Trai Đinh, Nhâm, Quí, thì tài,...

Năm 1997, ông xuất bản tập thơ nhan đề "Hạc vàng trong nắng chiều" chung với nhà thơ nữ Hoàng Minh Tâm. Tuy nhiên, một trời âm nhạc của Xuân Lôi đưa ta ngược dòng đời về năm 1958. Thời gian đó, khi mà một số lớn chúng ta còn ngồi trên ghế nhà trường, nghệ sĩ Xuân Lôi đã bắt đầu tung hoành trong giới văn nghệ sĩ, giật giải khôi nguyên với tác phẩm ca nhạc "Tiếng hát quê hương", và đã nhận phần thưởng từ tay bộ trưởng Trần Chánh Thành trao tặng.

Chỉ vài nét chấm phá trong cuộc đời ngườI nghệ sĩ đã thành danh cũng đủ giúp cho Trọng Bình và Thùy Huyên sáng tác bài thơ "CHÚC THọ" trên đây. Tác phẩm được làm theo thể thơ bảy chữ tám câu, mà từ câu thứ hai đến câu thứ tám, mỗi âm đầu tiên chắp lại thành hai chữ XUÂN LÔI, để kỷ niệm ngày lễ sinh nhật thứ 85 và cũng là năm thứ 65 sinh hoạt văn hoá nghệ thuật của người nghệ sĩ tài ba này.

Ngày sinh của nhạc sĩ Xuân Lôi là 21 tháng 10, năm nay rơi vào Thứ Hai, nên ngày lễ sinh nhật của ông được tổ chức vào ngày Chủ Nhật, trước một ngày. Trưởng ban tổ chức, thi sĩ Đỗ Bình cùng phu nhân nghệ sĩ Thúy Hằng, đã phải thay đổi địa điểm tổ chức trong cùng thành phố Vitry-sur-Seine, ngoại ô phía nam Paris. Lý do là nửa tháng trước ngày đã định, số người trả lời tham dự đã vượt quá khả năng chứa đựng đối với địa điểm thứ nhất.

Phòng Khánh Tiết chung cư lộng lẫy toạ lạc tại số 6 đường Montebello bắt đầu tấp nập khác thường từ trước buổi trưa. Trọng Bình và Thùy Huyên ở trong số những người đầu tiên bước vào căn phòng dài rộng, thoáng mát, đầy ánh sáng mặt trời êm dịu của muà Thu chiếu qua lớp khung cửa kính cao vòi vọi. Như thường lệ, Bình Huyên mang theo mấy chục cuốn báo Đại Chúng số 105 và 106 để trao tặng cho những vị đến trước, từ bàn tay nhanh nhẹn nhưng trân trọng của nữ sĩ Thùy Huyên kèm theo nụ cười như hoa nở cùng lời nói nhẹ nhàng trong sáng muôn thuở của nàng :

Trọng Bình đứng cạnh vợ, gần chiếc bàn dài trên trưng bày la liệt những tác phẩm để đời của nghệ sĩ Xuân Lôi, tiếp chuyện các văn nghệ sĩ trong khi Thùy Huyên chăm chú nhận xét từng khuôn mặt để khỏi trao báo lần thứ nhì cho cùng một vị. Trọng Bình và Thùy Huyên có dịp trao đổi với một số văn nghệ sĩ, như bác sĩ kiêm thi thĩ Phương-Du Nguyễn Bá Hậu, nghệ sĩ Bích Thuận và phu quân Émile Hiếu, nữ văn sĩ kiêm ca sĩ Vân-Hải cùng phu quân Tôn Thất Vinh, nhiếp ảnh gia Huỳnh Tâm, nhiếp ảnh gia Đặng Vũ Chính, dược sĩ kiêm ca nhạc sĩ Nguyển Đình Tuấn và gia đình, bà Tường Loan cùng phu quân, ca sĩ Thanh Hùng (vắng bóng đã lâu vì lý do sức khoẻ), giáo sư thi sĩ nhạc sĩ Mạnh Bích và phu nhân, nhạc sĩ Anh Huy và phu nhân, nghệ sĩ Vĩnh Ấn.

Từ trái qua phải : Nghệ sĩ Trần Nghiã Hiệp, nhạc sĩ Ngân Đoài, ca sĩ Phạm Đăng,

Thi sĩ Đỗ Bình bước vào phòng Khánh Tiết một mình.Anh vừa vội vàng bắt tay Trọng Bình và Thùy Huyên, vừa nói : Thúy Hằng đang kiếm chỗ đậu xe.

