VAÊN QUANG KEÅ CHUYEÄN SAØI GOØN

Tuy teân cuoán buùt kyù cuûa Vaên Quang do nhaø xuaát baûn Tuoåi Xanh cho trình laøng mang teân Saøi Goøn, Cali 25 Naêm Gaëp Laïi nhöng thöïc ra ña soá laøø chuyeän Saøi Goøn do moät caây buùt phoùng söï quen thuoäc cuûa Saøi Goøn maáy chuïc naêm xöa keå chuyeän baây giôø.

Trong soá 13 baøi raûi treân hôn hai traêm trang saùch chæ coù baøi ñaàu Vaên Ngheä Vaø Phuùt Lít keå laïi moät chuyeän xaåy ra töø thôøi Vieät Nam Coäng Hoøa caùch ñaây treân ba chuïc naêm, coøn laïi laø nhöõng chuyeän môùi tinh dieãn ra ôû thaønh Hoà, ôû mieàn Nam.

Baèng moät gioïng vaên phoùng söï sôû tröôøng, trong Peâ Ñeâ Saøi Goøn, Vaên Quang linh ñoäng cho ta thaáy caûnh phoøng traø ca nhaïc Ñeâm Maàu Hoàâng tao nhaõ ngaøy xöa nay trôû thaønh moät nôi aên chôi truïy laïc chöa bao giôø coù daønh rieâng cho nhöõng thanh nieân ñoàng tính luyeán luyeâùn aùi, nhöõng chaøng gay, vaø Haø Noäi haún phaûi haõnh dieän nay Vieät Nam ñaõ theo kòp Hoa Kyø.

Nhöõng phoùng söï Moùn Ngon Saøi Goøn, Noùi Chuyeän Caày Tô . . . moâ taû nhöõng nôi aên nhaäu haïng trung nhan nhaûn khaép Saøi Goøn ngaøy nay. Neáu quaän Cam thuoäc Cali ñaõ coù moät nhaø haøng maø thöïc khaùch töï tay ñaâm cheát con toâm huøm trong beå roài mang ra cho nhaø beáp naáu nöôùng ñaõ xuyùt phaûi ra toøa thì Saøi Goøn baây giôø cuõng coù moùn côm ñaäp ñoäc ñaùo maø chaéc khoâng sôï coâng an truy toá. Xin haõy ñoïc:

Ñeå taêng theâm phaàn haøo höùng, khi ñaäp nieâu côm, khaùch haøng seõ troøn xoe maét leân nhìn hai an "tieáp

vieân chuyeân nghieäp" cuûa nhaø haøng, moät anh caàm caùi nieâu côm noùng hoåi, giô cao caùi buùa ñinh,ñaäp ñaùnh boáp moät phaùt cho caùi nieâu vôõ tan taønh, côm chaùy loøi ra. Laäp töùc anh ta tung cao phaàn côm chaùy anh kia leân trôøi cho moät anh khaùc ñöùng xa chöøng 7 - 8 meùt vung caùi ñóa leân ñôõ goïn phaàn côm chaùy vaøo loøng ñóa (tr. 51)

Ngöôøi chöa veà Saøi Goøn laàn naøo töø 1975 cuõng coù theå qua phoùng sö Moùn Ngon Haø Noäi Giöõa Loøng Saøi Goøn bieát ñöôïc giaù caû caùc moùn aên töø cao ñeán thaáp nhö laåu caù cheùp, gaø haàm caùch thuûy, mieán, phô,û buùn rieâu, baùnh troâi, baùnh chay, xoâi cheø . . . (135) vaø bieát baùnh cuoán Thanh Trì baây giôø dôû nhö theá naøo khi chuû tieäm Thanh Trì ñöôøng Traàn Khaéc Chaân ñaõ ñoùng cöûa vaø doïn ñi ñaâu khieán khaù nhieàu thöïc khaùch ngaäm nguøi.

