Nhöõng tin töùc ñeán töø Vieät Nam trong nhöõng ngaøy cuoái cuøng cuûa naêm Kyû Maõo - 1999 ñeàu khoâng phaûi laø nhöõng tin vui, neáu khoâng noùi laø bi thaûm. Hai tin ñieån hình ñöôïc ngöôøi ta chuù yù ñeán nhieàu nhaát laø tin veà naïn luït ôû mieàn Trung vaø tin chaát phooïc moân ñöôïc cho vaøo baùnh phôû. Hai tin khaùc ít ñöôïc ñeå yù tôùi hôn nhöng khoâng keùm phaàn quan troïng ñöùng veà phaïm vi tinh thaàn vaø vaên hoaù laø tin veà tình traïng theâ thaûm cuûa caùc coå tích ôû ngay trung taâm thaønh phoá Haø Noäi vaø naïn troäm caép caùc coå vaät ôû mieàn Baéc sang Trung Quoác. Ít ñöôïc ngöôøi ta chuù yù vì chuyeän xaûy ra khoâng lieân heä ngay laäp töùc ñeán sinh maïng cuûa con ngöôøi hay moät kyû ngheä aên uoáng coù tính caùch quoác hoàn quoác tuyù vaø thöôøng ngaøy cuûa ngöôøi Vieät, nhöng chuùng khoâng keùm quan troïng vì chuùng lieân heä tôùi truyeàn thoáng vaên hoaù vaø tinh thaàn cuûa moät daân toäc töï nhaän coù nhieàu ngaøn naêm vaên hieán.

Trong baøi naày ngöôøi vieát xin ñöôïc ñeà caäp tôùi naïn troäm caép caùc coå vaät ôû mieàn Baéc nöôùc ta sang Trung Quoác nhö moät möu toan thu huùt nhöõng saûn phaåm vaên hoaù töø caùc nöôùc laân caän cuûa nöôùcmaïnh nhaát vaø nhieàu tham voïng nhaát trong lòch söû Chaâu AÙ naày.

NAÏN TROÄM CAÉP CAÙC COÅ VAÄT TÖÛ MIEÀN BAÉC VIEÄT NAM SANG TRUNG QUOÁC

Ñaây laø moät teä naïn thöôøng xuyeân xaûy ra töø nhieàu naêm tröôùc vaø ñaõ ñöôïc caùc cô quan truyeàn thoâng trong vaø ngoaøi nöôùc ñaêng taûi. Môùi nhaát laø Vieät Baùo Kinh Teá, xuaát baûn taïi Quaän Cam ôû Hoa Kyø. Döïa theo tôø Vaên Hoaù ôû trong nöôùc , baùo naày cho bieát: "Töø thaùng lO-1998 ñeán nay, löïc löôïng chöùc naêng ñaõ baét giöõ hôn 500 coå vaät ñöôïc ñöa qua bieân giôùi Laïng Sôn vaø giao cho Baûo Taøng tænh baûo quaûn. Caùc chuyeân gia baûo taøng cho bieát ñoù laø nhöõng coå vaät coù giaù trò veà nieân ñaïi, ngheä thuaät, yeáu toá lòch söû vaø vaên hoaù, toân giaùo, phaàn lôùn laø ñoà saønh söù thôøi Lyù - Traàn - Leâ vaø moät soá coå vaät baèng ñoàng bò truïc vôùt, laáy caép ôû ôû caùc ñình chuøa, ñeàn mieáu vaø caû trong nhaân daân. Khoâng ít coå vaät trong soá ñoù thuoäc haøng quoác baûo. Do thuû ñoaïn tinh vi xaûo quyeät cuûa boïn buoân laäu neân khoâng theå noùi vieäc ngaên chaän buoân baùn coå vaät ra nöôùc ngoaøi ñaõ ñöôïc kieåm soaùt hoaøn toaøn ôû Laïng Sôn. Soá baét giöõ laïi ñöôïc coù theå chæ laø phaàn nhoû so vôùi haøng ngaøn baûo vaät ñaõ bò loït maát trong nhieàu naêm qua khi ñöôøng daây chuyeån laäu quoác baûo naày coøn an toaøn.

