IV. QUAÙN NGOÏC HOÀ

Töôûng theá thoâi, chöù vôùi ñôøi Xuaân Höông cuõng coøn coù choã baáu víu: nhoùm baïn hoïc cuõ vaãn naêng tôùi thaêm nom vaø heát loøng gôõ roái nhöõng khoù khaên trong coâng aên vieäc laøm haøng ngaøy.

Moät hoâm, nghe Xuaân Höông phaøn naøn veà thôøi buoåi gieo neo, deät cöûi vaø mua baùn sôïi vaûi chaêm chæ heát mình maø cuõng khoâng ñöôïc xôûi lôûi, moät baïn ñeà nghò:

_ Hay laø Höông chòu khoù xuoáng döôùi phoá thueâ cöûa haøng, coù leõ ñôõ hôn?

_ Traêm toäi khoâng gì baèng ngheøo, anh aï! Giaù coù voán thì coøn noùi gì!

Anh khaùc gaït ñi:

_ Caàn gì phaûi ñi ñaâu? Höông cöù nghe toâi: Ñaây xa nôi thò töù thaät, nhöng coù caûnh hoà Taây, coù vöôøn Ngoïc Haø, muøa nöïc thieáu gì khaùch thöøa löông! Khoâng nhöõng theá, nhöõng taøi baûy böôùc thaønh thô cuûa Höông, toâi ñi chôi trong ñaát Thaêng Long naøy, thaáy khoâng ñaâu khoâng coù ngöôøi haâm moä. Vì theá, toâi töôûng toát hôn heát laø Höông môû ngay taïi nhaø moät quaùn traàu nöôùc, khoâng sôï loã voán ñaâu, seõ coù nhieàu baïch dieän thö sinh keùo ñeán, cho maø xem!

_ Nhöng mình con nhaø hoïc troø, chöa môû quaùn bao giôø, thì bieát ñöôøng naøo maø laàn?

_ Caùi ñoù khoâng lo, toâi seõ nhaän vieäc trang hoaøng cho ra veû moät caùi quaùn thanh lòch thu huùt tao nhaân maëc khaùch baèng nhöõng thuù haáp daãn nhö röôïu Voõng thò ngaâm boà, nhö traø ñaàu xuaân öôùp kim cuùc... ÔÛ vuøng naøy laïi coù toâm caù Nghi taøm ngon noåi tieáng. Vôùi laïi coù Höông nöõa, chaû töôm laø gì. Chæ caàn Höông nhuõn nhaën chieàu khaùch, ñöøng rieãu côït quaù maø ngöôøi ta giaän ñaáy...

Xuaân Höông traàm ngaâm moät laùt, nghó buïng: "Anh naøy baøn cuõng phaûi, bieát ñaâu caùi quaùn naøy chaúng trôû thaønh moät thöù chôï ñôøi, cho mình choïn baïn?" YÙ ñaõ quyeát lieàn noùi:

_ Vaâng thì môû quaùn, nhöng cuõng phaûi ñaët moät caùi teân cho vaên veû, chöù chaû leõ goïi xuoâng laø quaùn nöôùc?

_ Thì ñoù ta saün coù hai thaéng caûnh, laø hoà Taây vaø Ngoïc Haø, ñaët ngay laø quaùn Ngoïc Hoà, chaû ñeïp chaùn roài ö? Chöõ hoà ( ) naøy khoâng nhöõng ñoàng aâm vôùi hoï Hoà ( ) laïi coøn vôùi ( ) trong caâu thô cuûa Vöông xöông Linh, gôïi leân ñöôïc yù nhaát phieán baêng taâm kia ñaáy...⁽⁸⁾

_ Thoâi ñi, coøn baêng taâm caùi con voà gì nöõa! ⁽⁹⁾

_ Höông aï, caùi gì ñaõ qua thì cho qua luoân, nghó ñeán caùi saép tôùi môùi laø thöùc thôøi...

_ Caùm ôn anh ñaõ vaïch cho moät loái ñeå ñi tôùi. Vaäy chuùng ta baét tay vaøo vieäc ngay nheù: naêm saép heát roài, neân chuaån bò ñeå kòp khai tröông vaøo dòp Teát cho may maén.

