Cuoán Nhöõng Bí Aån Lòch Söû Ñaøng Sau Cuoäc Chieán Vieät Nam, quyeån 1 cuûa Löõ Giang laø moät cuoán saùch baùn chaïy, ra maét naêm 1999 chæ moät thôøi gian ngaén trong naêm ñaõ ñöôïc taùi baûn. Cuoán saùch chuùng toâi coù laø cuoán taùi baûn coù hieäu ñính vaø boå tuùc.

Boä NBALSÑSCCVN goàm ba quyeån noùi veà lòch söû Vieät Nam töø naêm 1905 tôùi khi toaøn theå ñaát nöôùc rôi vaøo tay coäng saûn naêm 1975. Quyeån 1 khôûi ñaàu töø nhöõng phong traøo khaùng chieán choáng Phaùp cho tôùi khi oâng Baûo Ñaïi chaáp chaùnh vôùi oâng Ngoâ Ñình Dieäm laø thöôïng thö Boä Laïi. Roài tôùi khi Nhaät ñaûo chính Phaùp, Nhaät ñaàu haøng ñoàng minh, Vieät Minh leân naém chính quyeàn taøn saùt caùc ñaûng phaùi quoác gia.

Suoát 10 chöông saùch Löõ Giang theo caùc taøi lieäu rieâng, phoûng vaán caùc nhaân chöùng, theo caùc saùch cuûa caùc taùc giaû khaùc ñeå ñuùc keát tæ mæ nhöõng neùt chính veà giai ñoaïn lòch söû naøy. Coù nhöõng chöông noùi veà thôøi kyø 1945 - 1947 oâng ñaõ ghi nhöõng bieán chuyeån theo töøng ngaøy nhö moät cuoán söû bieân nieân. NBALSÑSCCVN quyeån 1 laø moät cuoán saùch caàn coù trong tuû saùch giuùp ta nhöõng taøi lieäu caàn thieát veà nhieàu nhaân vaät, nhieàu söï kieän lòch söû quan troïng maø khoûi maát coâng ñoïc quaù nhieàu saùch raûi raùc vì Löõ Giang ñaõ laøm vieäc ñoù.

NBALSÑSCCVN daøy 488 trang keå caû moät phuï tröông veà hoaøng ñeá Baûo Ñaïi vaø moät phuï tröông 43 trang Vaøi neùt veà doøng hoï Ngoâ Ñình Dieäm.

Saùch cuûa Löõ Giang baùn chaïy cuõng khoâng laï vì taøi lieäu phong phuù cuûa oââng nhöng cuõng moät phaàn vì nhöõng teân saùch pha chuùt giaät gaân gôïi söï toø moø cuûa ngöôøi mua. Tröôùc kia laø nhöõng cuoäc thaùnh chieán vaø baây giôø thì nhöõng bí aån... Thaät ra trong lòch söû Vieät Nam tam giaùo soáng raát ñeà hueà, tôùi thôøi Töï Ñöùc chæ coù nhöõng vuï ñaøn aùp coâng giaùo hay töû vi ñaïo maø thoâi. Vieät Nam khoâng heà coù thaùnh chieán nhö nhöõng cuoäc Thaäp Töï Chinh ôû Aâu chaâu vaøo theá kyû 11, 12, 13 hay gaàn nhaát nhö nhöõng cuoäc tranh chaáp toân giaùo ñaãm maùu ôû Nam Döông. Coøn bí aån? Löõ Giang khoâng phaùt giaùc ñöôïc bao nhieâu bí aån vì oâng tham chieáu nhöõng taøi lieäu hay nhieàu saùch cuûa caùc taùc giaû ñaõ in töø laâu roài, keå caû nhöõng saùch cuûa Voõ Nguyeân Giaùp, cuûa nhaø xuaát baûn Söï Thaät cuûa coäng saûn chaéc haún khoù voâ tö maø phaûi caân nhaéc kyõ. (Söï kieän giaùm muïc Ngoâ Ñình Thuïc trong thö ñeà ngaøy 21.8.1944 göûi ñoâ ñoác Jean Decoux, toaøn quyeàân Ñoâng Döông, noùi khoâng chaáp nhaän neáu hai em cuûa giaùm muïc coù hoaït ñoäng haïi cho quyeàn lôïi cuûa nöôùc Phaùp coù phaûi laø moät bí aån khoâng? Coù taùc giaû naøo khaùc noùi chöa? tr. 95).