Ñöôïc bieát, trong hai naêm 1996, 1997, soá coå vaät bò baét giöõ taïi ñaây chæ laø 15. Trong khi ñoù caùc ñeàn chuøa coå taïi Vieät Nam, ñaëc bieät laø taïi mieàn Baéc, ñang bò troäm phaù tan hoang. Chæ rieâng ñòa baøn tænh Haø Taây gaàn ñaây ñaõ lieân tuïc xaûy ra hôn 70 vuï troäm caép coå vaät. Taïi 4 huyeän Chöông Myõ, Hoaøi Ñöùc, Quoác Oai vaø Thaïch Thaát, trong luùc coâng an ñang tieán haønh ñieàu tra truy am thì vaøo moät ñeâm thaùng 9-1999, taïi chuøa Taây Phöông ôû huyeän Thaïch Thaát, keû gian laïi ñoät nhaäp laáy ñi moät töôïng Phaät Baø nghìn maét vaø moät soá ñænh ñoàng." ^(l)

Thöïc söï thì khoâng phaûi chæ trong nhöõng naêm gaàn ñaây tình traïng troäm caép keå treân môùi xaûy ra. Ngay töø nhieàu naêm tröôùc nhieàu ngöôøi Vieät veà thaêm queâ höông, trong ñoù coù nhöõng nhaø vaên, ñaõ than phieàn veà ñaïi naïn naày. Ngöôøi ta ñaõ chuïp ñöôïc nhöõng beä troáng khoâng, khoâng coøn töôïng. Ta caàn phaûi ñeå yù laø nhöõng pho töôïng ôû caùc chuøa khoâng phaûi nhoû vaø nheï. Cuõng theo baûn tin daãn treân, boïn troäm ñaõ "caét phaù khoaù ñình chuøa, troäm coå vaät ôû ñòa baøn hai huyeän Chöông Myõ, Quoác Oai vaø thò xaõ Haø Ñoâng. Ñieån hình laø caùc vuï troäm caép 5 pho töôïng ñaàu oác ôû chuøa Laâm, xaõ Taân Hoaøi, huyeän Quoác Oai vaø troäm 2 pho töôïng ñaù coå (moãi pho töôïng naëng 70 Kgs). ÔÛ chuøa Traàm thuoäc xaõ Phuïng Chaâu, huyeän Hoaøi Ñöùc; 3 pho töôïng maãu vaø moät toaø Cöûu Long taïi chuøa Coå Phaùp, xaõ Tieân Phöông, huyeän Chöông Myõ; l ñænh ñoàng coå naëng 30 Kgs ôû di tích ñình Noäi, xaõ Ngoïc Sôn (Chöông Myõ) vaø moät ñoàng coå taïi mieáu Maäu Löông, Kieán Höng, Haø Ñoâng. Ngoaøi ra, chuùng coøn troäm caùc ñoà söù ôû ñeàn Nghóa Haûo, xaõ Phuù Nghóa (Chöông Myõ). Cuõng trong thôøi gian naày chuùng thöïc hieän troùt loït 5 vuï troäm khaùc ôû caùc nhaø daân quanh vuøng."

NHÔÙ LAÏI CHUYEÄN 5 THEÁ KYÛ TRÖÔÙC :