Buùt kyù chính Saøi Goøn - Cali 25 Naêm Gaëp Laïi cuõng mang teân ngay cho cuoán saùch nhöng khoâng phaûi chuyeån xaåy ra ôû Cali maø chuyeän ngöôøi Vieät Cali (hay noùi chung laø Vieät kieàu ôû ngoaïi quoác) trôû veà thaêm Saøi Goøn döôùi caùi nhìn cuûa taùc giaû. Qua buùt kyù naøy vaø nhöõng baøi khaùc ñoäc giaû taïi Myõ ñöôïc bieát veà nhöõng ngöôøi töøng moät thôøi ñaõ coù tieáng taêm ôû Saøi Goøn xöa, nay veà queâ höông laøm gì, sinh hoaït ra sao, ñi laâu hay mau. Raûi raùc trong cuoán saùch ta thaáy xuaát hieän taïi Saøi Goøn boùng daùng nhöõng Vieät kieàu Thaùi Tuaán (60), Maëïc Thu (72), Kieàu Chinh (74), Minh Hieáu (76) vaø vaân vaân.

Giôùi vaên ngheä lôùn tuoåi ôû haûi ngoaïi cuõng ñöôïc bieát veà sinh hoaït cuûa moät soá baèng höõu ñoàng nghieäp coøn ôû laïi. Vaø nhöõng anh em ñoù ñaõ coù dòp gaëp gôõ nhau nhö trong ñaùm ma kòch taùc gia Traàn Leâ Nguyeãn hay ñaùm gioã nhaø vaên Chu Töû quy tuï tôùi maáy chuïc ngöôøi (68).

Baøi vieát veà caûnh soáng khoù khaên cuûa nhaø vaên Thuïy Vuõ nuoâi ñöùa con gaùi 27 tuoåi maát tri giaùc ñaõ phoå bieán roäng raõi ôû haûi ngoaïi cuõng in trong cuoái cuoán saùch naøy. Nhöng keát quaû cuûa baøi baùo ñoù ñöôïc keå trong moät baøi khaùc keå chuyeän hai ñoäc giaû khoâng quen bieát Thuïy Vuõ töø UÙc vaø Ñöùc veà thaêm queâ vì ñoïc baøi vieát neân bao moät chieác xe nöûa trieäu ñoàng vaø yeâu caàu Vaên Quang ñöa leân taän Loäc Ninh thaêm Thuïy Vuõ vaø chaùu Khoâi Thuïy (cuõng coù luùc ghi laø Quaân Thuïy) thaät laø caûm ñoäng (58 - 60).

Coù baøi cho thaáy hoaøn caûnh bi ñaùt cuûa coâ gaùi ngheøo phaûi laáy Taøu, sang Ñaøi Loan roài laïi phaûi trôû veà vôùi loøng "caêm thuø ñeán thaáu xöông" (Kyõ Ngheä Laáy Taøu ) beân caïnh nhöõng baøi moâ taû caùi vui ngaén nguûi nhö trong muøa tranh giaûi boùng ñaù tröyeàn hình Euro 2000, hay Teát Taây, Teât ta cuûa ngöôøi daân ñoùn xuaân naêm Roàng.

Phoùng söï veà caây caàu Myõ Thuaän baéc qua soâng Cöûu Long do UÙùc trôï giuùp thöïc hieän môùi hoaøn thaønh khieán ngöôøi ñoïc thaáy vui laây vôùi ñoàng baøo trong nöôùc ñaõ coù moät caày caàu ñeå thay theá nhöõng chuyeán phaø dieäu vôïi cuûa Baéc Myõ Thuaân xöa. Nhöng cuõng phaûi mæm cöôøi khi taùc giaû nhaân ñoù keå kheùo tôùi neàn vaên hoïc tuyeân truyeàn maø caùc nhaø vaên, nhaø baùo quoác doanh aên theo caây caàu do vieäân trôï töø moät nöôùc khoâng coäng saûn:

Gaàn ñaây cuõng coù khaù nhieàu "chieán dòch" noåi leân ca tuïng "coâng trình theá kyû" naøy nhö vaøi chöông trình ca nhaïc qua maøn aûnh nhoû, vaøi cuoäc trieån laõm tranh, vaøi cuoäc thi chuïp hình vaø coù leõ seõ coøn coù caû nhöõng cuoäc thi veà vaên chöông thô phuù gì nöõa ñoù.

Nhöng quaû thaät qua nhöõng doøng nhaïc chaûy cho caàu Myõ Thuaän, cho ñeán nay vaãn chöa thaáy noåi leân moät "saùng taùc" naøo ñaùng giaù, döôøng nhö nhöõng caûm xuùc chöa kòp thaám saâu thì ñaõ phaûi ñaåy noù ra phuïc vuï cho "giai ñoaïn" cho nhu caàu maø thoâi (195).