Một lúc sau, Thúy Hằng tươi trẻ hiền hậu trong chiếc áo dài màu tím bước vào. Chị lại gần Thùy Huyên, cũng trong chiếc áo dài Việt Nam mầu hồ thủy lấp ló trong tà áo len dài màu xanh đen khoác ngoài. Hai người nắm tay, ôm nhau, trao đổi những chiếc "bisous" thân ái. Trọng Bình cũng gật đầu, mỉm cười nhìn hai người đẹp đang tô vàng rắc ngọc cho khung cảnh ấm cúng của buổi họp mặt lịch sử thêm phần thân mật mặn mà.

Giữa trưa, nghệ sĩ Xuân Lôi cùng phu nhân tới phòng Khánh Tiết. Ông bà được con cháu vây chung quanh. Cũng vầng trán cao, cặp mắt tinh anh, nụ cười đầy thiện cảm, người nghệ sĩ lão thành này niềm nở bắt tay quan khách, bạn bè, cộng tác viên,... Một số quan khách thân ái trao trước cho người nghệ sĩ những tặng phẩm sinh nhật. Trọng Bình và Thùy Huyên cũng tiến gần, trao tặng gói quà sinh nhật của họ dành cho nghệ sĩ Xuân Lôi.

Trong căn phòng dài, hai dãy ghế được xếp đối mặt nhau, chừa một khoảng trống ở giữa làm sân khấu. Trên tường có treo banderole ghi hai dòng chữ mừng sinh nhật 85 và 65 năm sinh hoạt văn hoá của nghệ sĩ Xuân Lôi. Một giàn nhạc hùng hậu với nhiều nhạc cụ cùng dụng cụ phát âm tối tân đang được các nhạc sĩ và chuyên viên chuẩn bị. Sát những khung cửa kính hướng ra khoảng sân bát ngát là hai dãy bàn tiệc dài trải khăn trắng đang được những bàn tay khép léo của các bà các cô sắp đặt những món ăn thịnh soạn đãi khách.

Khi mọi người an toạ, Bình Huyên nhận thấy sự có mặt của bác sĩ nhà văn nhà thơ Văn Bá cùng phu nhân Sylviane, giáo sư Võ Thu Tịnh, bác sĩ ca sĩ Phạm Đăng Thiện và phu nhân, nhà thơ Hoàng Minh Tâm, nhà báo Tô Vũ, hoạ sĩ Nguyễn Đức Tăng, giáo sư Nguyễn thị Hoàng, giáo sư Trần văn Quới, tiến sĩ Trần Huy Ngọc Hoa, bác sĩ Ngọc Giao, luật sư Dương Minh Châu, các ca sĩ Pauline Ngọc và Thúy Vạn, nhạc sĩ Tâm Bicanou, nhạc sĩ Nguyễn văn Hạnh, nhạc sĩ Xuân Giao, hoạ sĩ Việt Hồ, ...

Tổ Chức nói lý do buổi họp mặt, và nữ nghệ sĩ Thúy Hằng đọc quá trình văn học nghệ thuật của nhạc sĩ Xuân Lôi, ngườI nghệ sĩ tài hoa cầm máy vi âm ngỏ lời cám ơn các trưởng thượng, bạn bè văn nghệ sĩ, họ hàng cùng con cháu. Nhạc sĩ Xuân Lôi đặc biệt cám ơn năm vị : Giáo sư Trần văn Quới đã giúp ông và gia đình có căn phòng khánh tiết để tổ chức buổi lễ mừng sinh nhật, hoạ sĩ Nguyễn Đức Tăng đã giúp in thiệp và vẽ chữ lên vải treo tường, thi sĩ Đỗ Bình giúp tổ chức cùng điều khiển chương trình văn nghệ, ông Đặng Vũ Chính giúp quay vidéo, chị Kim Hoàng đã làm các món ăn trưa.

Nhạc sĩ Xuân Lôi chơi đàn "Xuân-Lôi Phône"

Ông Nguyễn Như Giác điều khiển nghi lễ cổ truyền. Hội Thanh Thiếu niên Bắc Paris biểu diễn bài múa dâng hoa, nhịp nhàng uyển chuyển. Đoạn, họ hàng con cháu bằng hữu lên chúc thượng thọ nhạc sĩ Xuân Lôi.