Khi noùi tôùi naïn buoân laäu ôû Vieät Nam, ai cuõng bieát laø ñoà laäu coù theå ñöôïc chuyeån qua nhieàu ñöôøng khaàc nhau, töø ñöôøng bieån ñeán caùc ñöôøng bieân giôùi Mieân, Laøo vaø Trung Quoác. Trong ñaïi naïn troäm caép caùc coå vaät naày, taát caû ñeàu ñöôïc chôû qua Trung Quoác. Ngöôøi ta chöa theå nghó ngay raèng ñoù laø moät möu toan cuûa Trung Quoác nhaèm thu huùt caùc saûn phaåm vaên hoaù coå cuûa caùc nöôùc laân caän veà laøm giaøu cho vaên hoaù Trung Quoác vì khoù coù theå coù taøi lieäu ñeå minh chöùng cho möu toan naày. Coù ñieàu ngöôøi ta khoâng theå khoâng lieân töôûng tôùi nhöõng tin ñoàn ñaïi tröôùc ñaâyveà vieäc mua chaân traâu cuûa ngöôøi Taøu hay vieäc ñöa haøng reû maït cuûa ngöôøi Taøu vaøo Vieät Nam ñeå laøm trieät tieâu neàn kyõ ngheä coøn non keùm cuûa Vieät Nam. Töø lieân töôûng naày ngöôøi ta phaûi nghó tôùi haønh ñoäng thaâm ñoäc cuûa nhaø Minh nhaèm thu huùt vaø tieâu dieät vaên hoaù cuûa ngöôøi Vieät hoài ñaàu theá kyû XV vaø ñoàng hoaù daân toäc Vieät. Ñaây laø moät söï kieän lòch söû khoâng ai coù theå choái caõi ñöôïc. Taát caû ñeàu ñaõ ñöôïc caû söû ta laãn söû Taøu ghi cheùp, keøm theo vôùi nhöõng vaên kieän cuûa chính trieàu ñình nhaø Minh. Ñoù laø 3 chæ duï cuûa Minh Thaønh Toå göûi cho caùc töôùng laõnh nhaø Minh khi quaân Minh sang xaâm laêng nöôùc ta thôøi ñoù. Trong chæ duï thöù nhaát ñeà ngaøy 21 thaùng 8 naêm 1406 göûi cho Chu Naêng, Minh Thaønh Toå ñaõ caên daën vieân töôùng naày phaûi tìm baét heát thôï thuyeàn vaø ngöôøi taøi gioûi ñem veà phöông Baéc. Rieâng veà saùch vôû, bia kyù, ngoaøi vieäc tòch thu ñem veà Yeân Kinh, Minh Thaønh Toå ñaõ ra leänh ñoát phaù toaøn boä, theo ñoù "Moät khi binh lính vaøo nöôùc (Nam), tröø caùc saùch kinh vaø baûn in cuûa ñaïo Phaät, ñaïo Laõo thì khoâng tieâu huyû; ngoaøi ra, heát thaûy moïi saùch vôû, vaên töïcho ñeán caû nhöõng loaïi (saùch ghi cheùp) ca lyù daân gian, hay saùch daïy treû, nhö loaïi coù caâu "thöôïng ñaïi nhaân, khöu aát dó ", moät maûnh chöõ ñeàu phaûi ñeát heát. Khaép trong nöôùc phaøm nhöõng bia do Trung Quoác döïng töø xöa ñeán nay ñeàu giöõ gìn caån thaän, coøn caùc bia do An Nam döïng thì phaù huyû taát caû, moät chöõ chôù ñeå coøn"⁽²⁾. Tieáp theo, vì caùc töôùng taù cuûa cuûa oâng ñaõ khoâng thöïc thi ñuùng nhöõng ñieàn oâng muoán, Minh Thaønh Toå laïi ra theâm moät chó duï nöõa vaøo ngaøy 16 thaùng 6 naêm 1407 trong ñoù oâng nghieâm khaéc traùch cöù hoï khoâng nghieâm chænh thi haønh leänh cuûa mình vaø nhaéc laïi nhöõng ñieàu ñaõ noùi trong chæ duï thöù nhaát (vaø coù theå trong nhieàu laàn tröôùc vaø döôùi nhöõng hình thöùc khaùc): "Nhieàu laàn ñaõ baûo caùc ngöôi raèng phaøm An Nam coù taát thaûy nhöõng saùch vôû vaên töï gì, keå caû caùc caâu ca lyù daân gian, caùc saùch daïy treû nhö loaïi "thöông ñaïi nhaân, khöu aát dó ", vaø taát thaûy caùc bia maø xöù aáy döïng leân thì moät maûnh, moät chöõ, heã troâng thaáy laø phaù huyû laäp töùc, chôù ñeå soùt laïi. Nay nghe noùi nhöõng saùch vôû ñoù quaân lính baét ñöôïc, khoâng ra leänh ñeát ngay, laïi ñeå xem xeùt roài môùi ñoát. Quaân lính phaàn ñoâng khoâng bieát chöõ, neáu ñaâu ñaâu cuõng ñeàu laøm nhö vaäy thì khi ñaøi taûi seõ bò maát nhieàu. Töø nay caùc ngöôi phaûi laøm ñuùng nhö lôøi saéc tröôùc, truyeàn cho quaân lính heå thaáy saùch vôû vaên töï ôû baát kyø nôi naøo laø phaûi ñoát ngay, khoâng ñöôïc löu laïi."⁽³⁾

Chöa heát. Nhaèm xoaù boû taát caû nhöõng veát tích cuûa moät chính saùch trieät tieâu vaên hoaù cuûa moät daân toäc, ngay taùm ngaøy sau, ngaøy 24 thaùng 6 naêm 1407, vieân hoaøng ñeá naày laïi ra moät chæ duï nöõa ra leänh cho caùc töôùng só cuûa oâng phaûi caáp toác thu hoài taát caû nhöõng taøi lieäu vieát tay ñaõ ñöôïc ban ra töø tröôùc, vôùi nguyeân vaên "Nay An Nam ñaõ bình ñònh xong tröø caùc loaïi chæ duï ra, coøn thì taát caû caùc ñaïo saéc vieát tay vaø caùc kyù söï, thö thieáp ñaõ töøng phaùt ñi töø tröôùc, cuøng vôùi soå ghi cheùp maø Thaønh Quoác Coâng ñaõ lónh hoaëc caùc thö (soå saùch) truø nghò moãi vieäc ñeàu phaûi ñem toaøn soákieåm keâ, ñoái chieáu nieâm phong caån maät göût traû laïi, khoâng cho löu laïi moät chöõ. Neáu coù moät chöõ boû laïi rôi vaøo tay boïn kia thì raát baát tieän"^(4).