Coù theå vì bieân soaïn voäi vaõ neân NBALSÑSCCVN coù nhöõng loãi laàm nho nhoû khieán ñoïc thaáy khaù böïc mình. Ví duï nhö nhöõng chieán só ñaõ gaây baïo ñoäng trong nöôùc theo leänh cuï Phan Boäi Chaâu hoài thaùng 3, thaùng 4.1913 khi thì teân laø Phaïm Vaên Traùng, Nguyeãn Vaên Tuøy khi thì laïi Phaïm Vaên Traøng, Nguyeãn Vaên Tuy (trang 62). Teân taùc giaû nhaø vieát söû ñöôïc tham chieáu laø Phan Khoang hay Phan Khoanh (472), taùc giaû Vieäât Nam Nieân Bieåu laø Chaùnh Ñaïo hay Chính Ñaïo (470)...

Baûng chæ daãn töø trang 475 raát höõu ích cho ngöôøi keâ cöùu nhöng Löõõ Giang ñaõ khoâng caàn theo quy ñònh thöù töï ABC nhö töø ñieån ñeå deã tra cöùu maø tuøy tieäân ñeå Phaïm Hoàng Thaùi tröôùc Phaïm Chí Thaønh, Phaïm Quyønh tröôùc Phaïm Coâng Taéc hay Döông Vaên Hieáu tröôùc Döông Hoaøng v.v... Ví duï nhöõng trang saùch ghi soá ghi chuù trong ngoaëc ñôn (13) (14) (15) (26) (27) ôû trang 103, 104, 105, 123, 125 thuoäc chöông II thì tìm trong Ghi chuù töø trang 461 chaúng thaáy ñaâu caû. Vaø coøn nhieàu nöõa.

Cuoán NBALSÑSCCVN quyeån 1 coù theå coøn taùi baûn vaø quyeån II, quyeån III seõ aán haønh. Mong raèng soaïn giaû hieäu ñính vaø boå tuùc kyõ hôn nöõa.

Tuyeån taäp mang teân ñaày ñuû laø Tuyeån Taäp Thô Vaên Haûi Ngoaïi Naêm 2000 do nhoùm Vieät Thöôøng thöïc hieän, nhaø Vaên Môùi, Los Angeles xuaát baûn. Nhoùm Vieät Thöôøng goàm coù caùc nhaø vaên nhaø thô Hoaøng Xuaân Sôn, Hoà Ñình Nghieâm, Luaân Hoaùn, Löu Nguyeãn, Song Thao vaø Trang Chaâu.

Môû ñaàu moät tuyeån taäp thöôøng thöôøng laø moät baøi nhaän ñònh toång quaùt, cuoán naøy laø baøi Vaên Hoïc Trong Moät Nöôùc Muø Chöõ cuûa caây buùt nhaän ñònh vaên hoc khaù quen: Nguyeãn Höng Quoác.

Phaàn coøn laïi laø thô vaên vaø tieåu söû cuûa 66 taùc giaû trong ñoù coù nhöõng ngöôøi coù taùc phaåm töø tröôùc 1975 nhö Nguyeãn Moäng Giaùc, Thaûo Tröôøng, Nguyeãn Ñình Toaøn, Traàn Long Hoà, Cung Traàm Töôûng, Thaùi Tuù Haïp, Haø Thuùc Sinh... Hay nhöõng taùc giaû khi ra haûi ngoaïi môùi vieát vaø thaønh coâng nhö Nguyeãn Ngoïc Ngaïn, Voõ Kyø Ñieàn, Traàn Moäng Tuù, Nguyeãn Maïnh Trinh...

Döôùi nhieàu taùc phaåm ñöôïc trích khoâng ghi ngaøy hoaøn taát neân ñoäc giaû döïa theo teân saùch ñoaùn laø nhöõng aùng vaên coøn din, môùi tinh. Coù theå cuõng vì theá maø vaéng boùng nhieàu taùc giaû noåi tieáng töø laâu nhöng khoâng xuaát hieän trong tuyeån taäp naøy vì khoâng chaïy theo kòp nhöõng ngöôøi coøn sung söùc hay treû tuoåi. Nhöng ñoïc kyõ thì khoâng phaûi vaäy maø do vieäc môøi coäng taùc cuûa nhoùm thöïc hieän bò haïn cheá vì hoaøn caûnh vaø phöông tieän khoù khaên (tr. 10) vaø coù taùc phaåm ñaõ vieát töø 1988, 1993... (491, 461).