Ñoïc taùc phaåm môùi cuûa Vaên Quang ta vaãn thaáy gioïng vaên cuõ cuûa oâng trong haøng chuïc taùc phaåm tieåu thuyeát phoùng söï töø xöa, vaãn thaáp thoaùng nhöõng hình boùng, ngoân ngöõ cuûa caùc nhaân vaät giaû töôûng Poân Huùc boá, Poân Huùc con, baø Phaùn Phom xuaát hieän trong tieåu thuyeát Nhöõng Ngaøy Hoa Moäng treân baùo Truyeän Phim töø 1957 roài lieân tieáp vaøi chuïc naêm sau treân nhöõng phoùng söï khaùc. Teân nhöõng nhaân vaät ñoù coù thôøi ñaõ phoå bieán ñeán noãi coù nhieàu ngöôøi ñaõ noùi nhö nhöõng danh töø chung nhö khi duøng chöõng tieáng Sôû Khanh, Hoaïn Thö, Lyù Toeùt vaäy.

Rieâng phaàn tieåu söû taùc giaû in ôû sau bìa chaéc coù theå khoâng do taùc giaû vieát neân coù moät vaøi chi tieát caàn noùi cho ñuùng.

Hai tôø baùo phoå bieán noäi boä do Phoøng Thoâng Tin Baùo Chí thuoäc Cuïc Taâm Lyù Chieán phuï traùch laø nguyeät san Tieàn Phong daønh cho só quan vaø baùn nguyeät san Chieán Só Coäng Hoøa daønh cho haï só quan, binh só. Theo thoâng leä cuïc tröôûng TLC ñöùng teân chuû nhieäm vaø tröôûng phoøng TTBC ñöùng teân chuû buùt. Rieâng nhaät baùo Tieàn Tuyeán coù baùn ngoaøi daân söï tuy thuoäc Toång Cuïc Chieán Tranh Chính Trò nhöng khoâng theo thoâng leä naøy maø do trung taù Phaïm Xuaân Ninh (Haø Thöôïng Nhaân), roài ñaïi taù Nguyeãn Huy Huøng ñöùng teân chuû nhieäm. Hai tôø tuaàn baùo Khôûi Haønh vaø Dieàu Haâu khoâng thuoäc Toång Cuïc CTCT maø laø hai tôø baùo tö, tôø tröôùc cuûa Hoäi Vaên Ngheä Só Quaân Ñoäi, tôø sau do trung taù Nguyeãn Ñaït Thònh vaø thieáu taù Phaïm Huaán chuû tröông vôùi tö caùch rieâng.

Trung taù Vaên Quang laø tröôûng Phoøng Thoâng Tin Baùo Chí töø 1957 toùi 1967 vaø quaûn ñoác Ñaøi Tieáng Noùi Quaân Ñoäi töø 1969 tôùi ngaøy ñöùt phim. Giai ñoaïn giöõa oâng theo hoïc Khoùa Chæ Huy Tham Möu Cao Caáp taïi Ñaø Laït vaø phuï taù tröôûng Khoái Kyõ Thuaät. Phoøng TTBC töø 1969 do trung taù Nguyeãn Ñaït Thònh laøm tröôûng phoøng, vaø tôùi giöõa thaùng ba 1975, taùc giaû baøi naøy gaùnh chöùc quyeàn tröôûng phoøng tôi taû naøy tôùi 30. 4. 75 roài ñi hoïc "ñaïi hoïc caûi taïo" cuûa coäng saûn gaàn 10 naêm.

Saøi Goøn Cali 25 Naêm Gaëp Laïi giaù 13 ñoâ la. Ñoäc giaû yeâu thích cuoán naøy chaéc coù theå mua ôû caùc tieäm saùch Vieät Nam. Vì trong saùch chæ ghi teân nhaø xuaát baûn Tuoåi Xanh nhöng khoâng ghi ñòa chæ, khoâng ghi nhaø phaùt haønh, khoâng ghi naêm xuaát baûn maø chæ coù moät ñòa chæ thö ñieän töû laø: vietrans @ aol . com daønh cho nhöõng ngöôøi söû duïng maùy ñieän toaùn.