Haäu quaû cuûa tình traïng cöôùp phaù keå treân laø gì ? Khoâng phaûi daøi doøng, ai cuõng coù theå ñoaùn ñöôïc vaø caûm thoâng vôùi Ngoâ Só Lieân khi oâng vieát trong baøi bieåu daâng saùch Ñaïi Vieät Söû Kyù Toaøn Thö vaøo naêm 1479 "Giaùo maùc ñaày ñöôøng, ñaâu chaúng laø giaëc Minh cöôøng baïo, saùch vôû caû nöôùc ñeàu trôû thaønh moät ñoáng tro taøn." ⁽⁵⁾

BAÙ QUYEÀN VAÊN HOAÙ:

Taïi sao ngöôøi Taøu noùi chung vaø nhaø Minh noùi rieâng laïi theo ñuoåi moät chính saùch tòch thu vaø huyû dieät vaên hoaù cuûa ngöôøi Vieät nhö vaäy ? Caâu hoûi naày coù theå ñöôïc traû lôøi moät caùch deã daøng neáu, ngoaøi söï kieän cöôùp phaù caùc saûn phaåm vaên hoaù cuûa ngöôøi Vieät keå treân cuûa nhaø Minh, ngöôøi ta ñeå yù tôùi caùc coáng phaåm maø caùc tneàu ñaïi Vieät Nam phaûi noäp cho ngöôøi Taøu. Ngoaøi caùc ñaëc saûn hieám coù cuûa ñòa phöông, nhöõng coáng phaåm naày coøn goãm coù nhöõng hoïc troø gioûi, nhöõng thôï chuyeân moân gioûi, nhöõng thaày boùi, nhöõng thaày töôùng soá, thaày cuùng, caùc nhaø sö Phaät giaùo... Chính saùch naày laø gì, neáu khoâng phaûi laø chính saùch thu huùt chaát xaùm baèng caùch cöôõng baùch, duøng töø ngöõ cuûa thôøi hieän ñaïi. Chuû ñích cuûa noù moät maët laø ngaên chaën söï phaùt trieån cuûa vaên hoaù cuûa moät daân toäc maø ngöôøi Taøu khoâng theå khoâng e deø, kieâng neå, maët khaùc laø laøm gia taêng khaû naêng phaùt trieån cuûa chính quoác gia hoï. Khoâng nhöõng theá, kho taøng saùch vôû cuûa ngöôøi Vieät bò nhaø Minh tòch thu ñem veà Kim Laêng chaéc chaén khoâng phaûi ñeå ñeát boã, cuõng khoâng phaûi chæ ñeå chaát chöùa trong nhöõng thö taøng cuûa hoï. Raát coù theå ñeå laøm giaøu cho nhöõng saùch maø hoï saùng taùc, ta coù quyeàn nghi ngôø laø hoï ñaõ söûa ñoåi, ñeà teân ngöôøi cuûa hoï vaø cho aán haønh laïi nhö laø saùch rieâng cuûa chính hoï vieát. Ñieàu naày thaät laø deã daøng vì caû hai daân toäc Taøu vaø Vieät ñeàu duøng chöõ Haùn. Vôùi thôøi gian, goác tích Vieät cuûa caùc taøi lieäu naày khoâng coøn nöõa vaø Trung Quoác ñaõ trôû thaønh moät thöôïng quoác theo ñuùng nghóa cuûa danh xöng naày. Thöôïng quoác töø trung taâm bieát heát, bieát töôøng taän taát caû caùc nöôùc chung quanh, laø naém quyeàn baù chuû caû veà vaên hoaù chöù khoâng rieâng veà chính tn. Chöõ "trung" trong danh xöng Trung Hoa khi ñöôïc löïa choïn bôûi Toân Vaên vaø nhöõng ngöôøi saùng laäp ra Trung Hoa Daân Quoác vaø Trung Quoác khi ñöôïc Mao Traïch Ñoâng vaø nhöõng phuï taù cuûa oâng löïa choïn chaéc chaén mang naëng tham voïng naày. Tröôùc ñoù ngöôøi Taøu khoâng heà duøng nhöõng danh xöng naày maø chæ duøng teân caùc trieàu ñaïi nhö Ñaïi Nguyeân, Ñaïi Toáng, Ñaïi Minh, Ñaïi Thanh,....

