MOÄT NGAØN LEÛ MOÄT CHUYEÄN BAÊN KHOAÊN

MOÄNG TUYEÀN Nöõ Só

Cuï Vuõ Haûi Hoà Trinity St. PA. Toâi muoán ñöôïc nhôù laïi moät ñoaïn trong Tam Thieân Töï baét ñaàu töø chöõ "Cuù caâu, Thô saùch, Ñoà vaùch, Töôøng töôøng... cho ñeán caâu ba chöõ choùt döôøng nhö laø Khoáng daïi, Phaùi phaûi, Toâng doøng... Baø cuï giuùp cho, xin muoân vaøn caûm taï.

* Ñoaïn theo lôøi yeâu caàu cuûa cuï nhö sau: "Cuù caâu, Thô saùch, Ñoà vaùch,Töôøng töôøng, Phöôøng phöôøng, Phoá phoá, Boä boä, Phieân phieân, Quyeàn quyeàn, Töôùc töôùc, Ñaéc ñöôïc, Vi laøm, Tham tham, Duïc muoán, Quyeån cuoán (cuoán laïi), Tröông tröông (tröông ra), Söông söông, Thöû naéng, Haïo saùng traéng, Hinh thôm, Chieâm rôm, Laïp haït, Löông maùt, Baûo no, Khoá kho (kho chöùa), Khoân vöïa, Han ñöùa, Lang chaøng, Hoaøng ngang, Khoaùt roäng, Ba soùng, Höôûng vang, Theâ thang, Kyû gheá, Maãu meï, Nhi con, Vieân troøn, Nhueä nhoïn, Soaïn doï, Thu thaâu, Chaâu chaâu, Huyeän huyeän, Tuïng kieän, Minh keâu, Tuøng theo, Söû khieán,
Mieän (muõ mieän), Traâm (caây traâm), Ñaûo ñaâm, Ñaøo ñaõi, Thaûi saûy, Nghieân nghieàn, Lieân lieàn, Tuïc noái, Ñoan moái, Phaùi doøng, Lung loàng, Quæ soït, Ñoá moït, Truøng saâu, Caâu caâu, Ñieåm chaám, Thoá giaám, Du daàu, Phuø traàu, Toaùn toûi, Khoaùi goûi, Haø toâm, Kieâm goàm, Phoå khaép, Haï thaáp, Cao cao, Cao saøo, Ñaø laùi, Traïi traïi, Thoân thoân, Noän non, Khoáng daïi, Phaùi phaûi,Toâng doøng.

Chaùu Traàn Nhö Haûi Station U Toronto Canada (qua Kent Drexell Hill PA) . Baø cuï coù nhôù hai caâu cuûa Balzac, moät caâu noùi veà caùch daïy doã con caùi vaø moät caâu noùi veà caûnh khoå vaø söï thaát baïi laø baäc thang cuûa keû anh taøi khoâng? Neáu nhôù xin baø cuï nhaéc hoä chaùu.

• Ñoù laø hai caâu ñaïi yù nhö theá naøy:

1. Coù laém caùch laøm hö hoûng con caùi, hoaëc laøm hö tinh thaàn noù baèng caùch khen noù quaù vôùi taøi caùn cuûa noù, laøm hö yù chí noù baèng caùch caùi gì cuõng nuoâng chieàu noù, laøm hö traùi tim noù baèng noãi öu tö toân quí noù quaù...
2. Caûnh khoå cuøng söï thaát baïi laø naác thang cho baäc anh taøi, maø cuõng laø moät kho taøng cho ngöôøi khoân kheùo maø cuõng laø vöïc saâu thaêm thaúm cho nhöõng keû yeáu heøn.

Cö só Dieäu Haûi Brookhurst Orange County (CA) , Caâu thaàn chuù "AÙn Ma Ni Baùt Meâ Hoàng" nguyeân vaên nhö theá naøo? Toâi muoán ñöôïc nghóa vaø y nghóa cuûa noù. Baø cuï nhôù khoâng?