* * *

Ngoâi nhaø töôøng gaïch maùi tranh, hai lôùp caùch nhau moät saân khaù roäng. Troâng ra ñöôøng coù maûnh vöôøn xinh xinh, beân troàng hoa, beân raâm boùng caây mít. Nhaø trong

laø nôi phoøng khueâ. Nhaø ngoaøi laøm quaùn: gheá tre, baøn goã ñôn sô nhöng xeáp ñaët ngay ngaén, trang nhaõ. Hai beân vaùch, voâi môùi traéng tinh, tay phaûi böùc tranh Hai coâ Toá Nöõ, vôùi baøi thô naøy:

Töôøng phía traùi, anh baïn veõ chaám phaù caûnh ñaùnh ñu ngaøy Teát, khoaûng treân baøi thô vònh:

Hai beân coät cöûa ngoaøi daùn ñoâi caâu ñoái vieát treân giaáy hoàng ñieàu ñieåm kim nhuõ:

* * *

Tính raèng saùng moàng moät môû toang cho thieáu nöõ röôùc xuaân, nhöng laïi e thieân haï neù ñieàm xoâng ñaát maø khoâng daùm ñeán, neân moàng boán môùi thöïc söï Ngoïc Hoà môû quaùn. Môùi ñaàu, moät vaøi ngöôøi ruït reø böôùc vaøo, ngaøy sau ñoâng hôn, sau laïi ñoâng hôn nöõa.

Môùi bieát anh baïn ñoaùn ñuùng: phaøm phu thì ít, phaàn nhieàu laø ñaùm chöõ nghóa vì hieáu kyø maø ñeán. Maø kyø thaät: phuï nöõ baùn quaùn thì thieáu gì, nhöng ít ngöôøi coù hoïc, phuï nöõ coù hoïc thì naùu trong khueâ caùc hoaëc coù saùng taùc, cuõng ôû trong khuoân khoå cöông thöôøng, chöù coù ai nhö Xuaân Höông heã xuaát khaåu laø trai lô boùng gioù, noùi ra toaøn nhöõng ñìeâu kieâng kò! Ngöôøi ta coi coâ naøng nhö moät thöù yeâu tinh thaàn nöõ, neân ai cuõng toø moø tôùi xem cho bieát!

Vaû laïi nghe coâ chuû quaùn ñoái ñaùp duyeân daùng, ai chaúng nöùc loøng?

Moät anh khoùa xem böùc veõ Ñaùnh Ñu, noùi nhoû nheï:

_ Coät nhoå ñi roài, loã boû khoâng... Thì troàng coät khaùc khoù gì!

_ Theá maø khoù ñaáy caäu aï! Laø vì cuõng phaûi coät taùu coät lim, chöù coät taïp thì ñöôïc maáy naû!

Anh khoùa troá maét, laëng leõ ruùt lui...

Anh thö sinh khaùc ñoïc baøi thô Hai coâ Toá Nöõ, thaéc maéc:

_ Coøn thuù vui kia sao chaúng veõ, traùch ngöôøi thôï veõ kheùo voâ tình... Toâi nghó ngöôøi ta höõu tình ñaáy! Giaáu ñi ñeå cho phaûi tìm, môùi hay chöù!

_ Chaéc caäu hay chôi uù tim...

_ Chôi uù tim ñeán luùc oøa môùi söôùng...

_ Vaâng, cuõng coù khi uù tim maø tìm chaúng ra?

_ Bieát ñaâu chöøng, coâ nhæ!

* * *

Chieàu heø oi aû, Xuaân Höông ra hoùng gioù ngoaøi cöûa quaùn, moät anh khaên löôït aùo the thuûng thænh ñi tôùi, thaáy caây mít ruûng rænh nhöõng quaû, tuûm tæm noùi:

_ Mít nhaø chaéc thôm laém ñaây, coâ quaùn nhæ?

Xuaân Höông nghó buïng: troâng cuõng saïch nöôùc caûn ñaây ⁽¹⁰⁾ lieàn öùng khaåu:

Anh chaøng maët ñoû döø, giaû vôø aáp uùng:

_ Thöa coâ, toâi khoâng am hieåu maáy veà caây coái, coâ baûo ñoùng noõ laø theá naøo cô?

Taøi trai maø khoâng bieát? Muoán ñoùng noõ, phaûi haùi mít xuoáng ñaõ...

_ Theá aø! Roài phaûi laøm sao nöõa, höû coâ?

_ Roài ruùt cuoáng mít ra laáy caùi noõ laø moät khuùc goã daøi baèng gang tay, to baèng ngoùn chaân caùi, nong loâ cuoáng cho roäng ñeå nhöïa chaûy ra, naéng soi vaøo thì mít choùng chín. Nhöng nhöïa noù ra tay, khoù chòu laém ñaáy!

_ OÀ mít coù gai, ai daùm maân moù...

_ Phaûi ñeå yù vaøo chöù!

Coù laàn ñaèng oâ Yeân Phuï ñem laïi moät roå oác nhoài, con naøo con naáy troøn uûng. Xuaân Höông cho ngaâm nöôùc vo gaïo moät ñeâm, hoâm sau ñem luoäc chín, roài nhaân luùc vaéng khaùch, goïi ngöôøi nhaø quaây quaàn laïi ngoài ngay nôi neàn ñaát, laáy gai kheàu vaåy, vöøa aên vöøa xuyùt xoa, nöôùc maét nöôùc muõi raøn ruïa.