LAØM GÌ ÑÖÔÏC BAÂY GIÔØ ?

Vieäc ngaên chaën khoâng ñeå maát cuûa trong moät caên nhaø laø vieäc cuûa ngöôøi ñöông coù traùch nhieäm troâng coi caên nhaø ñoù. Tröôøng hôïp caùc coå vaät ôû Vieät Nam ñöông nhieân laø vieäc laøm cuûa chính phuû coäng saûn ôû Haø Noäi. Cuõng vaäy vôùi vaán ñeà baûo quaûn caùc coå tích ôû khaép trong nöôùc. Coù ñieàu ôû caû hai vieäc chính quyeàn Haø Noäi ñaõ toû ra hoaøn toaøn baát löïc hay khoâng ñeå yù tôùi, ñoâi khi coù veû nhö ñoàng loaõ trong caûnh hoãn loaïn cuûa chôï chieàu. Ngöôøi ta coù theå hieåu ñöôïc söï beâ boái trong vieäc baûo toàn caùc coå tích khieán cho " 80% caùc di tích ôû Haø Noäi bò hö haïi daàn"⁽⁶⁾ do vieäc laõnh ñaïo ñaát nöôùc bôûi nhöõng ngöôøi coù trình ñoä vaên hoaù keùm, chæ ham duøng baïo löïc, ñaùnh nhau gioûi ôû trong röøng, ngoaøi ra khoâng bieát gì caû. Nhöng ngöôøi ta khoâng theå hieåu ñöôïc baèng caùch suy luaän bình thöôøng nhö laø coâng daân moät nöôùc bình thöôøng khi nhöõng pho töôïng raát naëng vaãn coù theå bò keû gian khieâng ñi trong khi löïc löôïng coâng an nhaân daân thì ñaày raãy. Baây giôø thì cuûa ñaõ maát, tìm laïi ñöôïc khoâng phaûi laø deã, roài thu hoài laïi ñöôïc hay khoâng laïi laø moät chuyeän khaùc.

Caùi ñau vaø cuõng laø ñieàu mæa mai ñoái vôùi ngöôøi Vieät laø raát nhieàu nhöõng coå vaät naày laø thuoäc nhieàu traêm naêm tröôùc. Traûi bao thôøi loaïn laïc, taát caû vaãn coøn ñoù vaø ñöôïc chính ngöôøi daân ñôøi naày sang ñôøi khaùc noái tieáp nhau gìn giöõ. Caùc chính quyeàn bò goïi laø phong kieán toài teä xaáu xa khoâng heà ñuïng tôùi. Ngöôøi phöông Baéc vaø ngöôøi phöông Taây cuõng khoâng ñuïng tôùi ñöôïc. Baây giôø döôùi moät chính quyeàn ñöôïc goïi laø cuûa nhaân daân chuùng ñaõ bò cöôùp maát. Cuõng vaäy, traûi bao nhieâu theá kyû, ngöôøi ta raát sôï chuyeän aên caép chuoâng chuøa hay baát cöù caùi gì cuûa Phaät, cuûa chuøa thì baây giôø ngöôøi ta aên caép heát, keå caû töôïng Phaät. Ñieàu naày cuõng deã hieåu vì tín ngöôõng cuûa con ngöôøi ñaõ bò phuû nhaän. Nhöng ñoù chæ laø chuyeän troäm caép, coøn chuyeän baûo toàn, gìn giöõ vaø tu söûa caùc coå tích thì sao? Cô quan Vaên Hoaù Lieân Hieäp Quoác trong thaùng cuoái cuøng cuûa naêm 1999 ñaõ quyeát ñònh lieät keâ hai khu coå tích Myõ Sôn vaø Hoäi An ôû mieàn Trung. Lieäu cô quan naày coù theå giuùp ta laøm ñöôïc gì vôùi nhu caàu baûo toàn caùc coå tích ngay taïi Haø Noäi. Coøn ngöôøi Vieät nhö laø ña soá quaàn chuùng ñoâng ñaûo ôû caû trong vaø ngoaøi nöôùc thì sao ? Caâu hoûi ñöôïc ñaët ra nhöng khoâng ñeå traû lôøi...

Giaùo Sö PHAÏM CAO DÖÔNG

___________________________

(1) Soá 1720, 20-12-99.

(2),(3),(4) Thô Vaên Lyù Traàn, taäp l, Haø Noäi 1977.

(5) Ñaïi Vieät Söû Kyù Toaøn Thö, l,Cao Huy Du, Haø Noäi 1967.

(6) N.B.Ngöôøi Vieät, Quaän Cam, Hoakyø, 12-12-99.