* AÙn Ma Ni Baùt Meâ Hoàng nguyeân vaên thöôøng ñöôïc nhieàu ngöôøi baûo: "Aum Mani Padme Hong" maø caû trong Töï Ñieån Phaät Hoïc VN coù laàn toâi ñoïc ñaâu ñoù cuõng ghi nhö vaäy. Ñoù laø moät caâu thaàn chuù maø nhieàu ngöôøi thöôøng nieäm ñeå xua ñuoåi taø ma, theo truyeàn thuyeát Ñöùc Quan Theá AÂm taëng cho daân Taây Taïng. Caùch phaùt aâm caâu thaàn chuù naøy dòch baèng tieáng chöõ Haùn, coù phaàn khaùc ñi ít nhieàu. Nghóa chung cuûa toaøn caâu thaàn chuù laø "Ngoïc baùu trong hoa sen". Dòch ra töøng chöõ: Mani: Ngoïc baùu. Baùt meâ laø hoa sen. Hong laø ôû trong, Hong: giöõ nguyeân daïng cuûa töø Sanscrit. Aum laø AÙn, laø moät loaïi aâm linh thieâng cuûa AÁn Ñoä giaùo vaø Baø La Moân giaùo.

Töôûng cuõng neân bieát trong Phaät giaùo Maät Toâng, caùc caâu chuù cuõng thöôøng baét ñaàu baèng "AÂm" naøy. Chaéc cuï cuõng coøn nhôù laø caùc phuø thuûy ôû nöôùc ta cuõng thöôøng duøng aâm "UÙm" naøy. Theo moät soá ngöôøi am töôøng veà caâu thaàn chuù naøy thì nguyeân vaên caâu "Aum Mani Padme hong" khoâng ñöôïc ñuùng, maø phaûi laø "Om Mani Padme hum", vì tieáng Sanskrit khoâng vieát "aum" maø vieát vaø phaùt aâm laø "om" do quy taéc goäp aâm goïi laø sandhi.... Toâi khoâng theå toùm goïn laïi caùc qui taéc naøy trong khuoân khoå haïn heïp cuûa muïc naøy neân coù dòp seõ coáng hieán thaønh moät baøi rieâng reõ môùi coù theå dieãn taû heát ñöôïc nghóa vaø yù cuûa caâu thaàn chuù naøy. Rieâng chöõ "hong" thì hoaøn toaøn sai. Coù dòp toâi seõ mang ñeà taøi naøy ra ñeå chuùng ta cuøng thaûo luaän.

Cuï Leâ Thaïch Tuøng Yeân Westminster Orange County (CA): Boán caâu thô trong Kieàu nhö sau:

Treân yeân, buùt giaù thi ñoàng

Ñaïm thanh moät böùc tranh tuøng treo treân.

Phong söông ñöôïc veû thieân nhieân,

Maët khen neùt buùt, caøng nhìn caøng töôi.

Maáy töø buùt giaù, thi ñoàng, ñaïm thanh moät böùc tranh tuøng, toâi cuõng bieát nhöng khoâng ñöôïc roõ laém. Xin baø vui loøng giuùp cho.

* Buùt giaù laø caùi giaù ñeå buùt, coøn thi ñoàng laø caùi hoïp ñöïng thô (thô ñaây laø vaên thi, chöù khoâng laø thö. Phong söông chæ veà caùi tieát thaùo cuûa caây tuøng... trô gan cuøng tueá nguyeät.

OÂng Hoà Tröôøng Haûi Reseda (CA) : Toâi nhôù mang maùng raèng Hoaøng Saøo laø moät töôùng giaëc ñôøi nhaø Ñöôøng coù haäu thô khieán ngöôøi ñôøi neå nang veà caùi khí phaùch cuûa oâng töôùng cöôùp. Vaäy hai caâu thô ñoù laø hai caâu gì, baø cuï nhaéc nhôû hoä.

* Ñoù laø hai caâu: "Baùn kieân cung kieám baèng thieân tuùng/nhaát traïo giang san taän ñòa duy." Coù nghóa: "Nöûa vai ñeo cung kieám coù trôøi cho/moät cheøo ñi khaép non soâng treân ñaát..."

OÂng Baïch Doaõn Lôïi W. Larch St. Alhambra LA. Coù maây caâu tuïc ngöõ Trung Hoa maø chaùu muoán ñöôïc dieãn dòch ra tieáng Vieät, baø cuï giuùp hoä cho.

1. Thính thoaïi yeáu thính aâm. 2. Thieát ñaùo lieãu ñinh, nhaân ñaùo lieãu binh. 3.- Thieáu thò quan aâm, laõo thò haàu nhi. 4: Thieáu nieân höu tieáu baïch ñaàu oâng/ Hoa khai naêng höõu kyû thôøi hoàng.

