DANH NHAÂN THEÁ GIÔÙI
TOÅNG THOÁNG ROOSEVELT (1882 -
1945)
Ñinh Vaên Ngoïc
Toång
Thoáng Roosevelt laø vò Toång Thoáng danh tieángø, goùp coâng
söùc raát nhieàu cho ñaát nöôùc Hoa Kyø. OÂng sinh taïi Hyde
Park thuoäc tieåu bang New York, thaân sinh oâng goác ngöôøi
Phaùp di daân sang laäp nghieäp taïi ñaát nöôùc naøy.
OÂng
Roosevelt xuaát thaân laø moät luaät sö, vaø töø naêm 1900
öùng cöû vaøo chöùc vuï Thöôïng Nghò Só taïi tieåu bang
oâng ra ñôøi. OÂng thuoäc ñaûng Daân Chuû, ñöôïc giöõ
chöùc thöù tröôûng Haûi Quaân cho maõi ñeán naêm 1920.
Thôøi gian giöõ chöùc vuï naøy, oâng duøng aûnh höôûng
cuûa mình quyeát ñònh ñöa Hoa Kyø tham döï vaøo cuoäc Ñaïi
chieán thöù nhaát (1914-1918). Naêm 1921 oâng bò beänh teâ
lieät caû hai chaân neân suoát thôøi gian ñoù khoâng coøn
hoaït ñoäng ñöôïc nöõa. Naêm 1928, sau khi laønh beänh oâng
ñaéc cöû chöùc Thoáng Ñoác tieåu bang New York. Naêm 1932
vaøo thaùng 11 oâng ñaéc cöû chöùc vuï cao nhaát : Toång
Thoáng Hoa Kyø töùc laø vò Toång Thoáng thöù 32, vôùi soá
phieáu 22 trieäu trong luùc ñoù öùng cöû vieân Toång Toáng
cuûa ñaûng Coäng Hoøa chæ coù 15 trieäu phieáu. OÂng lieân
tuïc naém giöõ vai troø Toång Thoáng suoát hai nhieäm kyø theo
Hieámn Phaùp qui ñònh, nhöng vì tình hình ñaëc bieät vì
neàn kinh teá luùc baáy giôø bò khuûng hoaûng töø naêm 1932,
tieáp ñeán tình hình theá giôùi caøng ngaøy caøng caêng
thaúng keå töø naêm 1937 tieáp ñeán laø Ñaïi chieán thöù
hai buøng noå vaøo nhöõng naêm 1939-1945 neân giöõ theâm
nhieäm kyø thöù ba nöõa. Ñaây laø moät tröôøng hi höõu
hieám thaáy. Trong thôøi gian leân caàm quyeàn, oâng ñaõ ñöa
ra nhöõng döï luaät môùi ñöa sang Quoác Hoäi bieåu quyeát:
-
Ñeà
nghò baõi boû luaät caám laøm röôïu vaø baùn röôïu,
oâng ñöa ra lyù do vì luaät ngaên caám naøy ñaõ chaúng
nhöõng khoâng coù hieäu löïc maø coøn laøm lôïi cho
nhöõng keû laøm röôïu laäu. Dö luaät naøy ñöôïc
thoâng qua vaøo naêm 1934.
-
Ñöa
döï luaät ñöa ra nhieàu bieän phaùp choáng laïi naïn kinh
teá khuûng hoaûng vaø naêm 1936 naïn thaát nghieäp khoâng
coøn , thôï thuyeàn baét ñaàu coù coâng aên vieäc laøm,
thöông maõi bình quaân trôû laïi nhö tröôùc kia.
-
OÂng
chuû tröông boû haún chính saùch baù chuû loãi thôøi
maø aùp duïng chính saùch Giao Haûo Laân Bang.
-
Thuyeát
phuïc ñöôïc daân chuùng Hoa Kyø boû haún "Chính
Saùch Bieät Laäp maø höôûng öùng "Chaùnh Saùch Can
Thieäp" ñeå cuøng vôùi caùc nöôùc daân chuû Chaâu
AÂu trong coâng cuoäc choáng laïi caùc quoác gia ñoäc
taøi.
-
Naêm
1938 - 1939 : göûi caùc thoâng ñieäp keát toäi caùc laõnh
tuï ñoäc taøi Ñöùc,YÙ,Nhaät ñaõ xaâm löôïc gaây ra
cuoäc chieán treân khaép hoaøn vuõ.
-
OÂng
ñaõ kyù keát vôùi Thuû Töôùng Chuechill Hieán Chöông
Ñaïi Taây Döông vaøo naêm 1941.
-
Trong
luùc chieán tranh thöù hai coøn tieáp dieãn, oâng laø moät
trong nhöõng vò nguyeân thuû quoác gia treân theá giôùi
ñaët neàn taûng cho Hoäi Lieân Hieäp Quoác. Danh töø
Lieân Hieäp Quoác (United Nations) do oâng ñeà nghò vaøo
ngaøy 1-1-1942.
-
OÂng
töøng döï vôùi caùc nguyeân thuû caùc nöôùc ñoàng
minh nhö :Churchill, Staline taïi Teheran vaøo thaùng 11 vaø 12
naêm 1943.
-
Hoäi
nghò Quebec (9-1944)
-
Hoäi
nghò Yalta (2-1945)...
Ngaøy
12-4- 1945 oâng bò huyeát xung naõo taï theá taïi Warm Spring ,
thoï 63 tuoåi.
Ñinh Vaên Ngoïc