Giáo sư nghệ sĩ Bích Thuận thay mặt anh chị em văn nghệ sĩ tặng hoa cho nhạc sĩ Xuân Lôi và phát biểu cảm tưởng. Trong số các vị lên trao cho người nghệ sĩ những lời chân tình phải kể giáo sư Võ Thu Tịnh, ca sĩ Phạm Đức, nhạc sĩ Trịnh Hưng, nhạc sĩ Mạnh Bích. Xem kẽ vào những ý kiến phát biểu đậm đà là một bài thơ do bà Thiên Định ngâm tặng nhạc sĩ Xuân Lôi.

Trọng Bình và Thùy Huyên được mời lên đọc thơ. Sau khi ngỏ lờI chào quan khách, các trưởng thượng và các bạn, Trọng Bình giới thiệu bài thơ "CHÚC THọ" như đã nói ở phần đầu bài viết này, với nghệ sĩ Xuân Lôi cùng phu nhân ngồi giữa sân khấu hướng về cử toạ. Bài thơ này được đọc theo trí nhớ, vì bản gốc đã được gài vào trong cuốn sổ Lưu Niệm, bên cạnh các dòng thủ bút của toàn thể quan khách. Sau khi bài thơ được đọc xong, nghệ sĩ Xuân Lôi đứng lên hân hoan bắt tay và cám ơn hai vợ chồng văn thi sĩ Bình Huyên.

Để thay đổI không khí, ca sĩ Lệ Thanh biểu diễn bài "Bài hát của Người Tự Do" của Xuân Lôi. Ca sĩ Phạm Đăng biểu diễn bài "Về làng cũ" của Xuân Lôi. Hai nữ ca sĩ rất trẻ Tuấn Phương và Triều Châu song ca bài "Tiếng đàn". Nhà văn nữ Vân Hải hát bài "Thương về quê hương" của Xuân Lôi. Nhạc sĩ Ngân Đoài hát bài "Bến Giang Đầu" của Lê Trọng Nguyễn. Danh ca Thanh Hùng trình bày bản "Mộng vàng" của Đỗ Bình. Sau bao năm không gặp mặt, cử toạ được thưởng thức bài "Mexico" của Evan Joanness rộn ràng tươi vui do danh ca Cao Thái biểu diễn.

Không khí vui nhộn dịu đi với những lời phát biểu sau cùng của nữ thi sĩ Hoàng Minh Tâm, bác sĩ thi sĩ Phương Du, và nhà thơ Bồng.

Buổi họp mặt 65 năm sinh hoạt văn học nghệ thuật nhân ngày sinh nhật thứ 85 của thi nhạc sĩ Xuân Lôi nhẹ nhàng chấm dứt, khi bóng tối cùng hơi lạnh buổI chiều đầu Thu trong vùng Vitry-sur-Seine toả nhanh bên ngoài những khung cửa kính mà bên trong còn tràn ngập ánh sánh, âm thanh, và tình người lưu vong biệt xứ vô cùng đậm đà ấm áp, vương nhiều lưu luyến bâng khuâng...Bình Huyên

1942 Ông theo đoàn cải lương Tố Nhu vào Sài Gòn và luu diễn khắp các tỉnh miền Nam. Vì sống trong đoàn cải lương ông đã học thêm vài các loại nhạc cải lương và Hồ quảng.

1949 - 1950 lên Thái Nguyên nhập vào ban van hóavận với trưởng ban là NguyễnTuân, ông có dịp gặp gỡ những văn nghệ sĩ nổi tiếng như : Phan Khôi, Văn Cao, Đào Duy Anh, Nguyễn Đình Thi, Đoàn Phú Thứ, Nguyễn Xuân Khoát, Tô Vũ, Canh Thân, Lê Mộng Long, Quốc Vũ... Cuối năm 1950 ông bỏ về thành và chơi nhạc ở Nam Định.

Ngoài ra ông còn sáng tác hàng tram bản nhạc, những nhạc phẩm nổi tiếng và đoạt giải nhất: Tiếng hát Quê Hương 1958, do bộ trưởng Trần Chành Thành trao tặng, Tiếng hát cho Người Tự Do trong cuộc thi sáng tác của đài tiếng nói quân đội. Tập tho Hoa Vàng trong nắng chiều, sáng tác đàn Xuân Lôi phôn.