Muïc tieâu cao ñeïp cuûa nhoùm laø giuùp cho caùc theá heä treû phöông tieän ñeå gìn giöõ vaø haõnh dieän veà tieáng meï ñeû cuûa mình (10). Muïc ñích naøy ñaït ñöôïc vôùi ñaïi ña soá aùng vaên ñöôïc trích töø nhöõng caây buùt vieát trong saùng, vaãn theo Vieät ngöõ bình thöôøng. Ña soá caùc neàn giaùo duïc ñeàu chuû tröông daïy cho caùc em bieát vieát cho trong saùng, gaõy goïn, caâu cuù theo vaên phaïm bình thöôøng cuûa ngoân ngöõ daân toäc tröôùc khi phaùt trieån loái vieát ñoäc ñaùo cuûa rieâng mình. Cho neân nhöõng caùch haønh vaên coøn môùi laï, trong thôøi kyø thöû thaùch chæ ñeå cho baïn treû tham khaûo maø khoâng neân khuyeân hoï noi theo ngay. Chaúng haïn nhö nhöõng trích ñoaïn ngaén döôùi ñaây:

Nhaø xuaát baûn Vaên Môùi töø khi khai tröông chuû tröông in nhöõng saùch moûng giaù haï ñeå deã phoå bieán nhöng vôùi TTTVHNN2000 laø moät bieät leä vì saùch daøy tôùi 664 trang, giaù 20$. Nxb: 1528 So La Cienega Bl, Los Angeles, CA 90035. Vaên Ngheä toång phaùt haønh.

Nöûa Sôn Haø laø cuoán tieåu thuyeát thöù nhì cuûa nhaø vaên nöõ Kathy Traàn. Tieåu thuyeát nhöng khoâng töôûng töôïng nhieàu maø gaàn nhö moät kyù söï vì caùc söï vieäc ñeàu thaät, thaät ñeán möùc ñôn giaûn, nhieàu nhaân vaät phuï laø nhöõng khuoân maët coù tieáng taêm thôøi VNCH, tröø nhöõng nhaân vaät chính tuy khoâng coù teân hoï trong quaân baï cuûa quaân löïc nhöng ñeàu laø nhöõng só quan treû trong quaân ñoäi mieàn Nam.

Taùc giaû moâ taû hoï töø khi coøn laø sinh vieân só quan, khi laâm traän, khi yeâu vaø laäp gia ñình duø bieát caùi soáng caùi cheát cuûa mình quaù baáp beânh. Roài nhöõng thanh nieân ñoù leân tôùi thieáu taù, trung taù , thaát traän, ñi tuø maø goïi laø caûi taïo roài qua Myõ, coù khi vôï ñaõ coù choàng khaùc ôûû xöù ngöôøi nhö Huy, nhaân vaät chính. Kathy Traàn khoâng laø nöõ quaân nhaân, khoâng ñi tuø caûi taïo, chæ nghe keå vaø ñoïc taøi lieäu roài vieát veà ñôøi lính, veà caûnh tuø khaù ñuùng, nhö laø moät ngöôøi trong cuoäc.

Nhöõng chuyeän Kathy Traàn keå laïi khoâng laï, nhöõng chuyeän gian khoåâ ôû quaân tröôøng, hieåm nguy ôû chieán tröôøng, nhöõng chuyeän haønh haï trong tuø, caùn boä quaûn giaùo ngu doát, noùi ngoïng thì ai cuõng bieát nhöng nay taùc giaû gom laïi thaønh truyeän ñoïc nhö nhöõng kyû nieäm thaám thía. Coù luùc Kathy Traàn vieát nhö nhaät leänh, haøng chuïc caâu ngaén goïn vôùi moät ñaïi danh töø gioáng nhau ôû ñaàu caâu (183, 184), nhöng cuõng coù luùc tình töù maø thöïc teá nhö ñoaïn ngöôøi choàng lính laâu ngaøy gaëp vôï:

Chôït Thu ñaåy choàng ra:

- Anh ñi taém ñi. Anh hoâi quaù, kinh quaù. Trôøi ôi, coøn raâu toùc nöõa kìa! Cöù nhö ngöôi röøng! Quaàn aùo em ñeå saün trong nhaø taém roài.

Huy cöôøi aâu yeám vaãn oâm chaët vôï trong voøng tay:

- Caû hai tuaàn nay anh coù ñöôïc taémgoäi gì ñaâu, nöôùc coøn khoâng coù maø uoáng nöõa kìa. Baây giôø em môùi ñöôïc thöôûng thöùc muøi lính "thieät", keâu gì nöõa.