* Caâu 1 oâng thieáu maát veá thöù hai. Nguyeân caâu nhö sau: Thính thoaïi yeáu thính aâm, ngaät thoâng yeáu ngaät taâm. Coù nghóa:

Nghe chuyeän neân nghe aâm thanh

AÊn haønh neân aên ruoät.

Tuïc ngöõ ta cuõng coù caâu:

Vaøng thì thöû löûa thöû than

Chuoâng keâu thöû tieáng, ngöôøi ngoan thöû lôøi.

Caâu 2: Thieát ñaùo lieãu ñinh, nhaân ñaùo lieãu binh. Coù nghóa:

Tieåu haøi töû ñaùo lieãu maïi binh

Saùt ñeán haøng ñinh, ngöôøi ñeán quaân binh, coøn treû con ñeán haøng quaø baùnh.

Haøm yù:

Treû vui ñaïo treû, giaø vui ñaïo giaø.

Caâu thöù 3: Thieáu thò quan aâm, laõo thò haàu nhi, Coù nghóa: Treû trung laø Quan AÂm. Giaø laõo laø con khæ.

Ta cuõng coù caâu töông töï:
- Giaø chaúng troùt ñôøi, giaø mang aùo tôi maø cheát.

Caâu thöù 4:

Thieáu nieân höu tieáu baïch ñaàu oâng

Hoa khai naêng höõu kyû thôøi hoàng.

Coù nghóa:

Treû trung khoan dieãu laõo oâng

Hoa kia nôû thaém saéc hoàng bao laêm.

Ta coù caâu:

- Coøn ñôøi ngöôi ñaáy ngöôøi ôi

Naøo ngöôi ñaõ baûy taùm möôi ngöôi giaø.

OÂng Hoaøng Lang Round Up Dr. Walnut, CA. Baø cuï coù theå giaûi thích veà Cao Qui Baûn cho khoâng? Thaønh kính caùm ôn.

* Cao qui baûn ñöôïc naáu ra töø töø xöông mu vaø xöông öùc cuûa con ruøa. Ruøa laø moät gioáng vaät ñöôïc saép trong haøng Töù Linh cuûa Ñoâng phöông: Ñoù laø Long-Ly-Qui-Phuïng. LONG: laø roàng. Con linh vaät chæ nghe noùi maø chöa heà nhìn thaáy. LY: laø kyø laân. gioáng vaät tinh khoân thaàn kyø naøy chæ thaáy treân tranh aûnh hay töôïng ñaù. Coøn chaúng ai ñaõ ñöôïc trong thaáy bao giôø. QUI laø con ruøa. PHUÏNG: ñöôïc nhaéc vaø ca tuïnbg nhieàu trong thô vaên. Töông truyeàn vaøo naêm Nguyeân gia ñôøi Toáng 424-452 daân chuùng coù dòp troâng thaáy moät gioáng chim nguõ saéc bay ñeán ñaäu treân nuùi gaàn Kim Laêng, cho neân goïi laø chim Phöôïng Hoaøng. Do ñoù maø hoï laäp ra moät caùi ñaøi goïi Phöôïng Hoaøng Ñaøi. Lyù Baïch khi ngang qua ñaây ñaõ laøm baøi Ñaêng Kim Laêng Phöôïng Hoaøng Ñaøi ñöôïc moïi ngöôøi ca tuïng laø tuyeät taùc. Coù boán caâu khieán ngöôøi ñoïc phaûi buøi nguøi:

Phöôïng hoaøng ñaøi thöôïng phöôïng hoaøng du

Phöôïng khöù ñaøi khoâng giang töï löu

Ngoâ cung hoa thaûo mai u kính

Taán ñaïi y quan - thaønh coå khaâu.

Phöôïng bieåu töôïng cho taân lang. Loan bieåu töôïng cho taân giai nhaân. Trung Hoa coù caâu:

"coâ Loan, ñoäc Phöông" chæ caûnh ngöôøi ñaøn oâng cheát vôï, ngöôøi ñaøn baø cheát choàng. Hoaëc chuùc cho ngaøy taân hoân: "Loan Phöôïng Hoøa Duyeân, Saéc Caàm Haûo Hieäp" Phaûi chaêng con phöôïng laø chim tró chaêng? Loaïi chim tró xuaát hieän nhieàu ôû röøng ruù Quaûng Ngaõi vaø Quaûng Nam. ÔÛ Myõ cuõng coù gioáng naøy nhieàu. Caùch naáu qui baûn xin heïn laïi kyø ñeán.

Moäng Tuyeàn