Vöøa hay moät oâng khaùch vaøo quaùn, thaáy theá noùi ñuøa:

_ OÁc ngon quaù nhæ! Naøo cho toâi ngoaùy vaøi con...

Troâng khaùch coù veû cuïc mòch, laïi aên noùi soã saøng, Xuaân Höông khoâng buoàn chaøo hoûi, thuûng thænh ngaâm:

Roài coâ ñöùng leân vaøo nhaø trong, ñeå maëc cho ngöôøi nhaø tieáp ñaõi...

* * *

Moät hoâm trôøi ñaõ nhaù nhem, hai ngöôøi maëc thöôøng phuïc tôùi quaùn, moät troâng vaïm vôõ, raâu ria xoàm xoaøm, moät thì loaét choaét, maøy raâu nhaün nhuïi. OÂng naøy oûn eûn:

_ Chaúng giaáu gì coâ quaùn, vò naøy laø quan laõnh trong thaønh noäi, coøn bæ nhaân giöõ chöùc thò veä ôû noäi cung, chaúng maáy khi coù dòp ra chôi beân ngoaøi. Nay nghe tieáng coâ laø tay taøi nöõ neân...

Roài oâng ta laéc lö ngaâm hai caâu:

Xuaân Höông cöôøi nuï, nghó thaàm: roõ kheùo, ñeå vaøo thì ñeå vaøo ñaâu kia chöù? Nhöng cuõng oân toàn thöa:

_ Em thì taøi danh gì ñaâu, chaúng qua chæ noâm na ít caâu tuïc tóu khoâng ñaùng ñeå vaøo tai baäc trí thöùc nhö caùc quan...

_ Khoâng sao ñaâu, coù tuïc coù thanh môùi thaønh giai cuù chöù.

_ Vaäy em xin pheùp möøng quan Thò tröôùc moät baøi:

Quan Thò caûm thaáy ñau hôn hoaïn, maët maøy xanh xaùm, maéc côû vôùi baïn ñoàng haønh, song cuõng coá neùn giaän ñeå chöõa theïn:

_ Thô coâ hay ñaùo ñeå... Ñaùo ñeå! Nhöng... nhöng maø... nhöng maø thoâi? Coâ haõy taëng quan laõnh ñaây moät baøi ñi, cho vui?

Baáy giôø, quaùn môùi leân ñeøn, Xuaân Höông töôi cöôøi ñaùp:

_ Vaâng, em coù maáy caâu ñeå toû loøng khaâm phuïc taøi thao löôïc cuûa quan Laõnh:

Vöøa döùt caâu thì quan Laõnh ñaåy gheá ñöùng phaét daäy, maët haàm haàm, keùo tay quan Thò boû ñi, khoâng moät tieáng chaøo.

Maáy ngöôøi khaùch quen, töø naõy giôø nghe thô chæ tuûm tæm ñöa maét nhìn nhau, giôø môùi phaù ra cöôøi:

_ Nöõ só sao maø ñoäc mieäng theá! Ngöôøi ta quan caùch theá maø nôõ ví vôùi caùi cuûa nôï! Caùc quan giaän laø phaûi...

_ Toâi cöù nghó laõo ta khoâng hieåu kia ñaáy. Nhöng bieát noåi giaän thì cuõng laø thoâng minh. Coøn hôn nhieàu töôùng taù?

* * *

Quaùn Ngoïc Boâ noåi tieáng ñeán ñoä ngöôøi ngoaïi quoác cuõng muoán tham quan! Moät chuù Taøu coù maùu vaên nhaân, moät hoâm tìm tôùi. Chöøng môùi theo ñaïo quaân Toân só Nghò sang, neân chöa noùi ñöôïc tieáng ta, xoà moät thoâi tieáng Quaûng ñoâng, Xuaân Höông khoâng hieåu gì caû, nhöng thaáy tia maét coù veû soã saøng. Lieàn caàm buùt vieát:

Chuù Taøu caàm xem, ñoïc ñöôïc maáy chöõ Haùn, Ñöôøng, Löông, Ngoâ coøn thì chöõ noâm raäm rì, chöa töøng ñoïc qua, e raèng coâng kích söï xaâm löôïc cuûa mình chaêng, neân uoáng cheùn traø roài cöôøi heà heà, ñöùng leân caùo thoaùi.

* * *

Vaøo cöõ thaùng ba, moät hoâm Xuaân Höông ñang baän laøm baùnh troâi nöôùc ⁽¹¹⁾ thì ngöôøi nhaø vaøo thöa: Moät caäu coâng töû coù tieåu ñoàng ñieáu chaùp theo sau, ngoû yù muoán ñöôïc gaëp chuû quaùn.