Theâm moät chieác hoân daøi khao khaùt cuûa chaøng, roài Thu ñaåy maïnh Huy ra:

- Khieáp, caùc oâng lính ôû baån quaù. Ñi taém ñi ñaõ. (127,128)

Kathy Traàn cuõng khoâng queân caøi yù kieán mình vaøo truyeän veà caùc vò töôùng töøng laõnh ñaïo Vieät Nam (170, 171), vinh danh nhöõng anh huøng quaân ñoäi ñaõ hy sinh nhö töôùng Nam, töôùng Höng (chöông XII) nhö ñaïi taù Phaïm Vaên Sôn gian khoå maø vaãn giöõ khí tieát trong tuø (254)

Chöông "Chaøng Ngoaøi Chaân Maây" moâ taû traän chieán cuûa ba tieåu ñoaøn duø trong voøng vaây ñòch ñaùng goïi laø moät thieân huøng ca cuûa ngöôøi lính coäng hoøa (150 tôùi 163).

Nhöõng sai soùt nhoû trong moät cuoán saùch laø ñieàu khoù traùnh.

Taïi sao coù nhöõng chöõ nhö anh ñaøo, mimosa, sinh vieân só quan, leã maõn khoùa, phi coâng, chuøm bao . . . taùc giaû laïi vieát hoa? Ñeå toû loøng trang troïng hay yeâu thích? (38, 39, 149, 299...)

Caáp baäc cuûa Huy laø trung taù roài laïi laø thieáu taù (151, 153, 184, 190). Caáp naøo ñuùng hay phaûi chôø tôùi khi vôï nhaén tìm choàng thì môùi laø caáp baäc khoâng laàm loän (213).

Ngöôøi haùt chung vôùi ca só Hoaøng Oanh laø Trung Chænh chöù khoâng phaûi Trang Chaâu (124). Trung Chænh veà sau cuõng toát nghieäp baùc só neân Kathy Traàn ñaõ loän vôùi nhaø vaên Trang Chaâu cöïu chuû tòch Vaên Buùt beân Ca Na Ña, töùc y só nhaûy duø Leâ Vaên Chaâu, con trai töôùng Leâ Vaên Nghieâm.

Nghó cuõng buoàn maø nghó cuõng vui. Buoàn vì coù moät hai caây buùt tieáng taêm löøng laãy ñaõ roõ caùi xaáu xa cuûa coäng saûn laïi quay ra ca tuïng coäng saûn. Vui vì nhieàu caây vieát treû chöa hieåu roõ coäng saûn hay nhöõng caây vieát nöõ khoâng thuoäc QLVNCH maø laïi, giaëc ñeán nhaø ñaøn baø phaûi ñaùnh, ñem heát taâm tö vieát saùch toá caùo coäng saûn, ca tuïng quaân ñoäi ta. Nhö Mai Nguyeân, Kathy Traàn chaúng haïn.

Môùi ñaây sau khi ñoïc baøi Kyû Nieäm Veàâ Nhaø Vaên Vaên Quang cuûa Nguyeãn Trieäu Nam, ngöôøi cuøng laøm ñaøi phaùt thanh quaân ñoäi vôùi Vaên Quang, ñaõ gaây cho toâi nhieàu xuùc ñoäng. Bao nhieâu kyû nieäm cuõ cuûa chuùng toâi khi cuøng laøm ôû ñöôøng Hoàng Thaäp Töï, Saøi Goøn vôùi nhaø vaên laû löôùt naøy chôït boài hoài soáng daäy. Tuy nhieân coù leõ caùi giaø ñaõ ñeán vôùi Vaên Quang vaø caû vôùi caû Nguyeãn Trieäu Nam hay toâi neân ñoâi khi trí nhôù chuùng ta ñeàu hao moøn. Phaûi chaêng vì theá NTN ñaõ loäân Voøng Tay Hoïc Troø laø cuûa Vaên Quang. Thöïc ra ñoù laø cuûa Nguyeãn Thò Hoaøng. Tieåu thuyeát Tieáng Haùt Hoïc Troø xuaát baûn tröôùc VTHT khoaûng 3 naêm môùi laø cuûa Vaên Quang, ñöôïc Thaùi Thuùc Nha thöïc hieän thaønh phim do Thanh Lan thuû vai chính, ñaõ chieáu ôû Saøi Goøn. Coøn xöôùng ngoân vieân Daï Lan nay ñaõ thaønh baø chæ coù moät con gaùi chöù khoâng phaûi ba, vaø caû hai maù con ñònh cö taïi Phaùp chöù khoâng ôû Hoa Kyø.

