coâng vieäc, oâng gaén boù vôùi maùi gia ñình, vaø tình traïng söùc khoûe cuûa oâng caøng leä thuoäc vaøo söï chaêm soùc taän tuïy cuûa baø vôï.

Tieáng noùi ôû oâng moãi luùc moät phaùt ra khoù khaên daãn ñeán maát haún. Oâng ñöôïc ñöa qua Geneøve, trao vaøo tay caùc danh y hoaøn vuõ. Baùc só giaûi phaãu caét boû caùc giaây phaùt aâm bò nhieãm truøng. Moät hieäp hoäi töø thieän ôû Hoa Kyø quan taâm ñeán tình trang kinh teá cuûa baø Hawking, hoï ñeà nghò ñöôïc chòu traùch nhieäm veà moïi phí khoaûn giaûi phaãu, thuoác men. Ngaøy ñeâm, moät ñoäi y taù goàm 3 ngöôøi tuùc tröïc saên soùc nhaø baùc hoïc. Laàn ñaàu tieân, keå töø ngaøy laáy nhau, baáy giôø baø vôï môùi ñöôïc nghæ ngôi ñoâi chuùt, vì coù ngöôøi cuøng chaêm lo maïng soáng cuûa choàng baø. Suoát töø nhieàu naêm qua, hai oâng baø vôùi 3 ngöôøi con soáng nôi caên nhaø thuoäc töøng cuoái beänh vieän King’s College ôû Luaân Ñoân. Baø laø giaùo sö sinh ngöõ.

Ngaøy nay, giôùi khoa hoïc gia theá giôùi coù nieàm tin chaéc chaén laø khoâng coøn bao ngaøy nöõa, GS Stephen Hawking seõ tìm ra chieác khoùa vaøng môû toang caùnh cöûa bí maät bao ñôøi bò kheùp kín – cho pheùp theá giôùi khoa hoïc nhìn thaáu ñeán ngoïn nguoàn "vuõ truï". Vaø vì theá, nhaø baùc hoïc Stephen Hawking cöù caàn phaûi toàn taïi theâm moät thôøi gian nöõa. Ngöôøi ta ñang doác loøng caàu nguyeän Thöôïng Ñeá ban aân laønh gìn giöõ oâng. Boä oùc cuûa oâng thaät vó ñaïi nhöng cô theå oâng luoân trong tình traïng suy nhöôïc. Töø nhöõng naêm 30 tuoåi, oâng ñaõ khoâng theå rôøi khoûi chieác xe laên ñöôïc trang bò taân kyø. Caùc nhaø y hoïc ñaõ moå cuoáng hoïng oâng, vaø oâng maát haún tieáng noùi töø tröôùc ñoù. Baùc só phaãu thuaät phaûi boû ngoû moät loã troáng nôi yeát haàu, nhôø vaäy oâng coøn thôû ñöôïc. Song nöôùc mieáng luoân chaûy loøng thoøng nôi vaønh moâi. Moãi laàn côn ho chôït keùo ñeán thì toaøn thaân oâng bò co quaép, quaèn quaïi troâng thöông taâm voâ cuøng. Oâng khoâng khaùc moät caùi meàn len ñöôïc ñöa leân cao roài buoâng thaû xuoáng chieác gheá xe laên di ñoäng. Nhaø baùc hoïc chæ coù theå laéc lö nheï caùi ñaàu vaø quô quô ñoâi baøn tay moät caùch voâ thöùc. Hoïa hoaèn laém môùi baét gaëp nuï cöôøi vuïng daïi chôït ñeán, ñeå loä hai haøm raêng roäng ôû oâng. Theá ñaáy! Nhöng nhaø baùc hoïc vaãn khoâng chòu boù tay nhö thuôû ngaøy ñaàu laâm beänh. Heä thoáng maùy moùc quan saùt tinh vi cho bieát boä naõo oâng khoâng ngöøng nghæ. Nhôø maùy sieâu ñieän töû, oâng ñaøm thoaïi vôùi moät soá nhaø khoa hoïc beân oâng baèng caùch baám nuùt, ñeå roài maët chöõ hieän leân maøn aûnh voâ tuyeán vaø sau ñoù phaùt thaønh "aâm thanh". Goïi laø "baám nuùt", song nhöõng ngoùn tay maët ôû oâng ñaõ chæ cöû ñoäng ñöôïc thaät khoù khaên, chaäm chaïp. Tính ra, trong moät phuùt, chæ coù theå ñöa leân maøn aûnh 10 chöõ laø cuøng. Ñaõ coù bieát ñeán bao nhieâu laø ñieàu quan troïng ôû trong oâng ñaùng ñöôïc caáp toác phoå bieán ñeán ñoäi nguõ baùc hoïc maø trôû ngaïi laïi quaù nhieàu! Tuy nhieân con ngöôøi loãi laïc Stephen Hawking trieàn mieân suy tö. Oâng ñaõ thaûo nhieàu baûn thuyeát trình ñöôïc ñaùnh giaù laø nhöõng vieân ngoïc quyù, thöôøng xuyeân xuaát hieän tröôùc caùc baäc danh taøi AÂu Myõ. Oâng tæ mæ heä thoáng hoùa moïi phöông trình toaùn hoïc khoâng gian vó ñaïi nhaát, giaûi thích veà töøng vaàn ñeà moät vaøo maùy ñieän töû, vaø chaân thaønh tin töôûng, xaùc ñònh: keát quaû ñang hieän ra. Noù khoâng ôû moät mình oâng maø töø moät coâng cuoäc chung giöõa caùc ñoàng nghieäp khoa hoïc gia, tieán tôùi phuïng söï nhaân loaïi toát ñeïp nhaát, tuyeät vôøi nhaát…

