Maõ Hoaøng Haäu sinh naêm 39 vaø taï theá naêm 79 CN, höôûng döông 40 tuoåi. Baø laø Hoaøng haäu cuûa Ñoâng Haùn Minh Ñeá. Voán queâ ôû Maäu Long, vuøng Phuø Phong, huyeän Höng Bình, thuoäc tænh Thieåm Taây – Trung Quoác. Baø laø aùi nöõ cuûa Maõ Vieän - ñöôïc taán phong hoaøng haäu cuûa Minh Ñeá Löu Trang nhaø Ñoâng Haùn luùc baáy giôø. Theo söû saùch ghi: "Maõ hoaøng haäu laø ngöôøi hieàn thuïc hieám thaáy, khoâng möu vieäc rieâng coù lôïi cho mình maø luùc naøo cuõng nghó ñeán quyeàn lôïi chung
cuûa ñaát nöôùc."
Naêm thöù 25 ñôøi Ñoâng Haùn Quang Vuõ Ñeá Kieán Vuõ, töùc naêm 49 Coâng Nguyeân, Maõ Vieän caàm quaân tieán ñaùnh Vuõ Laêng töùc ñaùnh Nguõ Kheâ man. Trong luùc traän chieán coøn ñang dieãn ra, thì Maõ Vieän ngaû beänh qua ñôøi. Luùc baáy giôø ngöôøi con gaùi nhoû cuûa Maõ Vieän môùi 10 tuoåi ñaàu, phaûi lo vieäc quaûn thuû gia ñình. Ba naêm sau ñoù, töùc naêm 52 Maõ tieåu thö vöøa troøn 13 tuoåi, ñöôïc trieäu vaøo cung cuûa hoaøng thaùi töû Löu Trang. Nôi ñaây Maõ tieåu thö heát loøng haàu haï AÂm hoaøng haäu, khieán AÂm hoaøng haäu yeâu meán xem nhö ngöôøi thaân thuoäc. Töø ñoù coâ gaùi hoï Maõ taïo ñöôïc aán töôïng toát chaúng nhöõng vôùi AÂm hoaøng haäu maø coøn ñöôïc hoaøng thaùi töû Löu Trang cuõng heát
söùc haøi loøng. Naêm 57 töùc naêm Maõ tieåu thö troøn 18 tuoåi, thì Löu Trang noái ngoâi xöng hieäu Haùn Minh Ñeá beøn laäp Maõ tieåu thö laøm quyù nhaân. Ñeán naêm thöù ba Ñoâng Haùn Minh Ñeá, töùc naêm 60 Coâng Nguyeân, trieàu ñình baøn vieäc laäp hoaøng haäu, Minh Ñeá coøn baên khoaên chöa bieát laäp ai, thì AÂm thaùi haäu baûo: "Xeùt Maõ quyù nhaân ñöùc toát hôn caû taïi noäi cung, ta nghó neân choïn ngöôøi aáy". Minh Ñeá cuõng hôïp loøng nhö vaäy, beøn taán phong Maõ quyù nhaân ôû ngoâi vò hoaøng haäu. Maõ hoaøng haäu khoâng con, neân Minh Ñeá phaûi laäp con cuûa Giaû thò laø Hoaøng töû Löu Ñaùn do Maõ hoaøng haäu nuoâi döôõng laøm Thaùi Töû. Maõ hoaøng haäu raát vui veû ñoùn nhaän tin naøy vaø ñoái ñaõi Löu Ñaùn nhö con mình sinh ra. Löu Ñaùn laø moät thaùi töû ngoan hieàn luoân luoân toû loøng hieáu thuaän vôùi hoaøng haäu.
Laøm chuû luïc cung , baø luoân luoân gaàn guõi vôùi moïi ngöôøi, soáng moät ñôøi soáng bình dò, caàn kieäm. AÙo quaàn khoâng thích loøe loeït maøu meø, haøng may toaøn baèng luïa thoâ... Caùc phi taàn trong cung caám khoâng roõ taùnh yù baø, luùc ñaàu ñöùng xa xa nghó raèng hoaøng haäu aét may toaøn luïa laø quí giaù, nhöng khi ñeán gaàn nhìn thaáy ñöôïc cuøng nhau mæm cöôøi, cho laø hoaøng haäu aên vaän xueành xoaøng. Nghe noùi vaäy, Maõ hoaøng haäu baät cöôøi roài ngoït ngaøo baûo: "Caùc em ñöøng xem thöôøng luïa thoâ vaø cho laø xaáu. Thaät ra chaát lieäu toát laïi khoâng bò choùng hö muïc, neáu nhuoäm maøu nhu vaøo thì maëc ñöôïc beàn laâu hôn tô luïa quí." Nghe baø noùi, taát caû caùc cung phi ñeàu raát toân troïng baø, cuøng cho ñoù laø caùi göông ñaùng ñöôïc soi chung.