Chính ngöôøi vieát baøi naøy chæ vì tin töôûng vaøo trí nhôù töôûng coøn minh maãn cuûa mình neân ñaõ coù laàn vieát Leon Uris laø taùc giaû Ngöôøi Myõ Xaáu Xí, The Ugly American, Vuõ Hoaøng Chöông laø taùc giaû tieåu thuyeát Maáy Ñöôøng Tô Khoâ hay Toâ Kieàu Ngaân saùng laäp ra chöông trình Tao Ñaøn cuûa ñaøi phaùt thanh Saøi Goøn.(Thaät ra phaûi traû laïi vò trí ñuùng cuûa caùc chuû nhaân chuùng laø Lederer - Burdick, Leâ Vaên Tröông vaø Ñinh Huøng)

Treân Ñöôøng Bieân Giôùi cuûa Vuõ Uyeân Giang do Vaên Tuyeån xuaát baûn tuy beân trong ghi laø taäp truyeän nhöng laø nhöõng chuyeän coù thaät vôùi nhöõng nhaân vaät thaät vôùi chính taùc giaû laø vai chính hoaëc moät nhaân vaät teân Vuõ, cuõng laø taùc giaû maø thoâi.

Hoài kyù daøi nhaát Treân Ñöôøng Bieân Giôùi mang teân chung cho cuoán saùch keå laïi sinh ñoäng nhöõng ngaøy taùc giaû hoaït ñoäng taïi vuøng bieân giôùi Thaùi Mieân, Aranya Prathet. Trong tö caùch moät nhaân vieân toøa ñaïi söù Hoa Kyø taïi Thaùi taùc giaû giuùp ñôõ nhieàu ngöôi Vieät tî naïn ñang keït taïi ñoù ñaàu thaäp nieân 1980. Taùc giaû ñaõ bieát phi coâng Lyù Toáng ñang bò giam giöõ trong traïi tî naïn, giuùp xaùc nhaän lyù lòch ñeå oâng ra khoûi traïi giam Aran, nhöng roài ngöôøi phi coâng naøy laïi bò chuyeån sang traïi Phnom Samet thuoäc quyeàn kieåm soaùt cuûa khaùng chieán Mieân cho tôùi khi oâng troán khoûi traïi naøy ñeå tôùi ñaûo Ga Laêng (Nam Döông) roài ñi Hoa Kyø.

Tröø truyeän Laïc Vaøo Coõi Cheát coù tính chaát moät truyeän ngaén truyeàn kyø, phaàn lôùn caùc baøi khaùc ñeàu laø hoài kyù veà nhöõng ngaøy trong traïi tuø coäng saûn. Hoài kyù Moät Thoaùng Kyû Nieäm keå chuyeän laàn gaëp gôõ nhaø vaên Döông Huøng Cöôøng trong tuø vaø cuõng laø laàn cuoái. Caûnh ñieâu khaéc gia Nguyeãn Thanh Thu bò ñaùnh ñaäp taøn nhaãn, cuøm chaân, bieät giam ñöôïc moâ taû raát xuùc ñoâng trong hoài kyù Thöông Tieác. Caûnh Teát trong tuø duø ñaõ coù nhieàu ngöôøi vieát nhöng ñoïc Moùn Quaø Cuoái Naêm cuûa Vuõ Uyeân Giang vaãn thaáy boài hoài.

Toùm taét chuû ñeà chính cuûa Treân Ñöôøng Bieân Giôùi vaãn laø nhöõng chuyeän tuø tuy vieát sau nhieàu cuoán khaùc veà ñeà taøi naøy nhöng vaãn sinh ñoäng qua ngoøi buùt Vuõ Uyeân Giang, ngöôøi ñaõ töøng laøm baùo töø giöõa thaäp nieân 1960, ñaõ laø só quan QLVNCH, laø nhaân vieân toøa ñaïi söù Myõ vaø nhaát laø ñaõ traûi qua nhöõng ngaøy cay ñaéng trong traïi tuø coäng saûn.