Ñaønh raèng cô theå oâng ñaõ bò huûy hoaò ñeán toät cuøng cuûa söï huûy hoaïi (vaø ñaõ laø ngöôøi thì ai maø roài chaúng coù luùc phaûi qua caàu aáy) nhöng caùi ñieàu huyeàn dieäu phi phaøm ôû nhaø baùc hoïc Stephen Hawking maø ngöôøi khaùc khoâng theå coù, khoâng theå ñaït ñöôïc, laø taâm hoàn oâng thì laïi luoân bay boång treân trôøi cao voøi voïi, aån aån hieän hieän heát haønh tinh naøy sang haønh tinh khaùc.

***

Chuùng toâi vöøa thuaät laïi cuøng baïn ñoïc moät caâu chuyeän coù thaät. Gom goùp qua caùc taøi lieäu môùi nhaát ñöôïc coâng boá veà nhaø baùc hoïc Stephen Hawking. Con ngöôøi vó ñaïi aáy ñang soáng keà caän chuùng ta ngay taïi thaønh phoá Luaân Ñoân (Anh Quoác). Xin khoâng daùm ñi saâu vaøo chi tieát – nhöõng chi tieát khoa hoïc, maø chæ coát neâu leân nhöõng khía caïnh bình dò nhaát xen laãn nhöõng ñieàu khaùc dieäu veà söùc soáng can ñaûm phi thöôøng cuûa moät nhaân vaät phi thuôøng. Coù nhieàu ñieåm laïi ñaõ laøm chuùng ta ngaäm nguøi, xuùc ñoäng trong söï khaâm phuïc cuøng cöïc.

Töôûng neáu coøn coù ñieàu ñaùng noùi theâm, thì xin ñeà caäp ñeán moät caûm nghó nhoû nhoi thoaùt thai töø nhöõng aùm aûnh töôøng coù trong taâm tö ngöôøi daân Vieät "Thieân cô baát khaû laäu!" Chuùng ta vaãn nghe noùi theá. Vaäy, phaûi chaêng ngöôøi anh taøi xuaát chuùng Stephen Hawking kia boãng trôû thaønh pheá nhaân ñaõ 30 naêm qua, coù phaàn naøo baét nguoàn töø söï toan "ñoaït quyeàn Thöôïng Ñeá"?

Neáu nhaø baùc hoïc khoâng bò haønh xaùc, chaéc chaén oâng ñaõ ñaït ñieàu mô öôùc "khaùm phaù coâng trình tuyeät taùc taïo döïng vuõ truï cuûa Thöôïng Ñeá" töø laâu roài…

Vaäy, vaán ñeà cöù laø chôø xem, moät laø, söï "khoan dung" cuûa Thöôïng Ñeá seõ dieãn ra, hay laø söï "thònh noä" tröøng phaït hieän ñeán, khi loaøi ngöôøi böôùc vaøo ñuùng thôøi ñieåm cuûa naêm 2000 naøy!