Xuaân Höông baûo hoûi xem laø ai, thì môùi hay laø caäu Phaïm Ñình Hoå.

_ AØ caäu Chieâu ñaây maø! Caäu laø danh gia töû ñeä ñaáy.

Coâ giôû baän moät chuùt, haõy ñöa maáy caâu naøy ra trình tröôùc ñaõ...

Ngöôøi nhaø ñem tôø hoa tieân ra, caäu chieâu giô leân xem thaáy boán caâu:

Lieàn goïi tieåu ñoàng môû chaùp laáy giaáy buùt ñaùp lôøi:

Xuaân Höông ñoïc qua, mæm cöôøi: Coå gheùp Nguyeät laø chöõ Hoà, goïi haún teân hoï mình ra, laïi treâu mình trong caûnh quaïnh hiu! Voäi vaán khaên laïi roài cho môøi khaùch vaøo.

Thaáy ngöôøi coù veû tuaán tuù phong caùch haøo hoa, naøng raát ñeïp loøng, chaøo môøi voàn vaõ:

_ Chaû maáy khi roàng ñeán nhaø toâm, xin môøi coâng töû ngoài ñaây, duøng cheùn traø ñaïm baïc naøy, may ra höông cuùc Thuùy sôn seõ khieán buoàng xuaân ñôõ laïnh chuùt naøo...

Chieâu Hoå ⁽¹²⁾ cöôøi nuï:

_ Khaåu traàu ngoaøi kia ñöa, toâi chöa daùm thöû xem "queät" ra sao, vì sôï mình yeáu boùng vía, chöa gì ñaõ say... ñaâm ra ngaát ngö...

Xuaân Höông öûng hoàng ñoâi maù, voäi noùi laûng:

_ Thaät laø quyù vaät tìm quyù nhaân ñaây nhaù: chaû nhaân teát haøn thöïc, nhaø coù laøm ít baùnh troâi nöôùc, ñeå môøi coâng töû neám thöû vaøi vieân...

Thöû vaøi vieân? Quyù nöông noùi ñuùng quaù ñi maát thoâi? Nhöng toâi coù taät "ñöa cay" tröôùc ñaõ...

Xuaân Höông voäi laáy bình röôïn Voõng thò roùt vaøo cheùn söù, naâng môøi. Chieâu gheù moâi, nhaáp nhaép, ñaàu gaät guø, maét lieác ngang, tay caàm thìa vôùt vieân baùnh, nhaám nhí ra ñieàu taùn thöôûng, roài chaäm raõi khen:

_ Röôïn ngon, ngöôøi ñeïp, baùnh laïi kheùo! AÙo ngoaøi mòn maøng, vieân ñöôøng beân trong luùc caén vôõ, laïi thôm ngaùt muøi mía Ñöôøng Cheøo, thaät laø tuyeät phaåm...

Xuaân Höông nhoû nheï:

Coâng töû quaù khen, chöù vieân baùnh taàm thöôøng naøy coù ñaùng gì, chaúng qua cuõng taàm thöôøng nhö em ñaáy maø thoâi:

_ Loøng son thôm ngoït theá naøy, lo gì phaän aáy chaúng troøn!

Theá roài chuyeän noï doï chuyeän kia, giaây caø ra giaây muoáng, vaên thô ñaåy ñöa tình töù, tình töù boác nguït hôi men, coâng töû vôùi quyù nöông roài ñoåi ra anh vôùi em, anh laïi bieán ra oâng, em nhaûy leân chò, luùc naøo khoâng bieát, khieán chieâu ta khoâng ngaên noåi moät vaøi cöû chæ chôùt nhaû laøm cho giai nhaân phaûi ra boä laäp nghieâm:

Chieâu thaáy hang huøm maø laø choán aáy thì cuõng böïc loøng cho Hoå, ñaâm cuø nhaày:

Phaûi roài, khoâng theá thì laáy ñaâu ra con maø boàng treân tay? Noùi vôùi ngöôøi say nhö vay khoâng traû, Xuaân Höông thoâi cuõng ñaønh vaäy, chöù bieát sao baây giôø...

* * *

Töø ñaáy, hai ngöôøi soáng beân nhau trong caûnh giaø nhaân ngaõi non vôï choàng, khi röôïu thô, khi ñaøn ñòch, khi caây caûnh, khi cuoäc côø... Cuoäc côø treân baøn son roài gôïi höùng cho Xuaân Höông mieâu taû cuoäc côø ngöôøi:

Nhöng khi chaøng baûo chòu maø naøng níu khoâng xong, thì naøng laïi traùch laø boäi baïc

Khoán thay, moät chuyeán thoâi hay laø sang nöõa, quyeàn coøn ñaâu ôû caäu chieâu? quyeàn thuoäc... taïo hoùa!

________________________