Haøng ngaøy Haùn Minh Ñeá thaáy Maõ hoaøng haäu ham meâ ñoïc Kinh Dòch, Xuaân Thu,Sôû töø...cuøng nhöõng taùc phaåm thaâm haäu cuûa Ñoång Troïng Thö, Minh Ñeá muoán thöû taøi ba cuûa baø, beøn coá yù mang caùc baûn taâu trình cuûa caùc ñaïi thaàn cho baø ñoïc roài hoûi yù kieán. Ñoïc xong, Maõ hoaøng haäu giaûi thích vaø xöû lyù raát hay, laøm cho Haùn Minh Ñeá voâ cuøng caûm phuïc. Coù ñieàu ñaëc bieät khieán chaúng nhöõng Vua maø caû trong haøng ñaïi thaàn cuõng ñeàu kính neå, laø khoâng bao giôø baø can döï vaøo vieäc trieàu chính cuõng khoâng mang chuyeän rieâng tö cuûa gia ñình mình laøm cho Vua phaûi öu tö.

Naêm 75 Coâng Nguyeân, Minh Ñeá baêng haø, thaùi töû Löu Ñaùn noái ngoâi xöng hieäu Haùn Chöông Ñeá, toân Maõ hoaøng haäu leân Hoaøng Thaùi Haäu. Chöông Ñeá ñònh ban haàu töôùc cho ba ngöôøi anh cuûa Maõ thaùi haäu, baø cöông quyeát phaûn ñoái roài ñem söû saùch ngaøy xöa veà ñôøi Taây Haùn laïm phong cho ngoaïi thích, gaây ra naïn chuyeân quyeàn (töø nhoùm ngoaïi thích) cho Chöông Ñeá nghe. Cuoái cuøng baø noùi: "...Ta nghó moät bieän phaùp löôõng toaøn, khoâng ñeå cho ta ñöôïc caùi tieáng toát laø khieâm nhöôøng, vaø cuõng khoâng ñeå cho nhaø vua phaûi mang tieáng laø baïc beõo ñoái vôùi ngoaïi thích, vaäy muoán phong töôùc thì haõy chôø ñeán naêm ñöôïc muøa, thaàn daân no aám,thieân haï thaùi bình roài haõy baøn ñeán". Chuyeän naøy keùo daøi ñeán naêm 79 Coâng Nguyeân töùc laø naêm thöù tö Ñoâng Haùn Chöông Ñeá Kieán Sô - naêm aáy caû nöôùc ñöôïc muøa, ñôøi soáng nôi nôi ñeàu no ñuû. Chöông Ñeá nhôù laïi lôøi hoaøng thaùi haäu phaùn daïy beøn phong cho ba oâng caäu laø Maõ Lieâu,Maõ Phoøng vaø Maõ Quang laøm chöùc lieät haàu. Ñieàu naøy ñaõ khieán cho Maõ thaùi haäu keùm vui. Ñôïi moïi vieäc xong xuoâi baø baûo vôùi Chöông Ñeá: "Con aø! luùc coøn tuoåi treû ta ñoïc saùch, nay tuoåi ñaõ troïng, giaø nua roài maø vaãn bieát vieäc laïm phong cho ngoaïi thích laø moät teä beänh, sao nhaø ngöôøi laïi chaúng nghe lôøi ta khuyeân raên töø tröôùc ñeå ta phaûi oâm haän suoát ñôøi!"
Phaùn xong ñieàu naøy, Maõ thaùi haäu beøn veà nhaø khoâng maøng hoûi ñeán vieäc chính söï nöõa. Vaø, cuõng cuøng naêm naøy, Maõ thaùi haäu taï theá ñuùng vaøo naêm baø vöøa ñuùng 40.