Trong moät baøi vieát veà boä Vaên Hoïc Mieàn Nam cuûa Voõ Phieán tröôùc ñaây, chuùng toâi coù thaéc maéc taïi sao cuoán ñaàu cuûa boä saùch chæ coù hôn ba traêm trang nhöng cuoán II laïi baét ñaàâu töø trang 501? Nay thì thaéc maéc ñoù ñaõ coù lôøi giaûi ñaùp khi cuoán ñaàu ñöôïc in laàn thöù ba coù ñuû 500 trang so vôùi cuoán in laàn thöù nhì naêm 1988 (328 trang).

Vaäy cuoán Vaên Hoïc Mieàn Nam Toång Quan ( cuoán I cuûa boä saùch 7 cuoán) môùi phaùt haønh giöõa naêm 2000 coù gì môùi laï khoâng? Veà hình thöùc cuoán Toång Quan (aán baûn 2000) coù hình thöùc thoáng nhaát vôùi saùu cuoán sau, cuøng maãu bìa, cuøng khuoân khoå vaø chöõ to hôn cuoán 1986 nhöng cuøng côõ vôùi 6 cuoán khaùc cuûa boä saùch.

Noäi dung cuoán Toång Quan in laàn thöù ba coù moät soá thay ñoåi.

Phaàn chính coù ñoâi choã theâm bôùt chuùt ít cho chính xaùc, rieâng ñoaïn Keát chæ coù giaø moät trang ôû aán baûn 1988 nay taêng thaønh 9 trang ñeå noùi toùm taét nhöõng neùt ñaëc thuø vaø töï do cuûa vaên hoïc mieàn Nam giai ñoaïn 1954 - 1975.

Coù theâm 21 trang phuï luïc goàm nhöõng trích ñoaïn vaên kieän cuûa cô quan vaên hoùa coäâng saûn sau ngaøy hoï chieám troïn mieàn Nam cuoái thaùng 4. 75, trích ñoaïn moät baøi veà soá phaän ngöôøi vieát saùch sau ngaøy 30. 4 taïi queâ nhaø. Qua nhöõng trích ñoaïn, Voõ Phieán muoán cho ñoäc giaû bieát roõ chuû tröông tieâu dieät vaên hoïc mieàn Nam baèng nhöõng vaên kieän cuï theå cuûa chính nhaø caàm quyeàn coäng saûn.

Phaàn Taùc Giaû Vaø Taùc Phaåm coù bôùt teân vaøi ngöôøi nhö Buøi Ñaêng, Chinh Yeân, Lan Phöông . . . nhöng theâm khaù nhieàu taùc giaû khaùc maø laàn taùi baûn 1988 oâng coøn boû soùt hoaëïc chöa coù taøi lieäu nhö: Hoaøng Ngoïc Bieân, Leâ Nguyeân Ngöõ, Leâ Phöông Chi, Song Linh, Thöôïng Syõ, Tröông Duy Hy, Xuaân Vieät v.v...

Nhieàu tieåu söû taùc giaû ñöôïc vieát theâm hoaëc ñieàu chænh nhöõng chi tieát sai cuûa laàn tröôùc lieân quan tôùi caùc tröôøng hôïp Cao Tieâu, Leä Haèng, Nguyeãn Maïnh Coân, Nguyeãn Thò Thuïy Vuõ, Phan Nghò, Taï Tî, Thaùi Laêng Nghieâm, Toâ Thuøy Yeân, Traàn Phong Giao vaø nhieàu vò khaùc.

Nhö chuùng toâi ñaõ nhaän xeùt trong baøi vieát tröôùc ñaây veà boä saùch cuûa Voõ Phieán, cuoán Toång Quan laø cuoán maø taùc giaû ñaõ phaân taùch, nhaän xeùt khaù ñuû neàn vaên hoïc mieàn Nam 20 naêm döôùi thôøi Vieät Nam Coäng Hoøa. Khaùc vôùi saùu cuoán tieáp theo tuy raèng taùc giaû ñaõ phaûi ñoïc raát nhieàu ñeå coù theå nhaän xeùt - ñoâi khi raát ngaén goïn - veà nhöõng taùc giaû ñöôïc oâng löïa choïn, phaàn coøn laïi laø trích ñoaïn hay troïn veïn moât baøi cuûa taùc giaû ñoù ñeå ñoäc giaû thöôûng ngoaïn vaø ñaùnh giaù söï pheâ bình cuûa Voõ Phieán (Cho raát nhieàu xong nhaän chaúng bao nhieâu.. . Ngöôøi ta phuï, hoaëc thôø ô, chaúng bieát. . . Xuaân Dieäu)

Khi cho in cuoán Toång Quan laàn thöù laàn thöù ba chaéc chaén Voõ Phieán ñaõ laéng nghe nhöõng lôøi pheâ bình, goùp yù töø baïn beø, töø ñoàng nghieäp, töø ñoäc giaû neân ñaõ boå sung, söûa laïi nhieàu cho noäi dung chính xaùc hôn. Thieát töôûng ñoù laø söï laøm vieäc nghieâm chænh vaø coù thieän chí.

Tröôùc ñaây trong moät baøi vieát veà Töï Löïc Vaên Ñoaøn chuùng toâi coù nhaéc tôùi Vu Gia ôû Vieät Nam ñaõ vieát raèng theo cuoán Tieáng Cöôøi Töù Môõ thì vaên ñoaøn naøy goàm coù 8 ngöôøi nhöng theo di caûo cuûa Nhaát Linh thì chæ coù 7 maø thoâi. Chuùng toâi vaãn thaéc maéc veà ñieàu Vu Gia vieát.

Ñaàu naêm 2000 ca só Duy Traùc cho bieát oâng coù cuoán Tieáng Cöôøi Tuù Môõ do Phong Vuõ bieân soaïn, nhaø xuaát baûn Hoäi Nhaø Vaên in naêm 1993 goàm nhöõng baøi hoài kyù, thô cuûa Tuù Môõ vaø nhieàu baøi phoûng vaán Tuù Môõ. Duy Traùc ñaõ phoùng aûnh göûi cho chuùng toâi baøi hoài kyù Trong Beáp Nuùc Cuûa Töï Löïc Vaên Ñoaøn do Tuù Môõ vieát naêm 1969.

Trong baøi naøy, Tuù Môõ vieát:

Anh Tam ñeà nghò keát naïp theâm moät ngöôøi nöõa cho ñuû soá "thaát tinh". Anh Giö giôùi thieäu anh Traàn Tieâu, em ruoät anh . . . caû ñoaøn ñoàng yù. Veà sau anh Giö coù ngoû yù môøi anh Ñoaøn Phuù Töù, nhöng anh naøy . . . chæ xin ôû ngoaøi coäng taùc. Sau naøy ñoaøn chæ keát naïp theâm anh Xuaân Dieäu vò chi laø A baùt tuù A.(Tieáng Cöôøi Tuù Môõ trang 29, 30)

Tuy nhieân ôû maáy trang sau, Tuù Môõ laïi vieát:

Traûi qua moät thôøi kyø thònh vöôïng ñeán naêm 1939 thì coù nhöõng trieäu chöùng caùi "thaát tinh hoäi" aáy baét ñaàu lu môø. (37)

Roài sau khi Vieät Minh phaùt ñoäng khaùng chieán, Tuù Môõ vieát:

Cuoäc khaùng chieán vó ñaïi cuûa daân toäc ta buøng noå. Caùi thaát tinh hoäi Töï Löïc Vaên Ñoaøn tan taùc trong côn phong ba nhö nhöõng ngoâi sao ñoåi ngoâi. (44)

Khi theo khaùng chieán roài, Tuù Môõ nghe tin Khaùi Höng , Hoaøng Ñaïo vaø Traàn Tieâu cheát oâng than thôû:

Theá laø thaát tinh ñaõ rôi ruïng maát ba (45)

Qua baøi hoài kyù daãn treân ta thaáy Tuù Môõ ñaõ laãn loän lieân mieân, chæ coù moät laàn vieát Traàn Tieâu laø ñoøan vieân nhöng ngay sau ñoù ba laàn xaùc nhaän TLVÑ chæ coù 7 ngöôøi, thaát tinh hoäi.

Aân Tình Thoaùng Maát laø tieåu thuyeát ñaàu tay cuûa Phaïm Vaên Thanh, moät só quan haûi quaân QLVNCH do taùc giaû môùi xuaát baûn. Cuoán saùch daøy hôn 500 trang, ghi laø truyeän daøi tình caûm chieán tranh nhöng ñoïc xong ñoäc giaû caûm thaáy ñaây laø moät cuoán hoài kyù vieát theo loái tieåu thuyeát keå laïi cuoäc ñôøi binh nghieäp cuûa taùc giaû.

Baét ñaàu töø khi gia nhaäp haûi quaân, theo hoïc só quan, du hoïc Myõ veà nöôùc, tham gia caùc cuoäc haønh quaân duyeân haûi vaø roài di taûn sang Myõ khi coäng saûn chieám mieàn Nam. Raûi raùc töø ñaàu ñeán cuoái laø nhöõng cuoäc tình vaø cuoäc tình cuoái laø hoân nhaân giöõa Tuaán vaø Thuûy Tieân sau khi Tuaán hoïc naêm naêm ñaïi hoïc vaø gaëp ngöôøi yeâu laø baïn cuøng tröôøng ôû tieåu bang Oklahoma.

Vôùi tính chaát hoài kyù muoán ghi trung thöïc nhöõng maûnh ñôøi mình neân taùc giaû cuõng deã daõi trong moät cuoán saùch tieáng Vieät khi ghi cheùp nhöõng ñoái thoïai toaøn baèng Anh ngöõ hay nhöõng baûn ñoà laáy töø taøi lieäu Myõ chöa dòch sang tieáng Vieät (tr. 121, 476, 477, 478, caùc baûn ñoà giöõa caùc tr. 277 - 278).

Nhö lôøi giôùi thieäu ôû ñaàu saùch, nhaø vaên khoâng quaân Toaøn Phong Nguyeãn Xuaân Vinh ñaõ nhaän xeùt AÂn Tình Thoaùng Maát keå veà nhöõng ñoïan ñôøi "cuûa moät sinh vieân ñaõ xeáp buùt nghieân ñeå theo tieáng ca cuûa truøng döông soùng doäi" vaø "ñoaïn keát coù haäu, mang chuùt nieàm vui seõ gaây cho chuùng ta nhieàu hy voïng vaøo töông lai"

Ñaây laø moät taäp truyeän cuûa Mai Nguyeân do taùc giaû xuaát baûn naêm 2000. Ngoaøi 10 truyeän ngaén coøn coù nhieàu tranh veõ aûnh chuïp. Mai Nguyeân laø nhaø vaên nöõ coù nhieàu taùc phaåm ñaõ xuaát baûn trong ñoù coù nhöõng cuoán thoat ñaàu vieát baèng Anh ngöõ nhö God‘s Will, Little Daisy v. v . . .

Bieân khaûo cuûa Leâ Tuøng Minh veà cuï Saøo Nam Phan Boäi Chaâu. Ngoaøi gaàn 100 trang vieát veà cuoäc ñôøi hoaït ñoäng caùch maïng cuûa cuï Phan, coøn coù theâm 5 phuï luïc ñaùnh soá trang rieâng reõ töøng phuï luïc ñeå chöùng minh. Giaù saùch 10$. Nhaø xuaát baûn Hoa Lö * 7617, Boone Road * Houston, TX 77072 * (281) 495 - 6161.

Hoài ñaàu naêm 1997, trong moät baøi vieát veà ngoân ngöõ, giaùo sö Leâ Baù Koâng coù trích moät vaøi ñoaïn trong moät baøi vieát cuûa toâi vaø laø ghi laø cuûa taùc giaû giaùo sö ÑTH. Moät anh baïn ñoïc thaáy, beøn hoûi "Maøy daïy aéc eâ ñöôïc bao nhieâu lính, coù daïy chöõ naøo khoâng maø daùm xöng töôùc vò giaùo sö haû?". Toâi cuõng chaúng bieát traû lôøi sao? Thaät oan Thò Kính. Môùi ñaây moät tuaàn baùo ôû mieàn Ñoâng cuõng giôùi thieäu toâi laø giaùo sö may maø baùo ôû xa neân anh baïn hay thaéc maéc cuûa toâi khoâng ñöôïc ñoïc.

Nhaø thô Mai Trung Tónh ñaõ hôn moät laàn phaûi ñính chính raèng tuy anh teân thaät laø Nguyeãn Thieäu Huøng nhöng khoâng phaûi laø con giaùo sö Nguyeãn Thieäu Laâu nhö moät hai tôø baùo ñaõ loän maëc daàu anh raát kính trong giaùo sö Laâu. Toâi cuõng xin baét chöôùc nhaø thô hoï Nguyeãn vaø laáy caâu haùt cuûa Traàn Thieân Thanh xin noùi laïi maëc daàu toâi kính troïng nhieàu vò giaùo sö nhöng thöïc söï ngheà nghieäp ñuùng cuûa toâi tröôùc khi ñi tuø naêm 1975 maø coäng saûn goïi laø caûi taïo chæ laø só quan QLVNCH phuïc vuïï trong ngaønh chieán tranh chính trò.